زمین خراجی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

زمین خراجى به یکی از اقسام زمین هاى اسلام ى می گویند

---

به زمینى كه خراج به آن تعلّق مى‏ گیرد، زمین خراجى گویند. از آن در باب جهاد و تجارت سخن گفته‏ اند.

---

اقسام: زمینهاى خراجى سه گونه‏ اند.
۱. زمینهاى آبادى كه مسلمانان با قهر و غلبه از كفار مى‏گیرند، به شرط آنكه جنگ با اذن امام علیه السّلام باشد.
۲. زمین هاى آباد گرفته شده از كفار از راه مصالحه با آنان؛ بدین گونه كه زمین ها از آنِ مسلمانان باشد و كفار در ازاى پرداخت جزیه) حق سكونت در سرزمین اسلام را داشته باشند
۳. به قول مشهور، زمین هاى آبادى كه صاحبان آنها پس از پذیرش اسلام از روى میل و رغبت، آنها را رها كرده تا به ‏ویرانى گراییده‏ اند، كه در این صورت امام علیه السّلام زمین ها را گرفته و به كسى كه توان آباد كردن آنها را دارد واگذار مى‏ كند. البته در اینكه این نوع زمین ها بر اثر رها كردن و در نتیجه ویران ى و تبدیل آنها به زمین موات، از ملک صاحبانش خارج شده و به ملک مسلمانان درمى‏ آید یا نه، اختلاف است. بنابر قول دوم، اجرت زمین از سوى امام یا كسى كه زمین در اختیار او قرار گرفته به صاحبش پرداخت مى ‏شود، بر خلاف قول نخست؛ زیرا با خروج زمین از ملك صاحبش، وى استحقاق اجرت نخواهد داشت.

---

بدون شك، در عصر حضور و بسط ید (حاكمیت) امام علیه السّلام زمام زمین هاى خراجى به دست او است و او هر گونه كه صلاح ببیند در ازاى نصف یا یك سوم یا یك چهارم یا غیر آن از محصول زمین، آن را به هر كس كه بخواهد واگذار مى‏ كند.
بر تحویل گیرنده زمین واجب است پس از دادن خراج و كسر هزینه‏ هاى انجام گرفته براى آبادانى زمین، در صورت رسیدن باقى محصول به حد نصاب، زكات آن را بپردازد.

---