کیفیت تهجد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این نوشتار به برخی از مصادیق
تهجد از دیدگاه
قرآن اشاره می شود.
استغفار در شب، از جمله مصادیق
تهجد می باشد.
الصـبرین والصـدقین والقـنتین والمنفقین والمستغفرین بالاسحار.(آنها که (در برابر مشکلات، و در مسیر
اطاعت و ترک
گناه،)
استقامت می‌ورزند، راستگو هستند، (در برابر خدا)
خضوع، و (در راه او)
انفاق می‌کنند، و در سحرگاهان، استغفار می‌نمایند.)
ان المتقین فی جنـت وعیون(به
یقین، پرهیزگاران در باغهای
بهشت و در میان چشمه‌ها قرار دارند،)
کانوا قلیلا من الیل ما یهجعون(آنها کمی از شب را می‌خوابیدند،)
وبالاسحار هم یستغفرون.(و در سحرگاهان استغفار می‌کردند،)
ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک والله یقدر الیل والنهار علم ان لن تحصوه فتاب علیکم فاقرءوا ما تیسر من القرءان علم ان سیکون منکم مرضی وءاخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله وءاخرون یقـتلون فی سبیل الله فاقرءوا ما تیسر منه...(پروردگارت می‌داند که تو و گروهی از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوم از
شب یا نصف یا ثلث آن را به پا می‌خیزند؛
خداوند شب و
روز را اندازه گیری می‌کند؛ او می‌داند که شما نمی‌توانید مقدار آن را (به دقت) اندازه گیری کنید (برای عبادت کردن)، پس شما را بخشید؛ اکنون آنچه برای شما میسر است
قرآن بخوانید او می‌داند بزودی گروهی از شما بیمار می‌شوند، و گروهی دیگر برای به دست آوردن
فضل الهی (و کسب روزی) به
سفر می‌روند، و گروهی دیگر در راه خدا
جهاد می‌کنند (و از
تلاوت قرآن بازمی مانند)، پس به اندازه‌ای که برای شما ممکن است از آن تلاوت کنید و
نماز را بر پا دارید و
زکات بپردازید و به خدا «
قرض الحسنه» دهید (در راه او
انفاق نمایید) و (بدانید) آنچه را از کارهای نیک برای خود از پیش می‌فرستید نزد خدا به بهترین وجه و بزرگترین
پاداش خواهید یافت؛ و از خدا
آمرزش بطلبید که خداوند آمرزنده و مهربان است!)
تسبیح و
تنزیه خدا در دل
شب، از مصادیق تهجد است.
فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل غروبها ومن ءانای الیل فسبح واطراف النهار لعلک ترضی.(پس در برابر آنچه می‌گویند،
صبر کن! و پیش از
طلوع آفتاب، و قبل از
غروب آن؛ تسبیح و
حمد پروردگارت را بجا آور؛ و همچنین (برخی) از ساعات شب و اطراف
روز (پروردگارت را) تسبیح گوی؛ باشد که (از الطاف
الهی) خشنود شوی!)
تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفـا وطمعـا ومما رزقنـهم ینفقون(پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود (و بپا می‌خیزند و رو به درگاه
خدا می آورند) و
پروردگار خود را با بیم و امید می‌خوانند، و از آنچه به آنان
روزی داده‌ایم
انفاق می‌کنند!)
فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قرة اعین جزاء بما کانوا یعملون.(هیچ کس نمی‌داند چه پاداشهای مهمّی که مایه روشنی چشمهاست برای آنها نهفته شده، این پاداش کارهائی است که انجام می‌دادند!)
فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل الغروب(در برابر آنچه آنها می‌گویند شکیبا باش، و پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب تسبیح و حمد پروردگارت را بجا آور،)
ومن الیل فسبحه وادبـر السجود.(و در بخشی از شب او را تسبیح کن، و بعد از سجده‌ها!)
واصبر لحکم ربک فانک باعیننا وسبح بحمد ربک حین تقوم(در راه ابلاغ
حکم پروردگارت صبر و استقامت کن، چرا که تو در حفاظت کامل ما قرار داری! و هنگامی که برمی‌خیزی پروردگارت را تسبیح و حمد گوی!)
ومن الیل فسبحه وادبـر النجوم.((همچنین) به هنگام شب او را تسبیح کن و به هنگام پشت کردن ستارگان (و طلوع صبح)!)
ومن الیل فاسجد له وسبحه لیلا طویلا.(و در شبانگاه برای او
سجده کن، و مقداری طولانی از شب، او را تسبیح گوی!)
ستایش خدا، از
تلاوت قرآن به اندازه ممکن و
تهجد تشکیل شده است.
لیسوا سواء من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله ءاناء الیل وهم یسجدون.(آنها همه یکسان نیستند؛ از
اهل کتاب، جمعیّتی هستند که (به
حق و
ایمان) قیام می‌کنند؛ و پیوسته در اوقات شب،
آیات خدا را می‌خوانند؛ در حالی که
سجده می‌نمایند.)
(بنا بر اینکه مقصود از «آیات الله»
قرآن باشد.)
قم الیل الا قلیلا(شب را، جز کمی، بپاخیز!)
او زد علیه ورتل القرءان ترتیلا(یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان؛)
ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک والله یقدر الیل والنهار علم ان لن تحصوه فتاب علیکم فاقرءوا ما تیسر من القرءان علم ان سیکون منکم مرضی وءاخرون یضربون فی الارض یبتغون من فضل الله وءاخرون یقـتلون فی سبیل الله فاقرءوا ما تیسر منه واقیموا الصلوة وءاتوا الزکوة واقرضوا الله قر ضـا حسنـا وما تقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عند الله هو خیرا واعظم اجرا واستغفروا الله ان الله غفور رحیم.
تهجد
مؤمنان در دل شب، همراه با
دعا و
نیایش به درگاه خدا است.
ومن الیل فتهجد به نافلة لک عسی ان یبعثک ربک مقامـا محمودا(و پاسی از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و
نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد!)
وقل رب
ادخلنی مدخل صدق واخرجنی مخرج صدق واجعل لی من لدنک سلطـنـا نصیرا.(و بگو: «پروردگارا! مرا (در هر کار،) با
صداقت وارد کن، و با صداقت خارج ساز! و از سوی خود، حجتی یاری کننده برایم قرار ده!»)
انما یؤمن بـایـتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا وسبحوا بحمد ربهم وهم لا یستکبرون
تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفـا وطمعـا ومما رزقنـهم ینفقون.
یاد و ذکر
خداوند ، از جمله عبادتهای مورد سفارش در
شب است.
قم الیل...
واذکر اسم ربک...
(ظاهر و سیاق آیات، وصف
نماز شب است و عبارت «اذکر اسم...» مانند عطف تفسیری بر «و رتل القرآن ترتیلا» می‌باشدبنابراین مقصود از این ذکر، ذکر لفظی است.)
سجده، مصداق بارز
تهجد است.
لیسوا سواء من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله ءاناء الیل وهم یسجدون.
والذین یبیتون لربهم سجدا وقیـمـا(کسانی که شبانگاه برای پروردگارشان
سجده و
قیام می‌کنند؛)
انما یؤمن بـایـتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا وسبحوا بحمد ربهم وهم لا یستکبرون.
امن هو قـنت ءاناء الیل ساجدا وقائمـا یحذر الاخرة ویرجوا رحمة ربه قل هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون انما یتذکر اولوا الالبـب.((آیا چنین کسی با ارزش است) یا کسی که در ساعات شب به
عبادت مشغول است و در حال
سجده و قیام، از
عذاب آخرت می‌ترسد و به
رحمت پروردگارش امیدوار است؟! بگو: «آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر می‌شوند!»)
ومن الیل فاسجد له وسبحه لیلا طویلا.
نماز شب، از مصادیق آشکار تهجد است.
لیسوا سواء من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله ءاناء الیل وهم یسجدون.
(منظور از «سجود» طبق یک قول، نماز است. و منظور از «آیات الله» نیز قرآن است.)
ومن الیل فتهجد به نافلة لک عسی ان یبعثک ربک مقامـا محمودا.
فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل غروبها ومن ءانای الیل فسبح واطراف النهار لعلک ترضی.
والذین یبیتون لربهم سجدا وقیـمـا.
(منظور از «یبیتون... قیاما» نماز در شب است.)
انما یؤمن بـایـتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا وسبحوا بحمد ربهم وهم لا یستکبرون
تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفـا وطمعـا...
(مقصود از «تتجافی...» نماز شب است. )
امن هو قـنت ءاناء الیل ساجدا وقائمـا یحذر الاخرة ویرجوا رحمة ربه...
(از مصادیق آیه، نماز در شب است. )
فاصبر علی ما یقولون وسبح بحمد ربک قبل طـلوع الشمس وقبل الغروب
ومن الیل فسبحه وادبـر السجود.
(منظور از «و من اللیل...» نماز شب است.)
کانوا قلیلا من الیل ما یهجعون
وبالاسحار هم یستغفرون.
واصبر لحکم ربک فانک باعیننا وسبح بحمد ربک حین تقوم
ومن الیل فسبحه وادبـر النجوم.
یـایها المزمل• قم الیل الا قلیلا• نصفه او انقص منه قلیلا• او زد علیه ورتل القرءان ترتیلا.
ان ربک یعلم انک تقوم ادنی من ثلثی الیل ونصفه وثلثه وطـائفة من الذین معک والله یقدر الیل والنهار علم ان لن تحصوه فتاب علیکم فاقرءوا ما تیسر من القرءان..
ومن الیل فاسجد له وسبحه لیلا طویلا.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «کیفیت تهجد».
