حریق (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حریق:
(عَذابَ الْحَرِيقِ) به معنى «
آتش، آتش سوزان» است و در اصل از مادّه «
حرق»
به معنى «
سوزاندن و نيز ساييدن» گرفته شده است. «
راغب» در
مفردات نيز واژه «
حريق»
را به همان معنى «
آتش» گرفته، ولى اضافه مى‌كند كه: «
حرق الشّىء»
گرم و داغ كردن چيزى به‌وسيله غير از شعله آتش است مانند: حرق الثّوب
يعنى گرم شدن جامه و لباس با كوفتن و زدن. و حرق الشّىء
آن را با سوهان ريزريز كرد (و «محرق» به معنى «سوهان» است) و از استعاره اين معنى، عبارت زير است:
حرق الناب
يعنى به هم ساييدن دندانهاى پيشين دهان كه از خشم صدايش شنيده شود و نيز حرق الشّعر
مويش را كه بلند شده بود، بريده و كوتاه كرد.
به هر حال،
آیه مورد بحث صحنه
مرگ،
کفار و پايان زندگى شومشان را مجسم مى‌كند.
اين آيه على رغم آن‌كه جمعى از
مفسران اشاره به مرگ كافرانى كرده‌اند كه در ميدان
بدر به دست
فرشتگان انجام شده و بعضى از
روایات تأييد نشده نيز آن را در همين زمينه نقل كرده‌اند، ولى قرائنى در دست است كه فرشتگان در ميدان بدر مستقيما در جنگ دخالت نكردند، بنابراين آيه فوق اشاره به فرشتگان مرگ، و لحظه
قبض روح و مجازات دردناكى است كه در اين لحظه بر دشمنان
حق و گنهكاران بى‌ايمان وارد مى‌سازند و جملۀ
(عَذابَ الْحَرِيقِ) اشاره به مجازات روز
قیامت است، زيرا در آيات ديگر قرآن مانند آيه ۹ و ۲۲
سوره حج ، و آیه ۱۰
سوره بروج نيز به همين معنى آمده است.
به موردی از کاربرد حریق در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَوْ تَرى إِذْ يَتَوَفّى الَّذينَ كَفَرُواْ الْمَلآئِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُواْ عَذابَ الْحَريقِ) «و اگر ببينى كافران را هنگامى كه فرشتگان مرگ، جانشان را مى‌گيرند، در حالى كه بر صورت و پشت آنها مى‌زنند و مى‌گويند: بچشيد
عذاب سوزنده را، به حال آنان تأسّف خواهى خورد»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ) ملائكه به ايشان گفتند: عذاب سوزان را بچشيد، و منظور از آن عذاب آتش است.
(ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ) اين جمله تتمه گفتارى است كه
خداوند از ملائكه حكايت كرده، و يا اشاره است به مجموع گفتار ملائكه با
مشرکین و مجموع افعال آنها با ايشان، و معنايش اين است كه: اين عذاب سوزان را بشما مى‌چشانيم بخاطر آن رفتارى كه مى‌كرديد. و يا معنايش اين است: از همه طرف شما را مى‌زنيم و عذاب حريق را هم بشما مى‌چشانيم بخاطر آن رفتارى كه مى‌كرديد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله « حریق »، ص۴۹۱.
