ابوصرمه خزرجی (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ابوصرمه خزرجی از صحابه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم)، متعلق به تیره بنی نجار، از شاعران عرب‌ و از بدریون است.

---

ابوصرمه، در‌قبیله‌اش مورد احترام بود؛ قبیله قریش را دوست می‌داشت و چندین سال در‌میان آنان زندگی کرد. زیرا همسرش، ارنب دختر اسد بن عبدالعزّی از قریش بود.

۱.۱ - نام و نسب

در‌ نام او اختلاف است. طبری برای او، نام‌های صرمة بن مالک، قیس‌بن صرمه، صرمة بن انس، ابوقیس بن‌ صرمه را آورده است. در‌ اسم و کنیه او، نقل‌های دیگری نیز وجود دارد. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۳، ص۳۴۲.     او از تیره بنی‌نجار بود و ۱۲۰ سال عمر کرد.

۱.۲ - ابوصرمه در جاهلیت

در‌ جاهلیّت، رهبانیّت اختیار و لباس پشمینه به‌ تن و از بت‌پرستی دوری می‌کرد. بر زبانش حق جاری بود و خدا را به بزرگی یاد می‌کرد. دین مسیحیّت را برگزید؛ امّا از آن صرف‌نظر کرد. او می‌گفت: من خدای ابراهیم را می‌پرستم. خود را از جنابت شست‌ و شو می‌داد و از زن حائض دوری می‌جست. جُنُب و حائض حق ورود به مکان ویژه عبادتش را نداشتند.

۱.۳ - مسلمان شدن

هنگام هجرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به یثرب، ابوصرمه اسلام را در‌ کهن‌سالی به نیکی پذیرفت و از سابقان در‌ اسلام پس از هجرت شد و جنگ بدر‌ و دیگر غزوات را درک کرد. به نقلی، در‌ فتح مصر نیز حضور داشت.

۱.۴ - شعر ابوصرمه

به ابوصرمه اشعار زیبایی نسبت داده شده که در‌ اشعار دوران جاهلیّت او، دعوت به خدا، نیکوکاری، تقوا، اخلاق نیک و صلح و آشتی به چشم می‌خورد. او پس از اسلام، در‌ ستایش خدا، پیامبر اسلام و توفیق تشرّف به دین اسلام، فضایل قریش و آزمون‌های‌ آن‌ها از سوی خداوند، اشعاری سروده است. نقل شده است که عبداللّه‌ بن‌ عباس، برای آموختن اشعار ابوصرمه مدّتی نزد وی می‌آمد. او راوی احادیثی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بدون واسطه یا از طریقِ ابو ایوب انصاری و دیگران است.

---

برخی مفسران معتقدند، بخشی از آیه ۱۸۷ سوره بقره درباره ابوصرمه نازل شده است.
روزه‌دار در‌ آغاز اسلام، فقط مجاز به خوردن و آشامیدن از غروب تا پیش از خواب، یا قبل از وقت نماز عشا بود. روزی ابوصرمه از کار در‌ نخلستان، به خانه بازگشت و بر اثر خستگی به خواب رفت. هنگامی‌ که بیدار شد، از خوردن غذا پرهیز کرد و با همان حال، روز بعد را روزه گرفت. هنگام ظهر بی‌هوش شد و به نقل سُدّی، پیامبر به او فرمود: چرا تو را رنجور می‌بینم؟ ابوصرمه ماجرا را نقل کرد؛ آن گاه این آیه نازل شد؛
«کُلوا وَ اشرَبوا حَتّی یَتبیَّنَ‌ لَکم‌الخَیطُ الابیَضُ مِنَ الخیطِ الاسوَدِ مِن الفجرِ...؛ بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه شب‌ بر شما نمودار شود». با نزول این آیه، حرمت خوردن و آشامیدن در‌ شب ماه رمضان نسخ شد و مسلمانان خوشحال شدند.

---