خودداری (امساک) از مفطرات در روز به قصد تقرب به خدا را روزه گویند. روزه از جهت حکم تکلیفی دارای اقسامی می‌باشد. عنوان صوم در فقه بابی مستقل است که در آن به تفصیل از احکام روزه سخن رفته است.
مانند روزه سه روز در هر ماه- که بنابر قول مشهور، پنج شنبه اوّل و آخر و چهارشنبه اوّل دهه دوم ماه است؛ روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه (ایّام البیض) بنابر قول مشهور؛ روز میلادرسول اکرم صلّی اللَّه علیه و آله (هفده یا دوازدهم ربیع الاوّل)؛ روز عید غدیر (هیجدهم ذیحجه)؛ روز مبعث (۲۷ رجب)؛ روز دحو الارض (۲۵ ذیقعده)؛ روز عرفه برای کسی که روزه گرفتن موجب ضعف وی در دعا نمیشود؛ هر پنج شنبه و جمعه یا جمعه تنها؛ اوّل ذیحجه، بلکه اوّل تا نهم آن؛ روز نوروز؛ روزه همه ماه رجب و شعبان؛ روزههای اوّل، سوم و هفتم محرّم، بیست و نهم ذیقعده؛ چهارم تا نهم شوّال و نیمه جمادی الاولی.
روزههای حرام عبارتند از: روزه عید فطر و قربان؛ روزه ایّام تشریق برای کسی که در منی حضور دارد؛ روزه یوم الشک (روز مردد بین آخر شعبان و اوّل رمضان) به نیّت ماه رمضان؛ روزه سکوت؛ روزه وصال؛ روزه وفا به نذرمعصیت جهت شکر؛ روزه مستحبزوجه در صورت منافات داشتن با حق زوج یا عدم اذن زوج و یا نهی او، بنابر اختلاف اقوال؛ روزه مستحب فرزند، در صورتی که موجب آزار پدر و مادر گردد؛ روزه بیمار و هر کسی که روزه برایش زیان دارد؛ روزه واجب در حال سفر؛ روزه مستحب برده در صورت تنافی با حق مولا و روزه دهر.
مراد از کراهت در عمل عبادی کم بودن ثواب آن یا مزاحم بودن با عملی افضل و ارجح از آن می‌باشد، مانند روزه روز عاشورا؛ روز عرفه برای کسی که بیم ضعف از دعا دارد؛ روزه مستحب مهمان بدون اذن میزبان، بنابر قول برخی. بعضی آن را بدون اذن یا با نهی میزبان، صحیح ندانستهاند؛ روزه فرزند بدون اذن پدر به قول برخی. بعضی در صورت عدم اذن یا نهی، آن را صحیح ندانستهاند؛ روزه مستحب برای کسی که به طعامی دعوت شده و روزه استحبابی در سفر به قول جمعی، جز روزه سه روز در مدینه جهت برآمدن حاجت.
