سید حسن صدر که در دامان خانواده‌ای فقیر، امّا با تقوا و فضیلت رشد کرده بود. به سفارش پدر، شروع به تحصیل علم نمود. پدرش استادانی فرزانه برای فرزندش انتخاب کرد. هنوز پانزده بهار از عمر پربرکتش نگذشته بود که صرف و نحو و بیان و معانی و بدیع را کاملاً فرا گرفت. سپس علم منطق را فراگرفت. همت بلند و عزم راسخ سید حسن و نظارت همیشگی پدر در ادامه تحصیل وی باعث شد که در هیجده سالگی فقه و اصول را از بزرگ‌ترین استادان کاظمین، که پدرش نیز یکی از آنان بود، فرا گیرد.
آیت الله العظمی سید محمد حسن شیرازی در سال ۱۲۹۱ هـ . ق. از نجف به سامرا هجرت کرد. عده بسیاری از شاگردان او نیز به آن جا مهاجرت کردند. سید حسن صدر نیز در سال ۱۲۹۷ هـ . ق. برای بهره بردن از محضر مرجع بزرگ شیعه، به سامرا مهاجرت نمود و مدت هفده سال در آن اقامت گزید. وی ضمن استفاده از درس آیت الله شیرازی، خود نیز به تدریس پرداخت. بیان شیوا و گیرایش توجه همه را به وی جلب کرد. مرجع شیعیان نیز ارادت و عنایت خاصی نسبت به وی ابراز می‌داشت. دو سال از رحلت آیت الله سید محمد حسن شیرازی گذشته بود که ـ در سال ۱۳۱۴ هـ . ق. ـ سید حسن صدر همراه پسر عمویش، سید اسماعیل صدر به زادگاهش کاظمین بازگشت.
[۲]. شیعه و پایه‌گذاری، ص ۵ ـ ۸ و ص ۴ ـ ۱۱ و ۱۰ ـ ۱۱؛ علمای معاصرین، ملا علی واعظ تبریزی، ص ۱۷۱، ۱۷۰؛ صیام وقایع الایام، ملا علی تبریزی، ص ۶۶۴، معارف و معاریف، سید مصطفی خمینی، ج ۶، ص ۶۶۱، اعیان الشیعه، ج ۵، ص ۳۲۵ و گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۰۴.
، شیخ مرتضی آل یاسین کاظمی و بسیاری از فرزانگان جزو شاگردان سید حسن صدر بودند.
سید حسن صدر از کارشناسان علم حدیث بود و به همین سبب، به محدث کاظمینی مشهور بود.
[۵]. تأسیس الشیعه، ص ۲۲ ـ ۲۳ و ص ۲۵؛ گلشن ابرار، ج ۲، ص ۵۸۰، ص ۶۲۵ و ۶۵۵؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۲۴۹؛ علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ص ۳۳۸ و شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی، ص ۱۷ ـ ۱۸.
فعالیت‌های فرهنگی وهابیت روز به روز گسترش می‌یافت. علامه سید حسن صدر برای دفع این فتنه، کتابی تحت عنوان «رساله الشریفه فی الردّ علی فتاوی الوهابین» نگاشت.
کتابخانه‌ای ماندگار، علامه سید حسن صدر علاقه بسیار شدیدی به خرید و جمع‌آوری کتاب داشت. این علاقه به قدری شدید بود که برای خرید یک کتاب از هزینه‌های ضروری زندگی چشم پوشی می‌کرد. وی کتاب‌های قدیمی و خطی را جمع آروی می‌کرد و اگر کتابی بدون نام مؤلف بود، آن قدر تحقیق و تفحص می‌کرد تا نویسنده را بشناسد. اکنون کتابخانه‌اش شامل بیش از ۱۰۰۰ جلد کتاب نفیس است.
نویسنده پرتلاش، علامه سید شرف الدین می‌گوید: من از آیت الله سید حسن صدر شنیدم که وی در ایام جوانی شبها را (معمولا) برای مطالعه بیدار بود و در روز، خواب قبل یا بعد از ظهر را نمی‌شناخته، خودم نیز مشاهده کردم او در سال‌های پیری، شب و روز در کتابخانه اش قلم به دست راست و کاغذ در دست چپ، مشغول تحقیق و تألیف بود. به جرأت می‌گویم که آن بزرگوار یک چهارم عمرش را خوابید و باقی عمرش را بیدار بود؛ برعکس عموم مردم که فقط یک چهارم عمرشان را بیدارند.
۱. اصول دین و اخلاق: الدرر الموسویه فی شرح العقائد الجعفریه، وی در این کتاب، ضمن تبیین اصول دین، امامت را از منابع اهل سنت اثبات می‌کند.
۲. سبیل الصالحین: این کتاب هفت راه سیر و سلوک و عبادت خدا را بیان می‌کند.
۳. احیاء النفوس بآداب ابن طاووس. این کتاب درباره ارتباط بنده با خدا و بنده با اولیاء الله و بنده با ملائکه و مردم بحث می‌کند.
۴. سبیل الرشاد فی شرح نجاه العباد.
۵. تبیین مدارک السداد للمتن و الحواشی من نجاه العباد.
۶. تحصیل الفروع الدینیه فی فقه الامامیه.
۷. المسائل المهمه.
۸. المسائل النفسیه.
۹. حاشیه بر العروه الوثقی.
۱۰. حاشیه بر غایه القصوی.
۱۱. حاشیه بر نجاه العباد.
۱۲. حاشیه بر تبصره.
۱۳. حاشیه بر فصول فارسی.
۱۴. الغالیه لاهل الانظار العالیه، این کتاب در تحریم ریش تراشی است و به عربی و فارسی چاپ شده است.
۱۵. تبیین الرشاد فی لبس السواد علی الائمه الامجاد، این کتاب که به زبان فارسی چاپ شده، در مورد پوشیدن لباس سیاه برای عزاداری اهل بیت است.
۱۶. نهج السداد فی حکم اراضی السواد.
۱۷. الدر النظیم فی مسأله التتمیم، در موضوع تکمیل آب کر با آب متنجّس.
۱۸. لزوم قضاء مافات ـ من الصوم ـ فی سنه الفوات.
۱۹. تبیین الاباحه (در این که نماز خواندن با اجزاء حیوان مشکوک) جائز است.
۲۰. ابانه الصدور: در مورد ارث.
۲۱. کشف الالتباس عن قاعده الناس (درباره قاعده الناس مسلطون علی اموالهم).
۲۲. الغرر فی نفی الضّرار و الضرر: درباره بحث حکومت و ورود.
۲۳. احکام الشکوک الغیر منصوصه (روایاتی که در شک در رکعات نماز بناء را بر اکثر می‌گذارند).
۲۴. رساله فی حکم الظن بالافعال و الشک فیها.
۲۵. الرسائل فی اجوبه المسائل: جواب به استفتائات.
۲۶. سبیل النجاه فی المعاملات.
۲۷. تعلیقه علی رساله التقیه لشیخنا الانصاری.
۲۸. تعلیقه علی مباحث المیاه من کتاب الطهاره للشیخ الانصاری.
۲۹. الرساله فی حکم ماء الغساله.
۳۰. رساله فی تطهیر المیاه.
۳۱. رساله فی مسأله تقوی العالی بالمسافل.
۳۲. تعلیقه مسبوطه علی ما کتبه الشیخ الانصاری فی صلاه الجماعه.
۳۳. رساله فی شروط الشهاده علی الرضاع.
۳۴. رساله فی بعض مسائل الوقف.
۳۵. رساله فی حکم ماء الاستنجاء.
۳۶. رساله فی الماء المضاف.
۳۷. رساله وجیزه فی روایه الاخفات فی التسبیحات فی الرکعتین الاخیرتین.
۳۸. من الناسک فی المناسک (حدیث).
۳۹. شرح وسائل الشیعه الی احکام الشریعه.
علامه شرف الدین می‌گوید: این کتاب، کتابی است که نظیر آن تألیف نشده است. این کتاب شامل علم فقه، حدیث، اصول و علم رجال است که چند جلد آن منتشر شده است.
۴۰. محاسن الرسائل فی معرفه الاوائل.
[۱۱]. تأسیس الشیعه، ص ۲۱ـ ۱۴؛ اعیان الشیعه، ج ۵، ص ۳۲۶ و الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج ۱۹، ص ۳۷۰.
هشتاد و دو سال از عمر این اسوه تقوی گذشته بود که حالش دگرگون شد و مریض گشت. وی را به منزل پسرش واقع در محله کرخ بغداد بردند، تا کار مداوا راحت‌تر انجام شود. امّا هنگام سفر آخرت فرا رسیده بود. وی هنگام غروب خورشید روز پنج شنبه ۱۱ ربیع الاول سال ۱۳۵۴ هـ . ق. چشم از دنیا فرو بست و به دیار یار شتافت.
↑ . شیعه و پایه گذاری علوم اسلامی ص ۵، ترجمه تاسیس الشیعه سید حسن صدر، ص ۱، و گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازی، ج ۶، ص ۳۰۳.
۲.
↑ . شیعه و پایه‌گذاری، ص ۵ ـ ۸ و ص ۴ ـ ۱۱ و ۱۰ ـ ۱۱؛ علمای معاصرین، ملا علی واعظ تبریزی، ص ۱۷۱، ۱۷۰؛ صیام وقایع الایام، ملا علی تبریزی، ص ۶۶۴، معارف و معاریف، سید مصطفی خمینی، ج ۶، ص ۶۶۱، اعیان الشیعه، ج ۵، ص ۳۲۵ و گنجینه دانشمندان، ج ۶، ص ۳۰۴.
۳.
↑ . شیعه و پایه گذاری علوم اسلامی، ص ۶ و ۵ و تأسیس الشیعه، ص ۵ و ۱ ـ ۲.
↑ . تأسیس الشیعه، ص ۲۲ ـ ۲۳ و ص ۲۵؛ گلشن ابرار، ج ۲، ص ۵۸۰، ص ۶۲۵ و ۶۵۵؛ معارف الرجال، ج ۱، ص ۲۴۹؛ علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، ص ۳۳۸ و شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی، ص ۱۷ ـ ۱۸.
۶.
↑ . شیخ آقا بزرگ تهرانی، محمد رضا حکیمی، ص ۲۲ ـ ۲۳.
