• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سید عبدالاعلی موسوی سبزواری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


سید عبدالاعلی موسوی سبزواری (۱۳۲۸-۱۴۱۴ق)، فقیه، مفسر و قرآن‌پژوه بزرگ جهان تشیع و از مفاخر علمی و برجسته اسلام در دوره معاصر، که عمر خویش را در نشر و گسترش معارف اسلام و قرآن مصروف داشت.
وی در مشهد و نجف علوم دینی را از محضر بزرگانی همچون حاج میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری، میرزا عسکر شهیدی، معروف به آقا بزرگ حکیم، سید محمد عصار لواسانی، حاج شیخ علی‌اکبر نهاوندی، نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ محمدحسین اصفهانی، آقای سید ابوالحسن اصفهانی و آقا سید حسین بادکوبه‌ای، محمدجواد بلاغی و دیگران فرا گرفت. او بعد از آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی ریاست حوزه علمیه نجف را بر عهده داشت و دروس خارج فقه و اصول، تفسیر قرآن، حکمت، کلام، عقاید و فقه الحدیث را تدریس می‌کرد. ایشان از حامیان انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی بوده و چندین‌بار درس‌اش را برای توجه‌دادن حوزه علمیه نجف، به وقایع انقلاب اسلامی ایران تعطیل نمود. از ایشان آثار در موضوعات مختلف بر جای مانده است؛ کتاب تفسیری مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن و کتاب فقهی مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام از جمله آثار برجسته او به شمار می رود. برخی معتقدند که سید عبدالاعلی توسط رژیم بعث عراق مسموم و شهید شده است.


«آیت‌الله سید عبدالاعلی موسوی سبزواری»، فقیه، مفسر و قرآن‌پژوه بزرگ جهان تشیع و از مفاخر علمی و برجسته اسلام در دوره معاصر است که عمر شریف خویش را در نشر و گسترش معارف اسلام و قرآن مصروف داشت.
وی در هیجدهم ذی حجه ۱۳۲۸ ق- مصادف با عید غدیر خم- در سبزوار دیده به جهان گشود. دوران کودکی و نوجوانی را تحت سرپرستی پدر بزرگوارش طی نمود و مقدمات ادبیات عرب و فقه و اصول و... را از پدر و عمویش، آیت‌الله سید عبدالله برهان (م ۱۳۸۴ ق) فرا گرفت و تا سن چهارده سالگی در زادگاه خود به تحصیل مقدمات علوم اسلامی و عربی پرداخت.

سید عبدالاعلی در سال ۱۳۴۲ ق به مشهد مقدس رفت و در آن‌جا از محضر بزرگانی چون: علامه حاج میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری (م ۱۳۴۴ ق)، میرزا عسکر شهیدی، معروف به آقا بزرگ حکیم (م ۱۳۵۴ ق)، آیت‌الله سید محمد عصار لواسانی (م ۱۳۵۶ ق) و حاج شیخ علی‌اکبر نهاوندی (م ۱۳۶۹ ق) بهره برد.
وی پس از حدود هشت سال اقامت در مشهد، برای تکمیل درس سطح فقه، اصول و نیز فلسفه، تفسیر و دیگر علوم اسلامی، عزم سفر نجف اشرف نمود و در آن شهر در درس آیات عظام: مرحوم نائینی (م ۱۳۵۵ ق)، آقا ضیاءالدین عراقی (م ۱۳۶۱ ق)، شیخ محمدحسین اصفهانی، معروف به «کمپانی» (م ۱۳۶۱ ق)، آقای سید ابوالحسن اصفهانی و آقا سید حسین بادکوبه‌ای (م ۱۳۵۸ ق) و... شرکت نمود و آموخته‌های فقهی و فلسفی خویش را تکمیل کرد. وی تفسیر قرآن، مناظره و کلام را با حضور در جلسات تفسیری علامه محمدجواد بلاغی فرا گرفت.

سید عبدالاعلی از علامه مامقانی (م ۱۳۵۱ ق)، حاج شیخ عباس قمی (م ۱۳۵۹ ق) و دیگر مشایخ و استادان خود اجازات روایتی و اجتهادی کسب نمود و در حالی که ۳۶ سال داشت، در سال ۱۳۶۵ ق خود عهده‌دار تدریس خارج فقه و اصول شد و به تربیت شاگردان و دانشوران پرداخت.

آیت‌الله سبزواری در کنار فقیه برجسته اهل‌بیت، آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی (م ۱۴۱۳ ق)، خدمات شایانی به حوزه نجف اشرف نمود و چراغ فقاهت را در آن حوزه، نورانی نگه داشت و خود چیزی کمتر از یک سال- بعد از آیت‌الله خوئی- عهده‌دار ریاست آن حوزه علمی شد.

آیت‌الله سبزواری از سال ۱۳۲۵ ش/ ۱۳۶۵ ق، از ۳۷ سالگی، به تدریس دروس سطح خارج حوزه پرداخت. ایشان در ایام تحصیل، به تدریس دروس خارج فقه و اصول و در روزهای تعطیل، به تدریس تفسیر قرآن و گاهی نیز به تدریس حکمت، کلام و عقاید می‌پرداخت. در روزهای ماه مبارک رمضان نیز، به تدریس فقه الحدیث می‌پرداخت و در آن به مباحثی چون شناخت احادیث صحیح از ناصحیح مبادرت می‌ورزید.

آیت‌الله سبزواری مردی متواضع، بردبار، کم سخن و دائم الذکر و از حافظان قرآن کریم بود.

آیت‌الله سبزواری در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ایران و عراق نقش داشت و از انقلاب اسلامی ایران و رهبر آن- حضرت امام خمینی رحمة‌الله‌علیه - کمال حمایت و پشتیبانی را نمود. در زمان اقامت امام رحمة‌الله‌علیه در نجف، در کنار ایشان بود و از امام رحمة‌الله‌علیه و نهضت وی حمایت می‌کرد. چندین بار درس خویش را برای توجه دادن حوزه علمیه نجف، به وقایع انقلاب اسلامی ایران تعطیل نمود و به هنگام همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی، در فروردین ۱۳۵۸ ش پیامی مبنی بر حمایت از آن صادر فرمود.
وی همواره حامی مردم مظلوم و مسلمان عراق بود و در جنبش و قیام معارضان عراقی در سال ۱۳۷۰ ش، نقش هدایت و رهبری داشت. او هرگز با رژیم بعث حاکم بر عراق سازش ننمود و چند بار منزلش به محاصره نظامیان بعث درآمد و رژیم بعث برایش محدودیت‌هایی قائل شد.
از اقدامات ایشان برای ترویج دین در سراسر جهان، می‌توان به فرستادن نمایندگانی زبده به اروپا، آمریکا و کشورهای عربی و آسیایی و نیز طرح وسیع ایشان برای تجدید بنای مسجد سهله و مسجد کوفه اشاره کرد. در جنبه سیاسی نیز، می‌توان از موضع سیاسی ایشان در برابر نظام حاکم بغداد در سال ۱۴۱۲ ق و فتوای ایشان درباره انتفاضه عراق و رویارویی و براندازی نظام حاکم سخن گفت.

سرانجام آیت‌الله سبزواری، بعد از عمری تدریس، تحقیق، تالیف و مجاهدت، در روز دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ ش/ ۲۷ صفر ۱۴۱۴ ق، - مصادف با شب رحلت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و شهادت امام حسن مجتبی علیه‌السّلام - در نجف اشرف درگذشت و به دیدار حق شتافت. برخی معتقدند که وی توسط رژیم بعث عراق مسموم و شهید شده است.

در پی رحلت ایشان، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ، در بخشی از پیام تسلیت خویش درباره ایشان چنین بیان داشتند: «ایشان از فقهای عالی مقام و از مدرسین و علمای بزرگی بودند که عمر با برکت خود را در نجف به تدریس، تحقیق و تقویت شاگردان و تالیف کتب سودمند و با ارزش گذرانیده بودند... در آخرین سال‌های عمر شریف این روحانی بزرگوار، حوادث خونین عراق و قیام فداکارانه مردم در برابر حکومت ستمگر بعثی پیش آمد که ایشان در رهبری و هدایت مردم، دارای نقش و تاثیر بودند و بدین جهت، پس از سرکوب قیام تا چندی در محنت فشارهای رژیم بعثی گذرانید».

پیکر سید عبدالاعلی، تحت نظارت شدید امنیتی ماموران بعثی، برای طواف به حرم مطهر برده شد و سپس کنار مسجدی که در آنجا نماز می‌خواند و درس می‌گفت، به خاک سپرده شد.
[۱] جمعى از نويسندگان، نجف کانون تشیع، صص۱۶۶ - ۱۶۷.
[۲] برای آگاهی بیشتر، ر. ک: جمعى از نويسندگان، گلشن ابرار، ج۵، صص۵۱۳- ۵۲۱.
مرقد ایشان، در خیابان باب القبله حرم (شارع الرسول)، در محله حویش واقع است.

از آثار و تالیفات ارزشمند وی می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
۱- مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن؛
۲- مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام؛
۳- تهذیب الاصول؛
۴- لباب المعارف؛
۵- افاضة الباری فی نقد ما الفه الحکیم السبزواری؛
۶- رفض الفضول عن علم الاصول؛
۷- منهاج الصالحین؛
۸- مناسک الحج؛
۹- رساله توضیح المسائل؛
۱۰- حاشیه بر بسیاری از کتاب‌های شیعه چون: عروة الوثقی، وسیلة النجاة، حدائق الناظرة، جواهر الکلام، مستند الشیعه، اسفار، تفسیر صافی، شرح منظومه حکیم سبزواری، و...؛
۱۱- مجموعه‌ای در رسائل فقهی و... از دیگر آثار علمی آن دانشمند است که نشر و گسترش احکام اسلامی و معارف قرآنی را سرلوحه خود کرده بود.

تهذیب الأصول‌ (عبدالاعلی سبزواری)
۱. ↑ جمعى از نويسندگان، نجف کانون تشیع، صص۱۶۶ - ۱۶۷.
۲. ↑ برای آگاهی بیشتر، ر. ک: جمعى از نويسندگان، گلشن ابرار، ج۵، صص۵۱۳- ۵۲۱.


• نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مقبره سيد عبدالاعلى سبزوارى‌»، ج۱، ص۷۸.    



جعبه ابزار