قواعد وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قواعد وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم» مؤلف دکتر
محمد کاظم شاکر ، کتاب پیرامون یکی از موضوعات
علوم قرآنی ، یعنی قواعد
وقف و
ابتدا نوشته شده است،
مؤلف محترم در این کتاب پس از تعریف وقف و ابتدا و تقسیم آن به چهار قسم (
تام -
حسن -
قبیح ،
کافی )، موارد آن را با استفاده از
آیات و شواهدی از آن، توضیح می‌دهند مطالب کتاب به صورت درس نامه تهیه شده و برای یک ترم تحصیلی که پانزده جلسه می‌باشد منظم گردیده است. نکته قابل ذکر در بیان مطالب این است که، موضوعات مطرح شده بصورت ساده و روان می‌باشد و اگر در بعضی از موارد نیاز به توضیح باشد، توضیحات کافی ارائه شده، یعنی با توجه به اینکه بعضی از مسائل وقف و ابتدا مربوط به
ادبیات عرب می‌باشد (مانند مضاف و مضاف الیه، مبتدا و خبر و...) و از آنجا که کتاب برای استفاده عموم نوشته شده، نکات مربوط به ادبیات عرب را توضیح می‌دهند. وی در پایان کتاب حزب اول
قرآن را برای بهتر فهمیدن قواعد وقف و ابتدا، تجزیه و ترکیب نموده است.
کتاب به صورت درس نامه تهیه و برای یک ترم تحصیلی مطالب آن برنامه ریزی شده که مجموعا ۱۵ درس می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:
درس اول: کلیات شامل: تعریف وقف و ابتدا، اهمیت وقف و ابتدا، ضرورت وقف و ابتدا
درس دوم: وقف و اقسام آن (۱) شامل: تعریف:
وقف ،
قطع ،
سکت ، اقسام وقف، مبنای تقسیم وقف.
درس سوم: اقسام وقف (۲) شامل: تعریف
وقف تام ، موارد وقف تام به نحو شایع، چند نکته درباره وقف تام.
درس چهارم: اقسام وقف (۳) شامل: تعریف
وقف کافی ، دلایل جواز وقف کافی، موارد وقف کافی به نحو شایع.
درس پنجم: اقسام وقف (۴) شامل: تعریف
وقف حسن ، ملاک وقف حسن،
حکم وقف حسن، تعریف
وقف قبیح .
درس ششم: موارد وقف حسن و قبیح (۱) شامل: وقف بین مضاف و مضاف الیه، راههای تشخیص مضاف و مضاف الیه، وقف بین فعل و فاعل، وقف بین مبتدا و خبر، وقف بین فعل و مفعول به و مفعول له و مفعول فیه.
درس هفتم: موارد وقف حسن و قبیح (۲) شامل: وقف بین فعل و متعلقات آن، وقف بین حروف مشبهة بالفعل، وقف بین اسم و خبر حروف مشبهة بالفعل، وقف بین افعال ناقصه و اسم و خبر آن‌ها، وقف بین اسم و خبر افعال ناقصه، وقف بین
صفت و موصوف.
درس هشتم: موارد وقف حسن و قبیح (۳) شامل وقف بین قول و قائل، وقف بر ادات
استفهام ، وقف بین جار و مجرور وقف بین ناصب و منصوب، وقف بین تمیز و ممیز. درس نهم: موارد وقف حسن و قبیح (۴) شامل: وقف بین صله و موصول، وقف بین مستثنی و مستثنی منه،
حکم وقف در استثنای متصل، حکم وقف بین استثنای منقطع، وقف بین
شرط و
جزا ، وقف بین قسم و جواب آن.
درس دهم: وقف‌های سجاوندی (۱) شامل: وقف لازم، جایگاه وقف لازم در وقف‌های چهارگانه، مصادیق وقف لازم از وقف تام، مصادیق وقف لازم از
وقف کافی ،
وقف مطلق . درس یازدهم: اقسام
وقف سجاوندی (۲) شامل:
وقف جایز ،
وقف مجوز لوجه ،
وقف مرخص ،
وقف ممنوع .
درس دوازدهم: ابتدا شامل: ابتدا به معنای شروع
قرائت قرآن ، استعاذه، طریقه‌های
استعاذه ، ابتدا بعد از وقف، انواع ابتدا بعد از وقف، انواع ابتدای جایز، ابتدای تام.
درس سیزدهم: مسائل متفرقه در وقف و ابتدا (۱) شامل وقف و ابتدا در «کلا»، معانی «کلا» حکم وقف و ابتدا در بلی.
درس چهاردهم: مسائل متفرقه در وقف و ابتدا (۲) شامل:
قاعده درباره الذی و الذین، وقف بر نعم، ابتدا به بل، ام، ثم، حتی.
درس پانزدهم: مسائل متفرقه در وقف و ابتدا (۳) شامل:
وقف معانقه یا مراتبه،
وقف نبی ،
وقف غفران ،
وقف ازدواج ،
آیات دارای
وقوف کثیر ، وقف بر انتهای آیات، وقف بر
حروف مقطعه .
۱- کتاب به صورت درس نامه تهیه و برای یک ترم تحصیلی ۱۵ جلسه‌ای منظم شده است ۲- در پایان هر درس پرسش و تمرین وجود دارد ۳- برای هر موضوع و جهت توضیح آن مثالهای فراوانی از قرآن ذکر می‌کند ۴- در مقدمه کتابهای تالیف شده مربوط به وقف و ابتدا را تقسیم بندی نموده و برای هر کدام چند نمونه کتاب معرفی می‌نماید ۵- درس سیزدهم: در این درس پیرامون وقف و ابتدا بر «کلا» بحث نموده، اقوال علماء پیرامون معنای آن را که آیا همیشه به معنای «ردع» است یا معنای دیگری نیز دارد، مورد بررسی قرار می‌دهد ۶- در درس اول پس از بیان اهمیت وقف و ابتدا از دیدگاه
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
حضرت علی علیه‌السّلام و دانشمندان اسلامی، ضرورت وقف و ابتدا را بحث نموده نتیجه می‌گیرد که بر هر محلی نمی‌توان وقف کرد و از هر جایی نمی‌توان قرائت را آغاز نمود. ۷- در درس چهارم موارد وقف کافی را به نحو شایع بیان می‌نماید بدین صورت که در موارد معینی همچون: قبل از کلمه «الا» که به معنای لکن باشد قبل از ان، نعم، بئس، و
استفهام ، می‌توان وقف کافی نمود.
کتاب یک جلد، متن آن فارسی و دارای ۲۱۶ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: اعلاء ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شمیز ۴- نوبت چاپ: سوم ۵- ناشر: انتشارات
دفتر تبلیغات اسلامی - بوستان کتاب ۶-
تاریخ انتشار: ۱۳۸۱ ۷- تیراژ: ۲۰۰۰ نسخه ۸- دارای فهرست: الف: موضوعات کتاب ب: منابع و مآخذ ۹- نام کتاب: قواعد وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم ۱۰- نام مؤلف: محمد کاظم شاکر.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
