عقد مجانی یا تملیکی است، مانند هبه و یا غیر تملیکی مانند ودیعه و عاریه که در عاریه، اباحه تصرف و استفاده از مال عاریه‌ای و در ودیعه، اذن در نگهداری مال امانتی است.
به دلیل ضمان‌آور نبودن عقود مجانی، جز در موارد خاص ، قاعده «مایضمن بصحیحه یضمن بفاسده؛ عقدی که صحیح آن ضمان‌آور است، فاسد و باطل آن نیز ضمان آور خواهد بود» شامل عقود مجانی باطل نمی‌شود.
قبض عین توسط قبول کننده، شرط صحّت عقد مجانی است و تا وی، عین متعلّق عقد را از هبه کننده یا عاریه دهنده یا صدقه دهنده و غیر آن تحویل نگیرد، عقد صحیح نخواهد بود، مگر در وصیّت .
