• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات الاحکام•

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیات دربردارنده حکم فقهی را آیات الاحکام گویند.



به آیاتی از قرآن کریم که در آن‌ها، حکم فقهی تشریع و بیان شده باشد "آیات الاحکام" می‌گویند.


معروف است که آیات الاحکام از پانصد آیه بیشتر نیست؛ ولی به اعتقاد برخی از دانشمندان، هیچ حکم شرعی وجود ندارد، مگر این که اصل آن در قرآن هست و سنت گرامی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آن را تبیین و تشریح کرده است.


قرطبی معتقد است که یکی از وجوه اعجاز قرآن، علم حلال و حرام آن است.


قرآن کریم که در اصطلاح فقه و اصول به آن "کتاب" گویند، یکی از منابع فقه و اجتهاد می‌باشد.


دانشمندان اسلامی در زمینه فقه قرآن یا احکام القرآن، تالیفات فراوانی داشته‌اند که قدیم‌ترین آن‌ها، آیات الاحکام محمد بن سائب کلبی، و از معروف‌ترین آن‌ها فقه القرآن قطب راوندی، کنزالعرفان فی فقه القرآن فاضل مقداد سیوری، زبدة البیان مقدس اردبیلی، احکام القرآن ابن حزم اندلسی، احکام القرآن ابویعلی کبیر، احکام القرآن کیاهراسی و احکام القرآن ابن العربی اشبیلی است.


در زمینه کتاب شناسی احکام قرآن، در دانش نامه قرآن و قرآن پژوهان از صفحه ۱۷۹۵ تا ۱۸۰۱ تعداد ۱۰۸ کتاب معرفی شده است.




۷.۱ - آیه وضو و تیمم

(یا ایها الذین آمنوا اذا قمتم الی الصلاة فاغسلوا وجوهکم وایدیکم الی المرافق وامسحوا برؤوسکم وارجلکم الی الکعبین…)؛ "ای کسانی که ایمان آورده‌اید چون به (عزم) نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهای خودتان را تا برآمدگی پیشین (هر دو پا) مسح کنید".

۷.۲ - آیه حد سرقت

(والسارق والسارقة فاقطعوا ایدیهما جزاء بما کسبا نکالا من الله والله عزیز حکیم)؛ "و مرد و زن دزد را به سزای آنچه کرده‌اند دستشان را به عنوان کیفری از جانب خدا ببرید و خداوند توانا و حکیم است". .

۷.۳ - تعدادی دیگر از آیات

افزون بر این، به آیات انفال، حجاب، حد زنا، قذف، خمس و غنیمت، دین، ربا، صوم، زکات، سجده، طلاق، ظهار، عده وفات، لعان و وصیت نیز می‌توان اشاره کرد.
[۲۰] قرطبی، محمد بن احمد، ۵۷۸ - ۶۷۱ق، الجامع لاحکام القرآن، ج۱، ص۷۵.
[۲۱] خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۱، ص(۵۹-۶۰).
[۲۲] خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۲، ص(۱۷۹۵-۱۸۰۱).
[۲۳] ابو زهره، محمد، ۱۸۹۸-۱۹۷۴م، معجزه بزرگ ،پژوهشی درعلوم قرآن، ص(۵۱۶-۵۲۴).



۱. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۳.    
۲. مائده/سوره۵، آیه۶.    
۳. مائده/سوره۵، آیه۳۸.    
۴. انفال/سوره۸، آیه۱.    
۵. نور/سوره۲۴، آیه۳۱.    
۶. نور/سوره۲۴، آیه۲.    
۷. نور/سوره۲۴، آیه۴.    
۸. انفال/سوره۸، آیه۴۱.    
۹. بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۷۸.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۱۸۳.    
۱۲. توبه/سوره۹، آیه۶۰.    
۱۳. مریم/سوره۱۹، آیه۵۸.    
۱۴. بقره/سوره۲، آیه۲۲۹.    
۱۵. مجادله/سوره۵۸، آیه۲.    
۱۶. بقره/سوره۲، آیه۲۳۴.    
۱۷. نور/سوره۲۴، آیه۶.    
۱۸. بقره/سوره۲، آیه۱۸۰.    
۱۹. مائده/سوره۵، آیه۱۰۶.    
۲۰. قرطبی، محمد بن احمد، ۵۷۸ - ۶۷۱ق، الجامع لاحکام القرآن، ج۱، ص۷۵.
۲۱. خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۱، ص(۵۹-۶۰).
۲۲. خرمشاهی، بهاء الدین، ۱۳۲۴ -، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۲، ص(۱۷۹۵-۱۸۰۱).
۲۳. ابو زهره، محمد، ۱۸۹۸-۱۹۷۴م، معجزه بزرگ ،پژوهشی درعلوم قرآن، ص(۵۱۶-۵۲۴).



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات الاحکام».    



جعبه ابزار