• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خیار شرط

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



خیار شرط ، اختیار فسخ معامله به سبب شرط کردن در عقد است .




حقیقت خیار شرط عبارت است از تسلّط دارندۀ حقّ خیار بر فسخ عقد به سبب شرط کردن خیار براى خود در عقد. از آن در باب تجارت سخن گفته‌اند.
شرط کردن خیار- یعنى اختیار فسخ یا امضاى معامله- در عقد موجب ثبوت حقّ خیار براى کسى مى‌شود که این حق براى او قرار داده شده است.



خیار شرط به لحاظ زمان، حدّ معینى ندارد؛ بلکه هر مدت از زمان؛ کوتاه باشد یا طولانى، جایز است در عقد شرط شود، و نیز جایز است آغاز زمان تعیین شده متصل به عقد باشد یا منفصل از آن؛ لیکن باید معین باشد؛ به گونه‌اى که احتمال کاهش یا افزایش آن نرود وگرنه هم شرط باطل است و هم معامله.
مشهور قدما شرط کردن خیار بدون ذکر مدت را صحیح و مدت خیار را در این صورت تا سه روز دانسته‌اند.



شرط کردن خیار در عقد براى هریک از فروشنده و خریدار و نیز براى اجنبى به تنهایى یا همراه یکى از دو طرف عقد صحیح است.

۳.۱ - جریان خیار شرط در عقود لازم


خیار شرط، علاوه بر بیع در دیگر عقود لازم؛ اعم از معاوضى یا غیر معاوضى- جز نکاح و نیز بنابر مشهور، وقف- جارى مى‌شود. برخى، آن را در ضمان، صلح، هبه لازم، رهن و بیع صرف جارى ندانسته‌اند. خیار شرط در عقود جایز و ایقاعات جارى نمى‌شود.



۳.۲ - مبدا خیار شرط


آیا مبدأ خیار شرط در صورت اتصال زمان آن به عقد، از زمان عقد است یا از زمان جدا شدن دو طرف معامله از یکدیگر؟ مسئله اختلافى است.

۳.۳ - شرط فسخ و شرط مشورت در خیار شرط


در خیار شرط، شرط مى‌تواند هم شرط فسخ باشد و هم شرط مشورت با فردى معین جهت فسخ یا امضاى معامله؛ بدین گونه که اگر اجنبى (طرف مشورت) امر به فسخ کند، طرف معامله (مشورت کننده) بین فسخ و امضاى معامله مخیر باشد ( به آن بیع مؤامره نیز می گویند)
از مصادیق خیار شرط، بیع خیار است که خیار در مدتى معین براى فروشنده قرار داده مى‌شود

۳.۴ - اسباب سقوط خیار شرط


خیار شرط با تصرف دارندۀ خیار در کالا یا بهاى آن، و نیز با اسقاطِ خیار و سپرى شدن مدّت آن، ساقط مى‌شود.



 
۱. جواهرالکلام ج ۲۳، ص ۳۲    
۲. کتاب‌المکاسب ج۵، ص ۱۱۱.    
۳. جواهر الکلام ج ۲۳، ص ۳۲- ۳۴.    
۴. جواهر الکلام ج ۲۳، ص ۳۴.    
۵. جواهر الکلام ج ۲۳،‌ص ۶۱-۶۲    
۶. کتاب المکاسب ج۵، ص ۱۴۸ - ۱۵۱.    
۷. جواهر الکلام ج ۲۳، ص ۶۲- ۶۴    
۸. کتاب المکاسب ج ۵، ص ۱۵۳- ۱۵۵.    
۹. کتاب المکاسب ج ۵، ص ۱۴۶- ۱۴۸.    
۱۰. کتاب المکاسب ج ۵، ص ۱۲۰.    
۱۱. جواهر الکلام ج ۲۳، ص ۶۵- ۶۹.    
۱۲. کتاب المکاسب ج ۵، ص ۱۳۵.    





فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج‌۳، ص۵۴۸    



جعبه ابزار