بیع نسیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معاملۀ
کالا در برابر بهای مدّت‌دار را بیع نِسیه گویند. به بیع نسیه، بیع با شرط تَأجیل ثَمَن، بیع حاضر به ثمن مُؤَجَّل و بیع مُؤَجَّل نیز می گویند. از این عنوان در باب
تجارت سخن رفته است.
بیع نسیه عبارت است از معامله‌ای که
کالا،
نقد ولی بهای آن مدّت‌دار است.
مقابل
بیع نقد و
بیع سلف که در اوّلی هر دو نقد و در دومی بها، نقد ولی
کالا مدّت‌دار است.
بیع نسیه از
اقسام بیع است
شرط تأخیر در تمامی یا بعض بهای
کالا در معامله تا زمانی معیّن که از آن به بیع نسیه تعبیر می‌شود
صحیح است. تعیین مدّت به‌گونه‌ای که افزایش و کاهش در آن راه نیابد، شرط
صحّت معاملۀ نسیه است.
کالای خریداری شده به
نسیه را می‌توان پیش از موعد پرداخت بهای آن فروخت؛ چه به فروشندۀ اوّل و چه به غیر او.
برخی قدما قائل به
بطلان چنین معامله‌ای شده‌اند.
اگر
فروشنده هنگام
معامله شرط کند که
خریدار،
کالا را به وی بفروشد معامله به قول مشهور
باطل خواهد بود.
خریدار
کالای نسیه که پس از
سررسید بها، لیکن پیش از پرداخت آن تصمیم به
فروش کالا گرفته است اگر آن را به بهای خریداری شده، بدون کم و زیاد و یا به غیر جنس
ثمن، به کمتر یا بیشتر از قیمت خریداری شده بفروشد،
صحیح است؛ لیکن اگر بخواهد به مثل بهای آن به
زیاده یا
نقصان بفروشد، برخی قدما قائل به بطلان آن شده‌اند.
پرداخت بها قبل از موعد آن بر خریدار
واجب نیست حتّی با مطالبۀ فروشنده، چنان‌که اگر خریدار پیش از موعد بخواهد بها را بپردازد، قبول آن بر فروشنده واجب نیست؛ لیکن پس از رسیدن
موعد، فروشنده حقّ خودداری از قبول ندارد و در فرض امتناع، چنانچه ثمن بدون کوتاهی و تصرّف خریدار
تلف گردد، از مال فروشنده رفته و ضمانی متوجّه خریدار نیست. البتّه در فرض امکان رجوع خریدار به
حاکم شرع اگر وی رجوع نکند و مال تلف شود آیا در این فرض نیز ذمّۀ خریدار بری است یا نه؟ اختلاف است.
اگر فروشنده بگوید: این
کالا را نقد به ده هزار و نسیه به پانزده هزار ریال فروختم به جهت جهالت ثمن بنابر قول منسوب به مشهور معامله باطل است.
همچنین اگر در مثال بالا به جای
نقد و نسیه، یک ماهه و دو ماهه بگوید.
در معاملۀ
طلا و
نقره در برابر هم
و نیز
کالا و بهای هم‌جنس آن مانند
گندم در برابر گندم، نسیه
جایز نیست.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۲۰۲.
