• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سپر انسانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از جمله کارهایی که در جنگ‌ها اتفاق می افتد استفاده از سپر انسانی است که به توضیح آن می پردازیم.




سپر قرار دادن افراد در جنگ را سپر انسانی می گویند.



سپر انسانى که از آن به «تترّس» تعبیر مى‏شود، به معناى سپر قراردادن انسانها در جنگ براى جلوگیرى از پیشروى دشمن است.



از احکام آن در باب جهاد سخن گفته‏اند.
حکم: سپر قرار دادن افرادى که کشتن آنان جایز نیست، حرام است.

۳.۱ - سپر قرار گرفتن بعضی از کفار توسط خودشان


لیکن چنانچه کفار در جنگ با مسلمانان افرادى را سپر قرار دهند، دو صورت دارد؛ سپرهاى انسانى یا از خود کفار و مشرکان‏اند و یا از اسیران مسلمان. اگر از خودشان، همچون زنان و کودکانى که کشتن آنان جایز نیست، باشند، در صورت ضرورت -مانند شعله ور بودن جنگ و بیم پیروزى کفار-کشتن آنان جایز است؛ لیکن باید جنگجویان آنان هدف گرفته شوند و به سوى آنان تیراندازى شود؛ هرچند در این میان، کودکان یا زنان مورد اصابت قرار گرفته و کشته شوند.

۳.۱.۱ - اختلاف در مسئله


در فرض عدم ضرورت در مسئله فوق، مانند شعله ور نبودن آتش جنگ و پناهنده شدن کفار به جاى امن و سپر قرار دادن زنان و کودکان، آیا تیراندازى به سوى آنان، هرچند موجب کشته شدن کودکان یا زنان گردد، جایز است، گرچه کراهت دارد، یا جایز نیست؟ مسئله اختلافى است.

۳.۲ - سپر قرار گرفتن مسلمانان توسط کفار


اگر کفار، اسیران مسلمان را سپر قرار دهند، در غیر حال ضرورت، مانند آنکه جنگ برپا نباشد، یا پیروزى بر کفار بدون تیراندازى ممکن باشد و یا وجودشان تهدیدى براى سپاه اسلام به شمار نرود، تیراندازى به سوى آنان جایز نیست و اگر نیرویى بر خلاف دستور، به سمت آنان تیراندازى کند و موجب کشتن مسلمانى شود، در صورت عمدى بودن، کفاره و قصاص بر عهده‏اش ثابت است و اگر از روى خطا باشد، بر ‏عاقله او دیه و بر خودش کفاره ثابت خواهد بود. در فرض ضرورت، مانند بر پا بودن جنگ و عدم امکان جنگیدن یا پیروزى بر آنان جز با تیراندازى به سوى ایشان، تیراندازى جایز است؛ هرچند موجب کشته شدن مسلمانى گردد، به شرط آنکه هدف کشتن کفار باشد.

۳.۱.۱ - اختلاف در مسئله


در فرض ضرورت -که کشتن مسلمان جایز است- بر قاتل، قصاص و نیز دیه نیست؛ لیکن آیا کفاره بر او واجب مى‏شود یا نه؟ مشهور قائل به وجوب کفاره‏اند؛ لیکن برخى آن را واجب ندانسته‏اند.
بنابر قول به وجوب کفاره، در اینکه کفاره آن از بیت المال پرداخت مى‏شود یا بر عهده قاتل مى‏باشد، اختلاف است و نیز در اینکه کفاره آن، کفاره قتل خطایى است یا کفاره قتل عمدى، دو احتمال مطرح است. برخى، احتمال دوم را اقوى‏ و مطابق احتیاط دانسته‏اند.



 
۱. المبسوط ج۲، ص۱۱-۱۲.    
۲. جواهر الفقه ص۵۰.    
۳. تذکرة الفقهاء ج۹، ص ۷۳-۷۴.    
۴. المبسوط ج۲، ص۱۲.    
۵. تذکرة الفقهاء ج۹، ۷۴-۷۵.    
۶. جواهر الکلام ج۲۱، ص۶۸-۷۰.    
۷. جواهر الکلام ج۲۱، ص۷۱-۷۲.    
۸. منهاج الصالحین(خویى) ج۱، ص۳۷۱-۳۷۲.    
۹. جواهر الکلام ج۲۱، ص۷۲.    




جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۳۸۴-۳۸۵.




جعبه ابزار