• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شرف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



شرف در اصل به معنای بلندی مکان است که به جهت تشبیه بلندی معنوی به بلندی مکانی به شخص برزوگوار، شریف اطلاق می‌شود.




شرف در اصل به معنای بلندی و مکان بلند است؛ از این رو، به جهت تشبیه بلندی معنوی به بلندی مکانی، به فردِ بلند مرتبه و بزرگوار، شریف اطلاق شده است.از احکام مرتبط با آن در بابهای بسیاری، نظیر طهارت، صلات، حج، زکات، وکالت، نکاح و قضاء سخن گفته‏اند.
[۱] مجمع البحرین ج۵، ص۷۴




شریف از صفات خداوند متعال است؛ زیرا همه علو و بلندمرتبگی از آن او است و او بلند مرتبه ترین است؛ چنان که در مرحله بعد صفت اولیای او می‏باشد.
[۲] الکافی (کلینی) ج۴، ص۲۸۷.
[۳] من لایحضره الفقیه ج۲، ص۶۱۵.
[۴] بحار الأنوار ج۹۴، ص۳۹۰.




صفت شریف به کسی که دارای مال و ثروت است یا نزد مردم موقعیت و منزلت ممتاز اجتماعی دارد اطلاق می‏شود. بنابر این، شریف هم به کسی که از شرف الهی و آخرتی برخوردار است اطلاق می‏گردد و هم به کسی که دارای شرف دنیوی است. از سوی دیگر، عنوان شریف گاه صفت زمان واقع می‏شود، گاه مکان و گاهی کلام.



حکم: بر هریک از شخص و زمان و مکان به لحاظ اتصاف به شرف احکامی به شرح ذیل مترتب است.

۴.۱ - احکام شرف در شخص شریف


به قول مشهور، دوبار نمازگزاردن بر یک جنازه مکروه است؛ لیکن به تصریح گروهی، تکرار نماز بر میت دارای فضل و شرف آخرتی کراهت ندارد.
[۷] مصباح الهدی‏ ج۶، ص۳۸۹.
[۸] التنقیح (الطهارة) ج۹، ص۱۳۵-۱۳۸.

تزیین قبر، ساختن بنا بر قبر و نیز تجدید بنای آن مکروه است، مگر قبور اهل فضل و شرف اخروی.
به فقیری که به جهت شرافتش خانه و خدمتکار دارد، زکات داده می‏شود.
گرامی داشتن انسان کریم و شریف مستحب است.
شرط وجوب حج استطاعت است. در تحقق استطاعت اموری، از جمله داشتن مرکب دخیل است. مرکب باید به لحاظ توانایی و ناتوانی حج گزار مناسب باشد. در اینکه به لحاظ برخورداری وی از شرافت و عدم آن نیز باید مناسب وی باشد یا نه، اختلاف است.
[۱۲] معتمد العروة ج۱، ص۸۷.
[۱۳] مصباح الهدی ج‏۱۱، ص۳۲۰.

مستحب است افراد شریف در منازعات برای خود وکیل بگیرند.
بر شوهر واجب است برای زوجه‏ای که به اقتضای شرافت و موقعیت خانوادگی و اجتماعی استحقاق داشتن خدمتکار دارد، خدمتکار بگیرد.

۴.۲ - احکام شرف در زمان و مکان شریف


برخی زمانها، مانند روز جمعه؛ اعیاد غدیر، قربان، و فطر؛ ماه رمضان و ماههای حرام دارای شرافت و حرمتی ویژه اند؛ چنان که برخی مکانها، همچون مشاهد مشرفه، حرم و مساجد، بویژه مسجد الحرام از شرافت و حرمت ویژه‏ای برخوردارند. از این رو، در این زمانها و مکانها اعمال خاصی وارد شده و ارتکاب گناه در این زمانها و مکانها کیفر بیشتر و شدیدتری دارد و در خصوص ماههای حرام، مقدار دیه افزایش می‏یابد.
به قول برخی، وضو گرفتن و به قول برخی دیگر، غسل کردن برای ورود به هر مکان شریف، مستحب است.
به خاک سپردن ميّت در شریف‏ترین مکانها، همچون مکه و مدینه و مشاهد مشرفه مستحب است.
خواندن شعر در برخی مکانها و زمانهای شریف، مانند مسجد، روز جمعه و ماه رمضان مکروه است، مگر اشعاری که مفاد آنها حکمت، موعظه، مدح و مصیبت اهل بیت علیهم السّلام باشد.
افضل آن است که استخاره در زمانها و مکانهای شریف انجام گیرد.
تغلیظ در قسم بر حاکم مستحب است. تغلیظ در قسم با قسم دادن در زمان یا مکان شریف تحقق می‏یابد.
بنابر قول به وجوب احضار طرف دعوا به دادگاه، از برخی قدما، استثنای اهل شرف، از این حکم نقل شده است.
[۲۶] جواهر الکلام ج۴۰، ص۱۳۴.



 
۱. مجمع البحرین ج۵، ص۷۴
۲. الکافی (کلینی) ج۴، ص۲۸۷.
۳. من لایحضره الفقیه ج۲، ص۶۱۵.
۴. بحار الأنوار ج۹۴، ص۳۹۰.
۵. جواهرالکلام ج۱۲، ص۱۰۳    
۶. العروة الوثقی‌ ج۲، ص۱۰۷    
۷. مصباح الهدی‏ ج۶، ص۳۸۹.
۸. التنقیح (الطهارة) ج۹، ص۱۳۵-۱۳۸.
۹. منهاج الصالحین (خویی) ج۱، ص۸۹.    
۱۰. جواهرالکلام ج۱۵، ص۳۱۸.    
۱۱. وسائل الشیعة ج۱۲، ص۱۰۰.    
۱۲. معتمد العروة ج۱، ص۸۷.
۱۳. مصباح الهدی ج‏۱۱، ص۳۲۰.
۱۴. مستند الشیعة ج۱۱، ص۳۲.    
۱۵. الروضة البهیة ج۴، ص۳۷۷.    
۱۶. جواهرالکلام ج۳۱، ص۳۳۶.    
۱۷. جواهرالکلام ج۱، ص۲۰.    
۱۸. جواهرالکلام ج۵، ص۲۸.    
۱۹. مستند الشیعة ج۳، ص۳۳۷-۳۳۸.    
۲۰. المبسوط ج۱، ص۱۸۸.    
۲۱. مستند الشیعة ج۱۰، ص۳۱۳-۳۱۵.    
۲۲. الحدائق الناضرة ج۱۳، ص۱۶۲-۱۶۴.    
۲۳. الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۵۳۱    
۲۴. جواهر الکلام ج۱۲، ص۱۶۱-۱۶۲.    
۲۵. مسالک الأفهام ج۱۳، ص۴۷۷.    
۲۶. جواهر الکلام ج۴۰، ص۱۳۴.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۶۶۱-۶۶۳.    





جعبه ابزار