تلاوت آیات (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تلاوت، یعنی پیاپی خواندن و
تدبر در معنا در خصوص کتابهای آسمانی و اخص از
قرائت است. و در
قرآن پشت سر هم خواندن را گویند، و این تلاوت دارای آثاری است که زیلا اشاره می‌شود.
تلاوت، پیاپی خواندن و
تدبر در معنا در خصوص کتابهای آسمانی و اخص از
قرائت (و پشت سر هم خواندن
قرآن)
است. در این مدخل، معنای عام مراد است که از مشتقات کلماتی مانند «تلاوت»، «
قصه» و «قرائت» استفاده شده است.
تلاوت آیات،
تلاوت انجیل،
تلاوت قرآن،
تلاوت کنندگان.
شیطان به هنگام تلاوت آیات خدا از سوی
پیامبران برای مردم، شبهه افکنی می‌کرد.
وما ارسلنا من قبلک من رسول ولا نبی الا اذا تمنی القی الشیطـن فی امنیته فینسخ الله ما یلقی الشیطـن ثم یحکم الله ءایـته والله علیم حکیم. «هیچ پیامبری را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه هر گاه آرزو می کرد (و طرحی برای پیشبرد اهداف الهی خود می ریخت)، شیطان القائاتی در آن می کرد اما
خداوند القائات شیطان را از میان می برد، سپس
آیات خود را استحکام می بخشید و
خداوند علیم و
حکیم است.»
ما قبل از تو هیچ
پیغمبر و رسولی نفرستادیم مگر آنکه وقتی چیزی از
آیات خدا را می خوانده شیطان شبهه هایی گمراه کننده به دلهای مردم می افکند و ایشان را
وسوسه می کرد تا با آن آیات
مجادله نموده
ایمان مؤمنین را
فاسد سازد ولی خداوند آنچه از
شبهات که شیطان به کار می برد
باطل می کرد و پیغمبرش را موفق به رد آنها می فرمود و یا آیه‌ای نازل می کرد تا آن را رد کند.
تلاوت آیات الهی برای مردم از سوی
انبیا به جهت
اتمام حجت بر آنان بود.
وما کان ربک مهلک القری حتی یبعث فی امها رسولا یتلوا علیهم ءایـتنا وما کنا مهلکی القری الا واهلها ظــلمون. «و
پروردگار تو هرگز شهرها و آبادیها را هلاک نمی کرد تا اینکه در کانون آنها پیامبری مبعوث کند که آیات ما را بر آنان بخواند و ما هرگز آبادیها و شهرها را هلاک نکردیم مگر آنکه اهلش
ظالم بودند.»
عذاب استیصال و انقراض هیچ وقت از خدای تعالی صادر نشده مگر بعد از آنکه حجت را بر آنان تمام کرده باشد، یعنی رسولی به سویشان فرستاده باشد، تا آیات خدا را بر آنان بخواند، و بعد از آنکه ایشان آن
رسول را
تکذیب کرده، و به آیات خدا
کفر ورزیده باشند.
قرآن می گوید: "پروردگار تو هرگز شهرها و آبادیها را هلاک نمی کرد تا اینکه در کانون و مرکز آنها پیامبری بفرستد که آیات ما را بر آنان بخواند" (و ما کان ربک مهلک القری حتی یبعث فی امها رسولا یتلوا علیهم آیاتنا). آری تا اتمام حجت نکنیم و پیامبران را با دستورات صریح نفرستیم مجازات نخواهیم کرد. تازه بعد از اتمام حجت مراقب اعمال آنها هستیم، اگر
ظلم و ستمی از آنها سر زد و مستوجب
عذاب شدند مجازاتشان می کنیم.
تلاوت آیات الهی بر
گناهکاران و
مجرمان اتمام حجت خدا بر آنان بود.
ومن خفت موزینه فاولـئک الذین خسروا انفسهم فی جهنم خــلدون• الم تکن ءایـتی تتلی علیکم فکنتم بها تکذبون. «و آنان که وزنه اعمالشان سبک باشد، کسانی هستند که سرمایه وجود خود را از دست داده، در
جهنم جاودانه خواهند ماند! • .... . • (به آنها گفته می شود: ) آیا آیات من بر شما خوانده نمی شد، پس آن را تکذیب می کردید؟»
تلاوت آیات الهی از سوی گروهی از
اهل کتاب، به هنگام
شب و در حال
سجده، معیار فضیلت آنان بر دیگران بود.
لیسوا سواء من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله ءاناء الیل وهم یسجدون. «آنها همه یکسان نیستند از اهل کتاب، جمعیتی هستند که (به
حق و ایمان)
قیام می کنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را می خوانند در حالی که سجده می نمایند.»
تلاوت آیات، سبب ازدیاد ایمان
مؤمنان راستین است.
انما المؤمنون الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم واذا تلیت علیهم ءایـته زادتهم‌ایمـنـا وعلی ربهم یتوکلون• اولـئک هم المؤمنون حقـا لهم درجـت عند ربهم ومغفرة ورزق کریم. «مؤمنان، تنها کسانی هستند که هر گاه نام خدا برده شود، دلهاشان ترسان می‌گردد و هنگامی که آیات او بر آنها خوانده می شود، ایمانشان فزونتر می گردد و تنها بر پروردگارشان
توکل دارند•.... . • (آری،) مؤمنان حقیقی آنها هستند برای آنان درجاتی (مهم) نزد پروردگارشان است و برای آنها، آمرزش و روزی بی نقص و عیب است.»
تلاوت آیات الهی، موجب قرار گرفتن در زمره
صالحان است.
... من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله... • ... واولـئک من الصــلحین. «آنها همه یکسان نیستند از اهل کتاب، جمعیتی هستند که (به حق و ایمان) قیام می کنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را می خوانند در حالی که سجده می نمایند. به خدا و روز دیگر ایمان می آورند
امر به معروف و نهی از منکر می کنند و در انجام کارهای نیک، پیشی می گیرند و آنها از صالحانند.»
تلاوت آیات الهی بر
انسان، زمینه ساز اصلاح و شایستگی وی است.
یـبنی ءادم اما یاتینکم رسل منکم یقصون علیکم ءایـتی فمن اتقی واصلح... «ای فرزندان
آدم! اگر رسولانی از خود شما به سراغتان بیایند که آیات مرا برای شما بازگو کنند، (از آنها پیروی کنید) کسانی که
پرهیزگاری پیشه کنند و
عمل صالح انجام دهند (و در اصلاح خویش و دیگران بکوشند)، نه ترسی بر آنهاست و نه غمناک می‌شوند.»
تلاوت آیات الهی بر انسان، زمینه ساز تقواپیشگی اوست.
یـبنی ءادم اما یاتینکم رسل منکم یقصون علیکم ءایـتی فمن اتقی واصلح... «ای فرزندان آدم! اگر رسولانی از خود شما به سراغتان بیایند که آیات مرا برای شما بازگو کنند، (از آنها پیروی کنید) کسانی که پرهیزگاری پیشه کنند و عمل صالح انجام دهند (و در اصلاح خویش و دیگران بکوشند)، نه ترسی بر آنهاست و نه غمناک می‌شوند.»
تلاوت آیات الهی، موجب قرار گرفتن انسان در زمره تقواپیشگان است.
... من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله... • ... والله علیم بالمتقین. «.....از اهل کتاب، جمعیتی هستند که (به حق و ایمان) قیام می کنند•..... • .... و
خدا از
پرهیزکاران، آگاه است.»
سجده انبیا در پیشگاه خدا، در پی تلاوت آیات الهی بر آنان بود.
اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین من ذریة ءادم وممن حملنا مع نوح ومن ذریة ابرهیم واسرءیل وممن هدینا واجتبینا اذا تتلی علیهم ءایـت الرحمـن خروا سجدا وبکیـا. «آنها پیامبرانی بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از فرزندان آدم، و از کسانی که با
نوح بر
کشتی سوار کردیم، و از دودمان
ابراهیم و
یعقوب، و از کسانی که هدایت کردیم و برگزیدیم. آنها کسانی بودند که وقتی آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده می شد به
خاک می افتادند، در حالی که سجده می کردند و گریان بودند.»
تلاوت آیات الهی در شب، مصداق کار نیک و خیر است.
...من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله ءاناء الیل... • وما یفعلوا من خیر... «.... از اهل کتاب، جمعیتی هستند که (به حق و ایمان) قیام می کنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را می خوانند.... • .... . • و آنچه از اعمال نیک انجام دهند، هرگز کفران نخواهد شد! (و
پاداش شایسته آن را می بینند.) و خدا از پرهیزکاران، آگاه است.»
تلاوت آیات الهی بر
کافران، برانگیزنده
خشم آنان است.
واذا تتلی علیهم ءایـتنا بینـت تعرف فی وجوه الذین کفروا المنکر یکادون یسطون بالذین یتلون علیهم ءایـتنا... «و هنگامی که آیات روشن ما بر آنان خوانده می شود، در چهره کافران آثار انکار مشاهده می کنی، آن چنان که نزدیک است برخیزند و با مشت به کسانی که آیات ما را بر آنها می‌خوانند حمله کنند...»
چون آیات مرا برایشان تلاوت کنی، در حالی که آیات ما واضح الدلاله است در عین حال آثار انکار را در چهره های
کفار مشاهده می کنی، آن قدر که گویی از شدت خشم نزدیک است بر خوانندگان
قرآن بشورند.
در حقیقت هنگام شنیدن این آیات بینات، تضادی در میان
منطق زنده قرآن و
تعصبات جاهلانه آنها پیدا می شود، و چون حاضر به
تسلیم در برابر حق نیستند، بی اختیار آثار آن در چهره هاشان نمایان می شود، بلکه بر اثر شدت
تعصب و لجاجت نزدیک است برخیزند و با مشتهای گره کرده خود به کسانی که آیات ما را بر آنها می خوانند حمله کنند.
پیامبران در پیشگاه خداوند، هنگام تلاوت آیات الهی بر آنان
گریه می‌کردند.
اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین... اذا تتلی علیهم ءایـت الرحمـن خروا سجدا وبکیـا. «آنها پیامبرانی بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از فرزندان آدم، و از کسانی که با نوح بر کشتی سوار کردیم، و از دودمان ابراهیم و یعقوب، و از کسانی که هدایت کردیم و برگزیدیم. آنها کسانی بودند که وقتی آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده می شد به خاک می افتادند، در حالی که سجده می کردند و گریان بودند.»
تلاوت آیات الهی از جانب پیامبران، مقتضی
نجات در
آخرت است.
وسیق الذین کفروا الی جهنم زمرا... وقال لهم خزنتها الم یاتکم رسل منکم یتلون علیکم ءایـت ربکم... قالوا بلی ولـکن حقت کلمة العذاب علی الکـفرین. «و کسانی که کافر شدند گروه گروه به سوی
جهنم رانده می شوند وقتی به
دوزخ می رسند، درهای آن گشوده می شود و
نگهبانان دوزخ به آنها می گویند: «آیا رسولانی از میان شما به سویتان نیامدند که آیات پروردگارتان را برای شما بخوانند و از ملاقات این روز شما را بر حذر دارند؟! » می گویند: «آری، (پیامبران آمدند و آیات الهی را بر ما خواندند، و ما مخالفت کردیم!) ولی فرمان
عذاب الهی بر کافران مسلم شده است.»
در
قیامت کفار را دسته دسته از پشت سر به سوی جهنم می رانند. "حتی اذا جاؤها" و چون به جهنم می رسند "فتحت ابوابها" درهای آن باز می شود، تا داخل آن شوند. و از اینکه در اینجا فرمود درهای آن باز می شود معلوم می شود درهای متعددی دارد. آیه "لها سبعة ابواب" به این معنا تصریح می کند، "و قال لهم خزنتها"، خازنان دوزخ یعنی ملائکه ای که
موکل بر آنند، از در
ملامت و انکار برایشان می گویند: "ا لم یاتکم رسل منکم"، آیا رسولانی از خود شما یعنی از نوع خود شما انسانها به سویتان نیامدند؟ "یتلون" تا بخوانند "علیکم آیات ربکم" بر شما آیات پروردگارتان را؟ و آن حجت‌ها و براهینی که بر وحدانیت خدا در
ربوبیت، و وجوب
پرستش او دلالت می کند برایتان اقامه کنند؟ "قالوا بلی " گفتند چرا چنین رسولانی برای ما آمدند، و آن آیات را برای ما خواندند، "و لکن" زیر بار نرفتیم و آنان را
تکذیب کردیم.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تلاوت آیات».
