تدارك مالى در موارد ضمان مطرح است و تدارك عمل یا به اصلاح رفعنقص آن است و یا به انجام دادن آن پس از ترك عمل در زمان مقرّر و از آن در بابهاى طهارت، صلات و حج سخن گفته شده است.
اگر فردى در اثنا یا بعد از فراغ از وضو یا غسل به تركجزء- مانند شستن صورت- یا شرطى از آن- مانند رعایت ترتیب- یقین کند با بقاى موالات ، باید جزء یا شرط ترك شده را همراه اعمال پس از آن انجام دهد. همچنین اگر در اثناى عمل در آن شك کند.
جزء واجبى از نمازکه سهوا ترك و نمازگزار در اثنا متوجّه آن شده است اگر ركن باشد، مانند ركوع و سجود، پیش از دخول در ركن بعدى تدارك پذیر است و اگر غیر ركن باشد، مانند ترك یك سجده یا تشهدركعت دوم، چنانچه قبل از دخول در ركن متوجّه شود، برمىگردد و آن را تدارك مىكند و اگر بعد از آن متذكّر گردد پس از اتمام نماز آن را به جا مىآورد.البتّه بعضى از اجزاى فراموش شده مانند قرائت، پس از تجاوز از محل آن، نیاز به تدارك ندارد. در مواردى نیز علاوه بر تدارك عمل، سجده سهو نیز واجب مىشود.
مأموم در افعالى که باید از امام تبعیت کند اگر از روى فراموشى از وى پیشى گیرد- مانند آنكه پیش از امام به ركوع یا سجده رود یا سر از سجده بردارد- برمىگردد و با امام آن راتدارك مىكند.
