توکل مؤمنان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از صفات نیک
مؤمنان و
مسلمانان تنها بر
خداوند توکل کردن آنها است، و آن هم سفارش خداوند است.
خدا به
مؤمنان و
مسلمانان سفارش کرده که تنها بر
خداوند توکل کنند.
... وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «.... و افراد باایمان، باید تنها بر خدا توکل کنند!».
. وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «.... و افراد باایمان، باید تنها بر خدا توکل کنند!»
یستبشرون بنعمة من الله وفضل وان الله لا یضیع اجر المؤمنین• الذین قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم فزادهم‌ایمـنـا وقالوا حسبنا الله ونعم الوکیل. «و از
نعمت خدا و
فضل او (نسبت به خودشان نیز) مسرورند و (می بینند که) خداوند، پاداش مؤمنان را ضایع نمی‌کند (نه
پاداش شهیدان، و نه پاداش مجاهدانی که
شهید نشدند) • .... • اینها کسانی بودند که (بعضی از) مردم، به آنان گفتند: «مردم (لشکر
دشمن) برای (حمله به) شما اجتماع کرده اند از آنها بترسید!» اما این سخن، بر ایمانشان افزود و گفتند: «خدا ما را کافی است و او بهترین حامی ماست.»
. وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «.... و افراد باایمان، باید تنها بر خدا توکل کنند!».
. وعلی الله فتوکلوا ان کنتم مؤمنین. «.... . و بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید!»
یـایها الذین ءامنوا لا تتخذوا ءاباءکم واخونکم اولیاء ان استحبوا الکفر علی الایمـن ومن یتولهم منکم فاولـئک هم الظــلمون. «ای کسانی که
ایمان آورده اید! هر گاه پدران و برادران شما،
کفر را بر ایمان ترجیح دهند، آنها را
ولی (و یار و
یاور و تکیه گاه) خود قرار ندهید! و کسانی از شما که آنان را ولی خود قرار دهند، ستمگرند!».
. وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «.... و افراد باایمان، باید تنها بر خدا توکل کنند!».
. فعلیه توکلوا ان کنتم مسلمین. «
موسی گفت: «ای
قوم من! اگر شما به خدا ایمان آورده اید، بر او توکل کنید اگر
تسلیم فرمان او هستید!».
. وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «.... و افراد باایمان، باید تنها بر خدا توکل کنند!»
انما النجوی من الشیطـن لیحزن الذین ءامنوا ولیس بضارهم شیءا الا باذن الله وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «
نجوا تنها از سوی
شیطان است می خواهد با آن مؤمنان غمگین شوند ولی نمی‌تواند هیچ گونه ضرری به آنها برساند جز بفرمان خدا پس مؤمنان تنها بر خدا توکل کنند!»
الله لا الـه الا هو وعلی الله فلیتوکل المؤمنون. «خداوند کسی است که هیچ معبودی جز او نیست، و مؤمنان باید فقط بر او توکل کنند!»
در
آیه، اشاره به مساله
توحید در
عبودیت می کند که به منزله دلیلی برای وجوب
اطاعت است، می فرماید: "خداوند کسی است که هیچ معبودی جز او نیست" (الله لا اله الا هو). "و چون چنین است، مؤمنان باید فقط بر او تکیه کنند" (و علی الله فلیتوکل المؤمنون).
غیر از او هیچکس شایسته عبودیت نیست، چرا که مالکیت و
قدرت و
علم و غنی، همه از آن او است، و دیگران هر چه دارند، از او دارند، و به همین دلیل نباید در برابر غیر او سر تسلیم و تعظیم فرود آورند و نیز به همین دلیل برای حل هر گونه مشکل باید از او مدد گیرند و فقط بر او توکل کنند.
"و علی الله فلیتوکل المؤمنون"- این جمله معنای جمله قبلی را که می فرمود: " الله لا اله الا هو" تاکید می کند. توضیح اینکه "توکیل" که با "توکل" از یک ماده مشتقند، به معنای آن است که
انسان شخص غیر خودش را قائم مقام خود کند تا او امور انسان را
اداره نماید، و لازمه این وکیل گیری این است که اراده وکیل قائم مقام اراده
موکل، و
فعل او فعل این باشد، و این به وجهی با معنای اطاعت منطبق است، چون مطیع هم اراده و عمل خود را تابع اراده و عمل مطاع می داند، و اراده مطاع قائم مقام اراده مطیع، و عمل مطیع متعلق اراده مطاع می شود، گویی عمل از خود مطاع صادر شده، و بنا بر این، اطاعت به وجهی به توکیل برگشت می کند، و توکیل به وجهی اطاعت است.
پس اطاعت
بنده از
پروردگار خود این است که اراده خود را تابع اراده پروردگارش کند، و عملی هم که می کند همین جنبه را داشته باشد. و به عبارتی دیگر بنده اراده خود را و آنچه را که متعلق اراده او است همه را فدای اراده و عمل پروردگارش نموده، و چنین ایثاری در راه او بکند.
پس اطاعت خدای تعالی در آنچه برای بندگانش تشریع کرده، و در متعلقات آن، خود نوعی از توکل بر خدا است، و چون اطاعت خدا برای هر خداشناس و
مؤمن به خدا
واجب است، پس توکل بر او نیز بر
مؤمنین لازم است، و مؤمنین هم باید بر او توکل کنند و هم اطاعتش را گردن نهند، و اما کسی که او را نمی شناسد، و به او ایمان ندارد، اطاعت هم ندارد.
پس از آنچه گذشت روشن شد که ایمان و
عمل صالح نوعی از توکل بر خدا است.
توکل مؤمنان به خدا، از صفات نیک آنان است.
یستبشرون بنعمة من الله وفضل وان الله لا یضیع اجر المؤمنین• الذین قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم فزادهم‌ایمـنـا وقالوا حسبنا الله ونعم الوکیل. «و از نعمت خدا و فضل او (نسبت به خودشان نیز) مسرورند و (می بینند که) خداوند، پاداش مؤمنان را ضایع نمی‌کند (نه پاداش شهیدان، و نه پاداش مجاهدانی که شهید نشدند) • .... • اینها کسانی بودند که (بعضی از) مردم، به آنان گفتند: «مردم (لشکر دشمن) برای (حمله به) شما اجتماع کرده اند از آنها بترسید! » اما این سخن، بر ایمانشان افزود و گفتند: «خدا ما را کافی است و او بهترین حامی ماست.»
انما المؤمنون الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم واذا تلیت علیهم ءایـته زادتهم‌ایمـنـا وعلی ربهم یتوکلون. «مؤمنان، تنها کسانی هستند که هر گاه نام خدا برده شود، دلهاشان ترسان می‌گردد و هنگامی که
آیات او بر آنها خوانده می شود، ایمانشان فزونتر می گردد و تنها بر پروردگارشان توکل دارند.»
انه لیس له سلطـن علی الذین ءامنوا وعلی ربهم یتوکلون. «چرا که او، بر کسانی که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکل می کنند، تسلطی ندارد.»
والذین ءامنوا وعملوا الصــلحـت... • الذین صبروا وعلی ربهم یتوکلون. «و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند، آنان را در غرفه هایی از
بهشت جای می دهیم که نهرها در زیر آن جاری است جاودانه در آن خواهند ماند چه خوب است
پاداش عمل کنندگان! • همانها که (در برابر مشکلات)
صبر (و
استقامت) کردند و بر پروردگارشان توکل می کنند.»
فما اوتیتم من شیء فمتـع الحیوة الدنیا وما عند الله خیر وابقی للذین ءامنوا وعلی ربهم یتوکلون. «آنچه به شما عطا شده متاع زودگذر زندگی دنیاست، و آنچه نزد خداست برای کسانی که ایمان آورده و بر پروردگارشان توکل می کنند بهتر و پایدارتر است.»
قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابرهیم والذین معه اذ قالوا لقومهم انا برءؤا منکم... حتی تؤمنوا بالله وحده... ربنا علیک توکلنا والیک انبنا والیک المصیر. «برای شما سرمشق خوبی در زندگی
ابراهیم و کسانی که با او بودند وجود داشت، در آن هنگامی که به
قوم (مشرک) خود گفتند: «ما از شما و آنچه غیر از خدا می پرستید بیزاریم ما نسبت به شما کافریم و میان ما و شما
عداوت و
دشمنی همیشگی آشکار شده است تا آن
زمان که به خدای یگانه ایمان بیاورید! - جز آن سخن ابراهیم که به پدرش (عمویش
آزر) گفت (و وعده داد) که برای تو آمرزش طلب می کنم، و در عین حال در برابر خداوند برای تو مالک چیزی نیستم (و اختیاری ندارم)! - پروردگارا! ما بر تو توکل کردیم و به سوی تو بازگشتیم، و همه فرجامها بسوی تو است!»
قل هو الرحمـن ءامنا به وعلیه... «بگو: «او خداوند رحمان است، ما به او ایمان آورده و بر او توکل کرده ایم و بزودی می دانید چه کسی در
گمراهی آشکار است!»
"قل هو الرحمن آمنا به و علیه توکلنا... " معنای آیه این است که بگو آن خدایی که من شما را به
توحید او می خوانم، و شما او را به
نفرین من و علیه مؤمنین می خوانید، همان رحمانی است که نعمتش هر چیزی را فرا گرفته، و ما به او ایمان آورده بر او توکل کرده ایم، بدون اینکه به چیزی غیر او متمایل شویم، و یا
اعتماد کنیم، پس‌ای مردم
کافر! به زودی خواهید فهمید چه کسی در
ضلالت آشکار است؟ ما و یا شما؟
(قل هو الرحمن آمنا به و علیه توکلنا فستعلمون من هو فی ضلال مبین). یعنی ما اگر به خدا ایمان آورده ایم، و او را ولی و وکیل و
سرپرست خود برگزیده ایم، دلیلش روشن است، او خدای رحمان است، رحمت عامش همه جا رسیده، و فیض انعامش
دوست و
دشمن را فرا گرفته، و نگاهی کوتاه به
جهان هستی و صفحه زندگی شاهد این مدعا است، اما معبودهای شما چه کاری کرده اند؟! گرچه ضلال و گمراهی شما همین جا آشکار است، ولی در آخرت برای شما روشنتر خواهد شد، و یا در همین
دنیا به هنگامی که
اسلام با امدادهای الهی بر لشکر کفر پیروز می گردد، پیروزی معجزه آسا، حقیقت روشن تر خواهد گشت.
این آیه در حقیقت نوعی دلداری به
پیغمبر اسلام ص و مؤمنان است که تصور نکنند در این
مبارزه گسترده
حق و
باطل تنها هستند، بلکه خداوند بخشنده مهربان یار و یاور آنها است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «مؤمنان».
