• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اشاعه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اشاعه در سه معنا به کار رفته است:
۱. انتشار سهم هر یک از مالکان و صاحبان حق در تمام مال یا حق.
۲. مقابل افراز.
۳. انتشار خبر.
بیشتر کاربرد اشاعه در فقه، معنای نخست آن است و معنای دوم آن بیشتر با واژگان شیاع و استفاضه به کار می‌رود.
از اشاعه به معنای نخست، در باب‌های تجارت، رهن، شرکت، مضاربه، مزارعه، اجاره، وقف، هبه، وصیّت و قضاء سخن رفته است.




به مال یا حقّی که چند مالک یا صاحب حق در تمام آن به طور مشاع سهیم باشند، مال یا حق مشاع (مقابل مفروز) گفته می‌شود.



بیشتر کاربرد اشاعه در فقه، معنای نخست آن است و معنای دوم آن بیشتر با واژگان شیاع و استفاضه به کار می‌رود.



از اشاعه به معنای نخست، در باب‌های تجارت، رهن، شرکت، مضاربه، مزارعه، اجاره، وقف، هبه، وصیّت و قضاء سخن رفته است.



مورد اشاعه یا ملک است- خواه متعلّق آن، عین باشد مانند زمین، یا منفعت مانند منفعت خانه‌ای که چند نفر با هم آن را اجاره کرده‌اند، یا حق مانند حق خیار و حق شفعه.



سبب اشاعه نیز شرکت دو یا چند نفر در مال یا حقّی است؛ خواه اختیاری باشد همچون شرکت حاصل از عقد شرکت یا حاصل از معاملات مانند خرید و فروش و خواه قهری به معنای شرکت حاصل از مخلوط شدن قهری سهم دو نفر یا بیشتر در مالی به گونه‌ای که قابل تمیز نباشد همچون شرکت ورثه در مال میت که به سبب ارث حاصل شده است.



اشاعه در بیع دارای احکامی است که به آنها اشاره می‌شود.

۶.۱ - فروختن مشاع معلوم از کالای مشخص


فروختن جزء مشاع معلوم از کالایی مشخص مانند یک سوم خانه یا زمین جایز است.

۶.۲ - فروش میوه سر درخت به صورت مشاع


در فروش میوه سر درخت، فروشنده می‌تواند سهمی مشاع از آن را مانند یک سوم، استثنا کند.

۶.۳ - خریدن قسمتی معین از حیوان


خریدن قسمتی معیّن از حیوان زنده به طور مشاع مانند نصف یا یک چهارم جایز است، امّا در جواز این گونه خرید در حیوان ذبح شده، اختلاف می‌باشد.



اشاعه در رهن دارای احکامی است که به آنها اشاره می‌شود.

۷.۱ - حکم اشاعه در رهن


رهن مال مشاع صحیح است.

۷.۲ - اختلاف شریک راهن و مرتهن


در صورت اختلاف شریک راهن با مرتهن در نگهداری گرو، قاضی آن را می‌گیرد و خود، از جانب آن دو مال را نگهداری می‌کند و یا شخص عادلی را بر این کار می‌گمارد.



اجاره،وقفو هبۀمال مشاع صحیح است.
البته در اجاره باید تسلیم عین به مستأجر با اذن شریک باشد و در صورت اجازه ندادن وی، به حاکم شرع مراجعه می‌شود.



نیز مضاربه با مال مشاع صحیح است، امّا باید جنس و مقدار آن معلوم باشد.

۹.۱ - شرائط صحت این نوع عقود


مشاع بودن تمام سود میان عامل و مالک در عقد مضاربه،خواه به طور مساوی باشد مانند نصف و خواه یکی بیشتر و دیگری کمتر مانند دو سوم و یک سوم و نیز مشاع بودن سهم زارع و مالک در تمام محصول در عقد مزارعهو مساقاتاز شرایط صحّت این عقود است.



هر گاه موصی برای مثال یک سوم مالش را به طور مشاع برای کسی وصیّت کند، یک سوم اموال وی برای آن کس (موصی له) خواهد بود.



برای تقسیم مال مشترک میان شریکان، اشاعۀ مالکیّت آنان در تمام آن مال شرط است و بدون آن، موضوع قسمت محقّق نمی‌شود.


 
۱. جواهر الکلام ج۲۶، ص۲۸۸.    
۲. جواهر الکلام ج۲۲، ص۴۱۸-۴۱۹.    
۳. جواهر الکلام ج۲۴، ص۸۴.    
۴. جواهر الکلام ج۲۴، ص۱۵۷.    
۵. جواهر الکلام ج۲۵، ص۱۲۶.    
۶. جواهر الکلام ج۲۵، ص۲۵۶.    
۷. جواهر الکلام ج۲۷، ص۲۱۴.    
۸. جواهر الکلام ج۲۸، ص۱۹.    
۹. جواهر الکلام ج۲۸، ص۱۷۶.    
۱۰. جواهر الکلام ج۲۷، ص۲۱۴.    
۱۱. جواهر الکلام ج۲۶، ص۳۵۸.    
۱۲. جواهر الکلام ج۲۶، ص۳۶۴-۳۶۵.    
۱۳. جواهر الکلام ج۲۷، ص۸.    
۱۴. جواهر الکلام ج۲۷، ص۷۱.    
۱۵. جواهر الکلام ج۲۸، ص۳۱۳.    
۱۶. جواهر الکلام ج۴۰، ص۳۴۲.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۵۲۵-۵۲۶.    




جعبه ابزار