• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

‌ملائکه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ملائکه (فرشتگان‏) موجوداتی صاحب عقل و شعور هستند و وظایف گوناگونی بر عهده دارند.


موجوداتی زنده، غیر مادی، دارای درک، دارای قدرت تصرف در عالم، شریف و باکرامت‌اند که همواره در تسبیح و تقدیس پروردگارند
[۱] شوری/سوره۴۲، آیه۵.    
. فرشتگان از عقل و شعور برخوردارند و بندگان گرامی خداوندند
[۲] انبیا/سوره۲۱، آیه۲۶.    
. وظیفه فرشتگان- پس از عبادت- وساطت میان پروردگار و جهان هستی است. آنان فرمان خداوند درباره جهان را جاری می‌کنند
[۳] انبیا/سوره۲۱، آیه۲۷.    
.

ایمان به وجود فرشتگان از واجبات دینی است و در ردیف ایمان به خدا و پیامبران و کتب آسمانی جای دارد.


اثبات وجود فرشتگان از راه نقل و ایمان به غیب امکان‏پذیر است.


فرشتگان مقامی والا در پیشگاه الهی دارند و از همین رو، در برخی ادعیه امامان (علیهم السلام)، آنها بسیار گرامی داشته شده‏اند؛ چنان که امام سجاد (علیه السلام) در دعاهای خویش، نخست بر فرشتگان مقربی مانند اسرافیل، میکائیل، جبرئیل و نیز فرشتگان دیگر درود فرستاده است
[۴] صحیفه سجّادیّه، ص۳۹-۴۰.
.


متکلمان بر آن‏اند که فرشتگان، اجسامی لطیف‏اند و می‏توانند به شکل‏های مختلف درآیند
[۵] نقد المحصّل، ص۲۳۰.
.


فلاسفه فرشتگان را عقول مجرّده و نفوس فلکیّه می‏دانند که‏هیچ عُلقه‏ای با اجسام ندارند
[۶] شرح المقاصد، ج۳، ص۳۶۶.
.


مقام و منزلت فرشتگان، مختلف است
[۷] صافات/سوره۳۷، آیه۱۶۴.    
[۸] تکویر/سوره۸۱، آیه۲۰.    
[۹] تکویر/سوره۸۱، آیه۲۱.    
و اراده‏ای مستقل از خداوند ندارند و هیچ گاه گناه نمی‏کنند
[۱۰] المیزان، ج۷، ص۱۲.
.


قرآن کریم تنها از دو فرشته نام برده است:جبرئیل و میکائیل.


از آیات قرآن می‌توان ویژگی‏های عمومی فرشتگان را بازیافت. برخی از آنها عبارت‏اند از:
واسطه نزول وحی به انسان،
[۱۱] ال عمران/سوره۳،آیه۳۹.    
[۱۲] نحل/سوره۱۶، آیه۲.    
،واسطه قبض روح انسان
[۱۳] سجده/سوره۳۲، آیه۱۱.    
مراقب اعمال بندگان
[۱۴] ق/سوره۵۰، آیه۱۷.    
[۱۵] ق/سوره۵۰، آیه۱۸.    
، حافظ انسان در برابر حوادث ناگوار و بلایا
[۱۶] رعد/سوره۱۳، آیه۱۱.    
و حامل عرش الهی و شفیع گناهکاران.
[۱۷] غافر/سوره۴۰، آیه۷.    
همچنین، فرشتگان می‏توانند به صورت آدمیان درآیند
[۱۸] مریم/سوره۱۹، آیه۱۷.    
و مؤمنان را در پیشامدها سخت مانند جنگ‌ها یاری دهند
[۱۹] احزاب/سوره۳۳ف آیه۹.    
.گروهی از آنان به تدبیر امور جهان مشغول‏اند
[۲۰] نازعات/سوره۷۹/ آیه۵.    
و گروهی نیز مأمور عذاب اقوام سرکش‏اند
[۲۱] هود/سوره۱۱، آیه۷۷.    
.


در روایات بزرگان معصوم (علیهم السلام) نیز ویژگی‏هایی برای فرشتگان آمده است:
آنان نه می‏خورند و نه می‏آشامند و نه نکاح می‏کنند و به نسیم عرش زنده‏اند
[۲۲] تفسیر نورالثّقلین، ج۴، ص۳۴۹.    
.
گروهی از آنان پیوسته در سجده‌اند و رکوع ندارند و گروهی در رکوع‏اند و یارای ایستادن ندارند و گروهی همواره به صف ایستاده‏اند و پراکنده نمی‏شوند و برخی پیوسته تسبیح می‏گویند و خستگی ندارند و خواب به چشم آنان ره نمی‏یابد. به خطا و اشتباه نمی‏افتند و دچار سستی بدن نمی‏شوند و گرفتار فراموشی نمی‏گردند
[۲۳] نهج البلاغه، خطبه۱.
.
شمار آنان بسیار است و هیچ گونه‏ای از آفریدگان به شمار آنان نیست
[۲۴] میزان الحکمه، ج۴، ص۲۹۳.
فرشتگان وسایط فیض الهی‏اند و مطیع و مجری اوامر خدایند
[۲۵] مقدّمه‏ای بر جهان‏بینی الهی، ج۳، ص۸۹.
.


یکی از چهار فرشته مقرّب ادیان ابراهیمی است و رابط میان خداوند و پیامبران
[۲۶] دائرة المعارف تشیّع، ج۵، ص۳۰۹.
.

۱۱.۱ - نام‌های دیگر جبرئیل


اگر آیه صد و دو سوره نحل
[۲۷] نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۲.    و نود و هفت سوره بقره بقره/سوره۲، آیه۹۷.    
را کنار هم نهیم و آنها را با یکدیگر تطبیق دهیم، درخواهیم یافت که جبرئیل همان «روح القدس» است. از نام‏های دیگر او است: روح الامین
[۲۸] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۹۳.    
[۲۹] نجم/سوره۵۳، آیه۵.    
و رسول کریم.
[۳۰] تکویر/سوره۸۱، آیه۱۹-۲۱.    


۱۱.۲ - یاری پیامبران به واسطه جبرئیل


جبرئیل همان فرشته‏ای است که ابراهیم (علیه السلام) را از آتش‏ نمرودیان رهانید و فرعونیان را در نیل غرق کرد و بشارت یحیی (علیه السلام) را به زکریّا و ولادت عیسی (علیه السلام) را به مریم (سلام الله علیها) رسانید.

۱۱.۳ - جایگاه جبرئیل در اسلام


جایگاه این فرشته مقرب الهی در آیین اسلام نیز بسیار والا است و همان فرشته‏ای است که قرآن کریم را بر پیامبر اسلام (صلی الله و علیه و آله) نازل کرد و طریقه عبادت را بدو آموخت و در غزوه بدر با هزار فرشته دیگر پیامبر (صلی الله و علیه و آله) را یاری داد و در معراج، همسفر و راهنمایش بود
[۳۱] اعلام القرآن، ص۲۷۷-۲۷۸.
.
از برخی آیات قرآن بر می‏آید که جبرئیل بر غیر پیامبران نیز نازل شده است؛ امّا نزول وحی به دست جبرئیل تنها ویژه پیامبران بوده و برای غیر پیامبران پیام‏هایی دیگر آورده است
[۳۲] مریم/سوره۱۹، آیه۱۶-۲۱.    
.


در فرهنگ اسلامی، یکی از ملائک مقرب الهی، روح اعظم است.
این کلمه در قرآن نیامده است. در اینکه آیا روح اعظم، همان جبرئیل است یا نه، اختلاف نظر وجود دارد. ملّاصدرا او را «عقل اول» یا «ملک مقرّب» خوانده است که مشتمل بر فرشتگان کثیر می‏شود. این فرشتگان، جملگی جنود پرودگارند
[۳۳] الرّسائل، ص۴۷.
[۳۴] المبدأ و المعاد، ص۱۲۴.
. اهل عرفان، او را، از حیث ربوبیّت، مظهر ذات الهی می‏دانند که در انسان کامل یا «حقیقت محمّدیّه» تجلّی یافته است
[۳۵] شرح مقدّمة قیصری، ص۷۸۷-۸۲۰.
. برخی دیگر او را همان جبرئیل دانسته‏اند
[۳۶] لغت نامه دهخدا، ج۲۶، ص۹۹.
.

 
۱. ↑ شوری/سوره۴۲، آیه۵.    
۲. ↑ انبیا/سوره۲۱، آیه۲۶.    
۳. ↑ انبیا/سوره۲۱، آیه۲۷.    
۴. ↑ صحیفه سجّادیّه، ص۳۹-۴۰.
۵. ↑ نقد المحصّل، ص۲۳۰.
۶. ↑ شرح المقاصد، ج۳، ص۳۶۶.
۷. ↑ صافات/سوره۳۷، آیه۱۶۴.    
۸. ↑ تکویر/سوره۸۱، آیه۲۰.    
۹. ↑ تکویر/سوره۸۱، آیه۲۱.    
۱۰. ↑ المیزان، ج۷، ص۱۲.
۱۱. ↑ ال عمران/سوره۳،آیه۳۹.    
۱۲. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۲.    
۱۳. ↑ سجده/سوره۳۲، آیه۱۱.    
۱۴. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۱۷.    
۱۵. ↑ ق/سوره۵۰، آیه۱۸.    
۱۶. ↑ رعد/سوره۱۳، آیه۱۱.    
۱۷. ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۷.    
۱۸. ↑ مریم/سوره۱۹، آیه۱۷.    
۱۹. ↑ احزاب/سوره۳۳ف آیه۹.    
۲۰. ↑ نازعات/سوره۷۹/ آیه۵.    
۲۱. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۷۷.    
۲۲. ↑ تفسیر نورالثّقلین، ج۴، ص۳۴۹.    
۲۳. ↑ نهج البلاغه، خطبه۱.
۲۴. ↑ میزان الحکمه، ج۴، ص۲۹۳.
۲۵. ↑ مقدّمه‏ای بر جهان‏بینی الهی، ج۳، ص۸۹.
۲۶. ↑ دائرة المعارف تشیّع، ج۵، ص۳۰۹.
۲۷. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۲.    و نود و هفت سوره بقره بقره/سوره۲، آیه۹۷.    
۲۸. ↑ شعراء/سوره۲۶، آیه۱۹۳.    
۲۹. ↑ نجم/سوره۵۳، آیه۵.    
۳۰. ↑ تکویر/سوره۸۱، آیه۱۹-۲۱.    
۳۱. ↑ اعلام القرآن، ص۲۷۷-۲۷۸.
۳۲. ↑ مریم/سوره۱۹، آیه۱۶-۲۱.    
۳۳. ↑ الرّسائل، ص۴۷.
۳۴. ↑ المبدأ و المعاد، ص۱۲۴.
۳۵. ↑ شرح مقدّمة قیصری، ص۷۸۷-۸۲۰.
۳۶. ↑ لغت نامه دهخدا، ج۲۶، ص۹۹.



کتاب فرهنگ شيعه، تاليف شده توسط جمعى از نويسندگان، ص۴۲۲-۴۲۴.



جعبه ابزار