تدارك مالى در موارد ضمان مطرح است و تدارك عمل یا به اصلاح رفعنقص آن است و یا به انجام دادن آن پس از ترك عمل در زمان مقرّر و از آن در بابهاى طهارت، صلات و حج سخن گفته شده است.
اگر فردى در اثنا یا بعد از فراغ از وضو یا غسل به ترکجزء- مانند شستن صورت- یا شرطى از آن- مانند رعایت ترتیب- یقین کند با بقاى موالات ، باید جزء یا شرط ترك شده را همراه اعمال پس از آن انجام دهد. همچنین اگر در اثناى عمل در آن شک کند.
جزء واجبى از نمازکه سهوا ترك و نمازگزاردر اثنا متوجّه آن شده است اگر رکن باشد، مانند رکوع و سجود، پیش از دخولدرركن بعدى تدارك پذیر است و اگر غیر ركن باشد، مانند ترك یك سجده یا تشهدرکعت دوم، چنانچه قبل از دخولدرركن متوجّه شود، برمىگردد و آن را تدارك مىكند و اگر بعد از آن متذكّر گردد پس از اتمام نماز آن را به جا مىآورد.البتّه بعضى از اجزاى فراموش شده مانند قرائت، پس از تجاوز از محل آن، نیاز به تدارك ندارد. در مواردى نیز علاوه بر تدارك عمل، سجده سهو نیز واجب مىشود.
مأموم در افعالى که باید از امام تبعیت کند اگر از روى فراموشی از وى پیشى گیرد- مانند آنكه پیش از امام به رکوع یا سجده رود یا سر از سجده بردارد- برمىگردد و با امام آن راتدارك مىكند.
