برگزیدگان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انبیا و
پیامبران و
مومنان و برخی از
ملائکه، عده‌ای از انسانها صالح، جز برگزیدگان
قرآن از جانب
خداوند هستند.
آدم علیه‌السّلام برگزیده
خداوند بود:
ان الله اصطفی ءادم.... . «خداوند، آدم و
نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.».
. وعصی ءادم ربه... • ثم اجتبـه ربه فتاب علیه وهدی. «.... آدم پروردگارش را نافرمانی کرد، و از پاداش او محروم شد! سپس پروردگارش او را برگزید، و توبه اش را پذیرفت، و هدایتش نمود.»
برگزیدگی
آل ابراهیم بر جهانیان، از جانب خداوند است:
ان الله اصطفی... وءال ابرهیم... علی العــلمین. «خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و
آل عمران را بر جهانیان برتری داد.»
برگزیدگی آل عمران بر جهانیان، از سوی خداوند است:
ان الله اصطفی... وءال عمران... علی العــلمین. «خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.»
ابراهیم علیه السلام، بنده برگزیده
خدا است:
ومن یرغب عن ملة ابرهیم... ولقد اصطفینـه فی الدنیا.... . «جز افراد سفیه و
نادان، چه کسی از
آیین ابراهیم، (با آن پاکی و درخشندگی،) روی گردان خواهد شد؟! ما او را در این
جهان برگزیدیم و او در جهان دیگر، از
صالحان است.»
. واتخذ الله ابرهیم خلیلا. «.... . و خدا ابراهیم را به
دوستی خود، انتخاب کرد.»
وتلک حجتنآ ءاتینـهآ ابرهیم... «اینها دلایل ما بود که به ابراهیم در برابر قومش دادیم!. ......» ومن ءابآئهم... واجتبینـهم... «و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادی را برتری دادیم) و برگزیدیم و به
راه راست،
هدایت نمودیم.»
ان ابرهیم کان... • شاکرا لانعمه اجتبلـه... «ابراهیم (به تنهایی) امتی بود مطیع فرمان خدا خالی از هر گونه
انحراف و از
مشرکان نبود
شکرگزار نعمتهای
پروردگار بود خدا او را برگزید و به راهی راست هدایت نمود!»
واذکر فی الکتب ابرهیم... • اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین... وممن هدینا واجتبینآ... «آنها پیامبرانی بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از
فرزندان آدم، و از کسانی که با نوح بر
کشتی سوار کردیم، و از دودمان ابراهیم و
یعقوب، و از کسانی که هدایت کردیم و برگزیدیم. آنها کسانی بودند که وقتی
آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده می شد به
خاک می افتادند، در حالی که
سجده می کردند و گریان بودند.»
واذکر عبـدنا ابرهیم... «و به خاطر بیاور بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب.....» وانهم عندنا لمن المصطفین الاخیار. «و آنها نزد ما از برگزیدگان و نیکانند!»
شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا... وما وصینا به ابرهیم... الله یجتبی الیه من یشاء... «آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو
وحی فرستادیم و به ابراهیم و
موسی و
عیسی سفارش کردیم این بود که:
دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.»
اطاعت خاضعانه ابراهیم علیه‌السّلام ملاک برگزیدگی وی از جانب خداوند بود:
ومن یرغب عن ملة ابرهیم... ولقد اصطفینـه فی الدنیا... لمن الصــلحین «جز افراد سفیه و نادان، چه کسی از آیین ابراهیم، (با آن پاکی و درخشندگی،) روی گردان خواهد شد؟! ما او را در این جهان برگزیدیم و او در جهان دیگر، از صالحان است.» اذ قال له ربه اسلم قال اسلمت لرب العــلمین. «در آن هنگام که پروردگارش به او گفت:
اسلام بیاور! (و در برابر
حق، تسلیم باش! او فرمان پروردگار را، از جان و
دل پذیرفت و) گفت: «در برابر پروردگار جهانیان، تسلیم شدم.»
ان ابرهیم کان امة قانتا لله حنیفا... • شاکرا لانعمه اجتبلـه... «ابراهیم (به تنهایی) امتی بود مطیع فرمان خدا خالی از هر گونه انحراف و از مشرکان نبود شکرگزار نعمتهای پروردگار بود خدا او را برگزید و به راهی راست هدایت نمود!» («
قنوت» به معنای ملازمت با
طاعت همراه با
خضوع است.)
(و «قانتا» یعنی او همواره در طاعت و عبادت خدا بود.)
شکرگزاری ابراهیم علیه‌السّلام از نعمتهای خداوند، ملاک برگزیدگی وی بود:
ان ابرهیم کان امة قانتا لله حنیفا... • شاکرا لانعمه اجتبلـه... «ابراهیم (به تنهایی) امتی بود مطیع فرمان خدا خالی از هر گونه انحراف و از مشرکان نبود شکرگزار نعمتهای پروردگار بود خدا او را برگزید و به راهی راست هدایت نمود!»
توحید و
یکتاپرستی ابراهیم علیه‌السّلام ملاک برگزیده شدن وی از طرف خداوند بود:
ان ابرهیم کان امة قانتا لله حنیفا... • شاکرا لانعمه اجتبلـه... «ابراهیم (به تنهایی) امتی بود مطیع فرمان خدا خالی از هر گونه انحراف و از مشرکان نبود شکرگزار نعمتهای پروردگار بود خدا او را برگزید و به راهی راست هدایت نمود!»
برگزیده شدن ابراهیم علیه‌السّلام به مقام
دوستی با خدا بود:
... واتبع ملة ابرهیم حنیفا واتخذ الله ابرهیم خلیلا. «دین و
آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند، و
نیکوکار باشد، و پیرو آیین خالص و پاک ابراهیم گردد؟ و خدا ابراهیم را به دوستی خود، انتخاب کرد.»
اسحاق علیه‌السّلام از
پیامبران برگزیده خداوند است:
و وهبنا له اسحـق... «و اسحاق و یعقوب را به او (ابراهیم) بخشیدیم» ومن ءابآئهم... واجتبینـهم... «و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادی را برتری دادیم) و برگزیدیم و به راه راست، هدایت نمودیم.» اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب و الحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین. «آنها کسانی هستند که
کتاب و
حکم و
نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن
کفر ورزند، (آیین حق
زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن،
کافر نیستند.»
واذکر عبـدنا ابرهیم... «و به خاطر بیاور بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب.....» وانهم عندنا لمن المصطفین الاخیار. «و آنها نزد ما از برگزیدگان و نیکانند! »
لزوم یاد شدن اسحاق از
زبان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به دلیل برگزیدگی وی بود:
واذکر عبـدنا ابرهیم... «و به خاطر بیاور بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب.....» وانهم عندنا لمن المصطفین الاخیار. «و آنها نزد ما از برگزیدگان و نیکانند! »
برگزیدگی
اسماعیل علیه‌السّلام به نبوت از جانب خداوند بود:
و اسمـعیل والیسع ویونس ولوطا وکلا فضلنا علی العــلمین• ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم وهدینـهم الی صرط مستقیم• اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین.
واذکر فی الکتـب اسمـعیل انه... وکان رسولا نبیا• اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین... من ذریة ابرهیم واسرءیل وممن هدینا واجتبینآ..
الیاس علیه‌السّلام بنده برگزیده از ناحیه خداوند، برای مقام نبوت بود:
... والیاس کل من الصـلحین «و (همچنین)
زکریا و
یحیی و عیسی و الیاس را همه از صالحان بودند» ومن ءابآئهم... واجتبینـهم... «و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادی را برتری دادیم) و برگزیدیم و به راه راست، هدایت نمودیم.»
برگزیده شدن
الیسع علیه‌السّلام از جانب خداوند، برای نبوت بود:
و اسمـعیل والیسع... «و اسماعیل و الیسع و
یونس و
لوط را و همه را بر جهانیان برتری دادیم.» ومن ءابآئهم... واجتبینـهم... «و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادی را برتری دادیم) و برگزیدیم و به راه راست، هدایت نمودیم.» اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین. «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
انبیا از سوی خداوند، با اعطای
علم،
ایمان و
اسم اکبر به آنها برگزیده شدند:
ان الله اصطفی ءادم ونوحا وءال ابرهیم وءال عمرن علی العــلمین. «خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.» (
امام باقر علیه‌السّلام می‌فرماید: خداوند فرمود: ای
محمد! من مسلما قطع نکردم علم، ایمان، اسم اکبر،
میراث علم و
آثار علم نبوت را از خانه‌های پیامبرانی که بین تو و پدرت آدم علیه‌السّلام بودند و این است قول خدای متعال: «ان الله اصطفی...».)
انبیا، انسانهایی برگزیده و ممتاز بودند:
ان الله اصطفی ءادم ونوحا وءال ابرهیم وءال عمرن علی العــلمین. «خداوند، آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برتری داد.»
وتلک حجتنآ ءاتینـهآ ابرهیم علی قومه نرفع درجـت من نشآء ان ربک حکیم علیم• و وهبنا له اسحـق ویعقوب کلا هدینا ونوحا هدینا من قبل ومن ذریته داو د وسلیمـن وایوب ویوسف وموسی وهـرون وکذلک نجزی المحسنین• وزکریا ویحیی وعیسی والیاس کل من الصـلحین• و اسمـعیل والیسع ویونس ولوطا وکلا فضلنا علی العــلمین• ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم وهدینـهم الی صرط مستقیم. (ضمیر «هم» در «اجتبیناهم» به پیامبرانی برمی گردد که نامشان در آیات پیش ذکر شده است.)
الله یصطفی من الملـئکة رسلا ومن الناس... «خداوند از
فرشتگان رسولانی برمی گزیند، و همچنین از مردم خداوند شنوا و بیناست!»
برگزیدن برخی رسولان، برای آگاه ساختن آنها از
غیب، از سوی خداوند بود:
... وما کان الله لیطـلعکم علی الغیب ولـکن الله یجتبی من رسله من یشآء... «چنین نبود که خداوند،
مؤمنان را به همان گونه که شما هستید واگذارد مگر آنکه ناپاک را از پاک جدا سازد. و نیز چنین نبود که خداوند شما را از اسرار غیب، آگاه کند (تا مؤمنان و
منافقان را از این راه بشناسید این بر خلاف
سنت الهی است) ولی خداوند از میان
رسولان خود، هر کس را بخواهد برمی گزیند (و قسمتی از اسرار نهان را که برای
مقام رهبری او لازم است، در اختیار او می گذارد.) پس (اکنون که این
جهان، بوته
آزمایش پاک و ناپاک است،) به خدا و رسولان او ایمان بیاورید! و اگر ایمان بیاورید و
تقوا پیشه کنید، پاداش بزرگی برای شماست»
خداوند بر بندگان برگزیده خویش،
پیامبران درود می‌فرستاد:
... وسلـم علی عباده الذین اصطفی... «بگو: «حمد مخصوص خداست و
سلام بر
بندگان برگزیده‌اش! » آیا خداوند بهتر است یا بتهایی که همتای او قرار می دهند؟» (طبق یک احتمال مقصود از «الذین اصطفی» پیامبران‌اند.)
گزینش انبیا، براساس
مشیت خداوند بود:
... ولـکن الله یجتبی من رسله من یشآء... «چنین نبود که خداوند، مؤمنان را به همان گونه که شما هستید واگذارد مگر آنکه ناپاک را از پاک جدا سازد. و نیز چنین نبود که خداوند شما را از اسرار غیب، آگاه کند (تا مؤمنان و منافقان را از این راه بشناسید این بر خلاف سنت الهی است) ولی خداوند از میان رسولان خود، هر کس را بخواهد برمی گزیند (و قسمتی از اسرار نهان را که برای مقام رهبری او لازم است، در اختیار او می گذارد.) پس (اکنون که این جهان، بوته آزمایش پاک و ناپاک است،) به خدا و رسولان او ایمان بیاورید! و اگر ایمان بیاورید و تقوا پیشه کنید، پاداش بزرگی برای شماست.»
وربک یخلق ما یشاء ویختار ما کان لهم الخیرة سبحـن الله وتعــلی عما یشرکون. (طبق
شان نزول،
آیه یاد شده در پاسخ
ولیدبن مغیره نازل شده که او و عده‌ای دیگر می‌گفتند: چرا
قرآن بر یکی از
اشراف مکه یا
طائف نازل نشده است.)
گزینش انبیا، تنها از جانب خداوند بود:
الله یصطفی من الملـئکة رسلا ومن الناس... «خداوند از فرشتگان رسولانی برمی گزیند، و همچنین از مردم خداوند شنوا و بیناست!» (حصر مطلب، از مقدم شدن مسندالیه (الله) بر خبر فعلی (یصطفی) استفاده شده است.)
وربک یخلق ما یشاء ویختار ما کان لهم الخیرة سبحـن الله وتعــلی عما یشرکون.
امامان از خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله، برگزیده خداوند هستند:
اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین من ذریة ءادم وممن حملنا مع نوح ومن ذریة ابرهیم واسرءیل وممن هدینا واجتبینآ... (برخی
مفسران، جمله «و ممن هدینا...» را استیناف دانسته‌اند. امام چهارم علیه‌السّلام در روایتی فرمود: مقصود از این آیه، ما هستیم.)
ثم اورثنا الکتـب الذین اصطفینا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه ومنهم مقتصد ومنهم سابق بالخیرت باذن الله... (امام باقر علیه‌السّلام و
امام صادق علیه‌السّلام در روایتی فرمودند: این
آیه تنها در مورد ماست.)
ایوب علیه‌السّلام بنده برگزیده خداوند، برای نبوت بود:
... وسلیمـن وایوب... «سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را (هدایت کردیم). .....» ومن ءابآئهم... واجتبینـهم... «و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادی را برتری دادیم) و برگزیدیم و به راه راست، هدایت نمودیم.» اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین. «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (
آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
برخی
ملائکه، از سوی خداوند برای انجام دادن
رسالت الهی برگزیده شدند:
الله یصطفی من الملـئکة رسلا ومن الناس ان الله سمیع بصیر. «خداوند از فرشتگان رسولانی برمی گزیند، و همچنین از مردم خداوند شنوا و بیناست!»
برگزیدگی
بنی اسرائیل در میان ملتهای عصر خویش، انتخابی عالمانه بود:
ولقد اخترنـهم علی علم علی العــلمین. «ما آنها را با علم (خویش) بر جهانیان برگزیدیم و برتری دادیم.»
داود علیه‌السّلام بنده برگزیده خداوند برای
مقام نبوت بود:
... ونوحا هدینا من قبل ومن ذریته داود... «و
نوح را (نیز) پیش از آن هدایت نمودیم و از فرزندان او....» ومن ءابآئهم... واجتبینـهم... «و از پدران و فرزندان و برادران آنها (افرادی را برتری دادیم) و برگزیدیم و به راه راست، هدایت نمودیم.» اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین. «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن،
کافر نیستند.»
برگزیده شدن
زکریا علیه‌السّلام از سوی خداوند و دادن کتاب،
مقام داوری و نبوت به آن حضرت بود:
وزکریا ویحیی وعیسی والیاس کل من الصـلحین• ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب و الحکم و النبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن
کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
انتخاب شدن
سلیمان علیه‌السّلام از جانب خداوند با اعطای کتاب، مقام داوری و نبوت به آن حضرت بود:
و من ذریته داود و سلیمن... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب و الحکم و النبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
طالوت برگزیده خداوند برای
زمامداری بنی اسرائیل بود:
الم تر الی الملا من بنی اسرءیل... «آیا مشاهده نکردی جمعی از بنی اسرائیل را بعد از
موسی....» وقال لهم نبیهم ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا... قال ان الله اصطفلـه علیکم... «و پیامبرشان به آنها گفت: «خداوند (طالوت) را برای زمامداری شما مبعوث (و انتخاب) کرده است.» گفتند: «چگونه او بر ما
حکومت کند، با اینکه ما از او شایسته تریم، و او
ثروت زیادی ندارد؟! » گفت: «خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و (قدرت)
جسم، وسعت بخشیده است. خداوند، ملکش را به هر کس بخواهد، می بخشد و
احسان خداوند، وسیع است و (از لیاقت افراد برای منصب‌ها) آگاه است.»
شگفتی سردمداران بنی اسرائیل از برگزیدگی طالوت، به دلیل نبودن وی از خاندان نبوت و پادشاهی و نداشتن ثروت بود:
الم تر الی الملا من بنی اسرءیل... • وقال لهم نبیهم ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا قالوا انی یکون له الملک علینا ونحن احق بالملک منه ولم یؤت سعة من المال قال ان الله اصطفلـه علیکم... «و پیامبرشان به آنها گفت: «خداوند (طالوت) را برای زمامداری شما مبعوث (و انتخاب) کرده است.» گفتند: «چگونه او بر ما حکومت کند، با اینکه ما از او شایسته تریم، و او ثروت زیادی ندارد؟! » گفت: «خدا او را بر شما برگزیده، و او را در
علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است. خداوند، ملکش را به هر کس بخواهد، می بخشد و
احسان خداوند، وسیع است و (از لیاقت افراد برای منصب‌ها) آگاه است.» (چون طالوت از خانواده نبوت و سلطنت نبود، انتخاب او باعث
اعتراض بنی اسرائیل شد.)
گزینش طالوت برای زمامداری بنی اسرائیل، براساس مشیت خداوند بود:
الم تر الی الملا من بنی اسرءیل... • وقال لهم نبیهم ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا... قال ان الله اصطفلـه علیکم... والله یؤتی ملکه من یشاء... «و پیامبرشان به آنها گفت: «خداوند (طالوت) را برای زمامداری شما مبعوث (و انتخاب) کرده است.» گفتند: «چگونه او بر ما حکومت کند، با اینکه ما از او شایسته تریم، و او ثروت زیادی ندارد؟! » گفت: «خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است. خداوند، ملکش را به هر کس بخواهد، می بخشد و احسان خداوند، وسیع است و (از لیاقت افراد برای منصب‌ها) آگاه است.»
آگاه نبودن بنی اسرائیل از ملاکهای گزینش خداوند، منشا اعتراض آنها به انتخاب طالوت بود:
الم تر الی الملا من بنی اسرءیل... • وقال لهم نبیهم ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا قالوا انی یکون له الملک علینا ونحن احق بالملک منه ولم یؤت سعة من المال قال ان الله اصطفلـه علیکم وزاده بسطة فی العلم والجسم والله یؤتی ملکه من یشاء والله وسع علیم. «و پیامبرشان به آنها گفت: «خداوند (طالوت) را برای زمامداری شما مبعوث (و انتخاب) کرده است.» گفتند: «چگونه او بر ما حکومت کند، با اینکه ما از او شایسته تریم، و او ثروت زیادی ندارد؟! » گفت: «خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است. خداوند، ملکش را به هر کس بخواهد، می بخشد و احسان خداوند، وسیع است و (از لیاقت افراد برای منصب‌ها) آگاه است.»
توانایی علمی و جسمی طالوت، معیار گزینش وی برای فرماندهی بنی اسرائیل، از جانب خداوند بود:
الم تر الی الملا من بنی اسرءیل... • وقال لهم نبیهم ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا قالوا انی یکون له الملک علینا ونحن احق بالملک منه... قال ان الله اصطفلـه علیکم وزاده بسطة فی العلم والجسم... «و پیامبرشان به آنها گفت: «خداوند (طالوت) را برای زمامداری شما مبعوث (و انتخاب) کرده است.» گفتند: «چگونه او بر ما حکومت کند، با اینکه ما از او شایسته تریم، و او ثروت زیادی ندارد؟! » گفت: «خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است. خداوند، ملکش را به هر کس بخواهد، می بخشد و احسان خداوند، وسیع است و (از لیاقت افراد برای منصب‌ها) آگاه است.»
بازگشت صندوق و حمل آن به دست
فرشتگان، نشانه برگزیده شدن طالوت به فرماندهی از طرف خداوند بود:
الم تر الی الملا من بنی اسرءیل... • وقال لهم نبیهم ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا... قال ان الله اصطفـیه علیکم... • وقال لهم نبیهم ان ءایة ملکه ان یاتیکم التابوت فیه سکینة من ربکم وبقیة مما ترک ءال موسی وءال هـرون تحمله الملـئکة ان فی ذلک لایة لکم ان کنتم مؤمنین. (جمله «ان فی ذلک لایة لکم...» دلالت دارد که
بنی اسرائیل از پیامبرشان نشانه گزینش طالوت را از سوی خداوند خواستند و خداوند می‌فرماید: در این بازگشت صندوق و حمل آن به واسطه فرشتگان برای آنچه خواستید نشانه است.)
عیسی علیه‌السّلام بنده برگزیده خداوند برای
نبوت الهی بود:
وزکریا ویحیی وعیسی... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین. «آنها کسانی هستند که کتاب و
حکم و
نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا والذی اوحینا الیک وما وصینا به ابرهیم وموسی وعیسی... الله یجتبی الیه من یشاء... «آیینی را برای شما تشریع کرد که به
نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو
وحی فرستادیم و به
ابراهیم و
موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که:
دین را برپا دارید و در آن
تفرقه ایجاد نکنید! و بر
مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.»
لوط علیه‌السّلام بنده برگزیده خداوند برای مقام نبوت بود:
و اسمـعیل والیسع ویونس ولوطا... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة فان یکفر بها هـؤلاء فقد وکلنا بها قوما لیسوا بها بکـفرین. «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
برگزیده شدن
مریم علیهاالسلام و برتری او بر تمام
زنان عصر خویش از سوی خداوند بود:
واذ قالت الملـئکة یـمریم ان الله اصطفلـک وطهرک واصطفلـک علی نسآء العــلمین. «و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان، برتری داده است.» (مقصود از «نساء العالمین» زنان عصر حضرت مریم علیهاالسلام بوده است.)
فرشتگان به مریم علیهاالسلام در برگزیدگی وی، از جانب خداوند مژده دادند:
واذ قالت الملـئکة یـمریم ان الله اصطفلـک وطهرک واصطفلـک علی نسآء العــلمین. «و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان، برتری داده است.»
مریم علیهاالسلام برگزیده خداوند، برای
پرستش و
بندگی بود:
واذ قالت الملـئکة یـمریم ان الله اصطفلـک وطهرک واصطفلـک علی نسآء العــلمین «و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان، برتری داده است.» یـمریم اقنتی لربک واسجدی وارکعی مع الرکعین. «ای مریم! (به شکرانه این
نعمت) برای
پروردگار خود،
خضوع کن و
سجده بجا آور! و با رکوع کنندگان،
رکوع کن» (بعضی از مفسران در معنای جمله «اصطفاک» اول گفته‌اند که: ای مریم، خداوند تو را برای عبادت خویش برگزید و از الطاف خویش تو را بهره مند کرد تا عبادتت خالص و پیرو رضایت وی باشی.)
امت اسلام، برگزیده از سوی خداوند هستند:
وجـهدوا فی الله حق جهاده هو اجتبلـکم... هو سملـکم المسلمین... «و در راه
خدا جهاد کنید، و حق جهادش را ادا نمایید! او شما را برگزید، و در دین (
اسلام) کار سنگین و سختی بر شما قرار ندارد از
آیین پدرتان ابراهیم پیروی کنید خداوند شما را در کتابهای پیشین و در این کتاب آسمانی «
مسلمان» نامید، تا
پیامبر گواه بر شما باشد، و شما گواهان بر مردم! پس
نماز را برپا دارید، و
زکات را بدهید، و به خدا تمسک جویید، که او
مولا و
سرپرست شماست! چه مولای خوب، و چه یاور شایسته‌ای!»
موسی علیه‌السّلام انتخاب شده از ناحیه خداوند برای نبوت بود:
... ونوحا هدینا من قبل ومن ذریته داو د وسلیمـن وایوب ویوسف وموسی وهـرون... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب و الحکم والنبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
قال یـموسی انی اصطفیتک علی الناس برســلـتی وبکلـمی‌فخذ مآ ءاتیتک... «(خداوند) فرمود: «ای موسی! من تو را با رسالتهای خویش، و با سخن گفتنم (با تو)، بر مردم برتری دادم و برگزیدم پس آنچه را به تو داده ام بگیر و از شکرگزاران باش!»
فلمآ اتلـها نودی یـموسی• وانا اخترتک فاستمع لما یوحی. «هنگامی که نزد
آتش آمد، ندا داده شد که: «ای موسی! من پروردگار توام! کفشهایت را بیرون آر، که تو در سرزمین مقدس «
طوی» هستی! و من تو را (برای
مقام رسالت) برگزیدم اکنون به آنچه بر تو
وحی می شود،
گوش فرا ده!»
شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا والذی اوحینا الیک وما وصینا به... موسی... الله یجتبی الیه من یشاء... «آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که: دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.»
انتخاب موسی علیه‌السّلام از جانب خداوند برای سخن گفتن با وی بود:
قال یـموسی انی اصطفیتک علی الناس برســلـتی وبکلـمی... «(خداوند) فرمود: «ای موسی! من تو را با رسالتهای خویش، و با سخن گفتنم (با تو)، بر مردم برتری دادم و برگزیدم پس آنچه را به تو داده ام بگیر و از شکرگزاران باش!»
موسی علیه‌السّلام موظف به
شکرگزاری در برابر
نعمت برگزیدگی و سخن گفتن خداوند با وی بود:
قال یـموسی انی اصطفیتک علی الناس برســلـتی وبکلـمی‌فخذ مآ ءاتیتک وکن من الشکرین. «(خداوند) فرمود: «ای موسی! من تو را با رسالتهای خویش، و با سخن گفتنم (با تو)، بر مردم برتری دادم و برگزیدم پس آنچه را به تو داده ام بگیر و از شکرگزاران باش!»
برگزیدگی موسی علیه‌السّلام به
رسالت و نبوت از سوی خداوند، دلیل بزرگداشت وی در
قرآن است:
واذکر فی الکتـب موسی انه کان مخلصا وکان رسولا نبیا• اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین من ذریة ءادم وممن حملنا مع نوح ومن ذریة ابرهیم واسرءیل وممن هدینا واجتبینآ..
مؤمنان به
دین توحیدی،
بندگان برگزیده خدا هستند:
شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا والذی اوحینا الیک وما وصینا به ابرهیم وموسی وعیسی ان اقیموا الدین ولاتتفرقوا فیه کبر علی المشرکین ما تدعوهم الیه الله یجتبی الیه من یشاء ویهدی الیه من ینیب. «آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که: دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر
مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.» (بنا بر یک
تفسیر، جمله «الله یجتبی...» به معنای جمع آوری برخی بندگان بر محور دین توحید است.)
خداوند بر بندگان برگزیده خویش
درود می‌فرستد:
... وسلـم علی عباده الذین اصطفی... «بگو: «حمد مخصوص خداست و
سلام بر بندگان برگزیده‌اش!» آیا خداوند بهتر است یا بتهایی که همتای او قرار می دهند؟»
مشیت خداوند، منشا برگزیده شدن بندگان
مؤمن است:
شرع لکم من الدین... الله یجتبی الیه من یشاء ویهدی الیه من ینیب. «آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که: دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.»
بازگشت و توجه به خدا، زمینه برگزیده شدن
بندگان مؤمن است:
شرع لکم من الدین... الله یجتبی الیه من یشاء ویهدی الیه من ینیب. «آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که:
دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.»
نوح علیه السلام، پیامبر برگزیده خداوند است:
... ونوحا هدینا من قبل... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم..
شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا... الله یجتبی الیه من یشاء... «آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که: دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می‌کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.»
هارون علیه السلام، بنده برگزیده خدا برای نبوت بود:
... ونوحا هدینا من قبل ومن ذریته... و هرون... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب و الحکم و النبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
یحیی علیه السلام، پیامبر برگزیده خدا بود:
... ویحیی... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
یعقوب علیه السلام، پیامبر برگزیده
خداوند بود:
و وهبنا له اسحـق ویعقوب کلا هدینا... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم واجتبینـهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
بزرگداشت یعقوب علیه‌السّلام از جانب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به دلیل برگزیدگی یعقوب علیه‌السّلام از سوی خداوند بود:
واذکر عبـدنا ابرهیم... «و به خاطر بیاور بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب.....» وانهم عندنا لمن المصطفین الاخیار. «و آنها نزد ما از برگزیدگان و نیکانند! »
یوسف علیه‌السّلام بنده برگزیده خداوند برای
نبوت بود:
... ومن ذریته... یوسف... • ومن ءابآئهم وذریتهم واخونهم... • اولـئک الذین ءاتینـهم الکتـب والحکم والنبوة... «آنها کسانی هستند که کتاب و
حکم و نبوت به آنان دادیم و اگر (بفرض) نسبت به آن کفر ورزند، (آیین حق زمین نمی ماند زیرا) کسان دیگری را نگاهبان آن می سازیم که نسبت به آن، کافر نیستند.»
یعقوب علیه‌السّلام به برگزیده شدن یوسف علیه‌السّلام از جانب خداوند مژده داد:
اذ قال یوسف لابیه یـابت... «(به خاطر بیاور) هنگامی را که یوسف به پدرش گفت: «پدرم! من در
خواب دیدم که یازده
ستاره، و
خورشید و
ماه در برابرم
سجده می کنند» وکذلک یجتبیک ربک... «و این گونه پروردگارت تو را برمی گزیند و از تعبیر خوابها به تو می آموزد و نعمتش را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام و کامل می کند، همان گونه که پیش از این، بر پدرانت ابراهیم و
اسحاق تمام کرد به
یقین،
پروردگار تو
دانا و
حکیم است»
یونس علیه السلام، بنده برگزیده خدا بود:
و اسمـعیل والیسع ویونس... • ومن ءابآئهم... واجتبینـهم..
فاصبر لحکم ربک ولاتکن کصاحب الحوت اذ نادی وهو مکظوم• فاجتبـه ربه فجعله من الصـلحین.
برگزیدگی یونس علیه‌السّلام از طرف خداوند و قرار دادن وی در زمره صالحان، پس از
استغاثه و
تسبیح وی در شکم
ماهی بود:
فاصبر لحکم ربک ولاتکن کصاحب الحوت اذ نادی وهو مکظوم• فاجتبـه ربه فجعله من الصـلحین. (برداشت مزبور بر این اساس است که برخی از
مفسران گفته‌اند: منظور از «نادی و هو مکظوم»
دعا و تسبیح است که در
سوره انبیا نقل شده است. (فنادی فی الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین))
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «برگزیدگان».
