• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سوره بروج

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



سوره بروج هشتاد و پنجمین سوره قرآن که در سالهای نخست بعثت نازل شده‌است.




البروج، نام هشتاد و پنجمین سوره قرآن در «مصحف امام »،که در سالهای نخست بعثت نازل شده و از نظر زمانی سوره ۲۷ است، با یک رکوع، ۲۲ آیه، ۱۰۹ کلمه و ۴۵۸ حرف. در اولین آیه سوره، به آسمان «ذات البروج » قسم یاد شده، و نام سوره مأخوذ از همین آیه است.

۱.۱ - روایت ابن مردویه


ابن مردویه از جابربن عبدالله نقل کرده است که از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلم پرسیدند: بروج چیست ؟ وی فرمود: الکواکب، یعنی ستارگان. به همین دلیل، مجاهد و برخی از مفسّران مفهوم آن را ستارگان یا ستارگان بزرگ دانسته اند (طبری، ذیل بروج آیه ۱). به گفته برخی دیگر، مراد از بروج، در این آیه، نقاط گردش ستارگان و منازل دوازدهگانه خورشید و ماه است (راغب اصفهانی، ذیل «برج »).

۱.۲ - نظر ابن عباس


ابن عباس (ذیل بروج آیه ۱) بر این عقیده بوده است که این آیه به قصرهایی در آسمان اشاره دارد. مفرد آن «برج » است که به هر چیز بلند و نمایان گفته می شود و برجهای یک شهر، قلعه‌های بالای دیوار آن است. قصر و کاخ را نیز به دلیل بلندی و نمایانی آن، برج می گویند (مرتضی زبیدی، ذیل «برج »). هیئت قدیم هم مسیر گردش ماهانه قمر و سالانه خورشید را به دوازده بخش کرده که هر یک را برج می‌نامیدند. طباطبائی ، با توجه به معنای لغوی کلمه برج، تفسیر آن را به منازل خورشید و ماه که احتمالا متاثر از علم نجوم بوده است، بی دلیل دانسته و معتقد است که بروج در این آیه به جایگاه ستارگان، و نه خود آنها، اشاره دارد.

۱.۳ - در تفسیر دو قسم دیگر در این سوره


در این سوره همچنین دو سوگند دیگر وجود دارد که در تفسیر آن، چند قول مطرح و روایات مختلف نقل شده است که عبارت اند از: الیوم الموعود، شاهد و مشهود.

۱.۴ - نظر زمخشری


به گفته زمخشری (ذیل بروج )، وقتی مشرکان مکه مسلمانان را مورد شکنجه‌های گوناگون قرار می دادند، خدای تعالی در این سوره به مسلمانان صبر و استحکام تلقین کرد و خاطر نشان ساخت که اقوام پیشین نیز مؤمنان را بسیار اذیّت می کردند و همیشه میان کفر و ایمان کشاکش بوده است؛ اما بالاخره مؤمنان به پیروزی می رسند و در آخرت، به پاداش ایمان و کارهای نیک، وارث بهشت خواهند بود و بر عکس، برای کسانی که به مردان و زنان مؤمن اذیت می رسانند و تایب هم نمی شوند، آتش سوزان جهنم آماده است.

۱.۵ - اشارات سوره بروج


در این سوره، به اصحاب اخدود اشاره شده و عاقبت اقوام فرعون و ثمود برای مومنان مثال آورده شده است تا ایمان و ایقان خود را محکم نگاه دارند، همچنین جنبه های متعدد جلال و جمال خدای تعالی ـ بطش شدید، ابداء و اعاده، مغفرت و ود، عرش مجید، قدرت کامله، قرآن مجید، لوح محفوظ و امثال آن ـ بیان شده است. بنابر احادیث، پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم این سوره را در نمازهای ظهر و عصر و عشا تلاوت می کرد و طبق روایتی از امام صادق علیه السلام، خواندن این سوره که سوره پیامبران است، نتایج ارجمندی در روز قیامت خواهد داشت.



خواندن سوره ی بروج در نماز هاى واجب، مستحب است.
[۳] کشف الغطاء،ج ۳، ص .




ابن عباس، تنویر المقباس من تفسیر ابن عباس، لابی طاهر محمدبن یعقوب فیروزآبادی، در مجمع التفاسیر، استانبول ۱۴۰۴/ ۱۹۸۴.
ابن منظور، لسان العرب، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲، ذیل «برج ».
امیرعلی، تفسیر مواهب الرحمن ،ج ۳۰،ص ۲۸۲ـ ۳۱۳.
محمدبن اسماعیل بخاری جعفی، صحیح البخاری، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱، ذیل بروج.
محمدبن عیسی ترمذی، سنن الترمذی، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱، ذیل بروج .
حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چاپ محمد سیدکیلانی، تهران، تاریخ مقدمه ۱۳۳۲ ش .
محمودبن عمر زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت.
محمدبن علی شوکانی، فتح القدیر، بیروت، ذیل بروج.
محمد حسین طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸، ذیل بروج.
محمدبن جریر طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۴۰۰ـ۱۴۰۳/ ۱۹۸۰ـ۱۹۸۳.
محمدبن عمر فخررازی، التفسیر الکبیر، قاهره، چاپ افست تهران .
محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، قاهره ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش.
محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
محمدبن محمد مرتضی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ عبدالستار احمد فراج، کویت ۱۳۸۵/۱۹۶۵.



 
۱. محمد حسین طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن ج ۲۰،ص ۲۴۹.    
۲. محمدباقربن محمدتقی مجلسی، بحارالانوارج ۸۹،ص ۳۲۱.    
۳. کشف الغطاء،ج ۳، ص .
۴. وسائل الشیعة،ج ۶، ص ۱۴۷.    




دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله « البروج»، شماره۱۰۶۳.    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‌۲، ص ۱۰۴.    



جعبه ابزار