• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسین بن مسعود بغوی‌فراء

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بَغَوی فَرّاء، ابومحمد حسین بن مسعود، مفسّر ،محدّث و فقیه شافعی سده پنجم و اوایل سده ششم می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ - میلاد بغوی فراء
۲ - زادگاه بغوی فراء
۳ - وجه تسمیه بغوی فراء
۴ - القاب بغوی فراء
۵ - مهاجرت بغوی فراء به مرورود
۶ - اساتید بغوی فراء
۷ - شاگردان بغوی فراء
۸ - تسلط بغوی فراء بر زبان فارسی
۹ - وفات بغوی فراء
۱۰ - خصوصیات بغوی فراء
۱۱ - تالیفات بغوی فراء
       ۱۱.۱ - معالم التنزیل یا تفسیر بغوی
              ۱۱.۱.۱ - ویژگی‌های تفسیر بغوی فراء
       ۱۱.۲ - مصابیح السنه
              ۱۱.۲.۱ - خصوصیات مصابیح السنه
       ۱۱.۳ - شرح السنه
              ۱۱.۳.۱ - خصوصیات شرح السنه
       ۱۱.۴ - الجمع بین الصحیحین
       ۱۱.۵ - التهذیب فی الفقه
       ۱۱.۶ - الانوار فی شمائل النبیّ المختار
       ۱۱.۷ - الکفایه فی الفروع
              ۱۱.۷.۱ - اهمیت کتاب الکفایه فی الفروع
       ۱۱.۸ - ترجمة الاحکام
       ۱۱.۹ - آثار دیگر تفسیر بغوی
۱۲ - فهرست منابع
۱۳ - پانویس
۱۴ - منبع

در جمادی الاولی ۴۳۳ به دنیا آمد.
[۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
[۲] خیرالدین زرکلی، الا علام، ج۲، ص۲۵۹، بیروت ۱۹۸۶.


زادگاهش را بَغ یا بَغْشور گفته‌اند.
[۳] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۳۷۴، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۴] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۷، چاپ احسان عباس، بیروت .


به سبب شغل پدرش ( پوستین دوزی) به وی نسبت فرّاء
[۵] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
[۶] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۷، چاپ احسان عباس، بیروت.
[۷] زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۲۲۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
یا ابن فرّاء
[۸] محمدبن احمد ذهبی، المشتبه فی الرجال: اسمائهم و انسابهم، ج۱، ص۸۶، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۲.
[۹] عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۱۰۱، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۰] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۲۸۱، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
داده‌اند.

او را با القابی نظیر ظهیرالدین ،
[۱۱] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۳۶، چاپ احسان عباس، بیروت.
محیی السنّة ،
[۱۲] زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۲۲۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
[۱۳] محمدبن احمد ذهبی، العبرفی خبر من غبر، ج۴، ص۳۷، ج۴، چاپ صلاح الدین منجِّد، کویت ۱۹۸۴.
[۱۴] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
رکن الدین ،
[۱۵] محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
[۱۶] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۳، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
[۱۷] محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
مقری و عالم اهل خراسان
[۱۸] عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة مایعتبر من حوادث الزمان، ج۳، ص۱۶۲، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
ستوده‌اند.

بغوی در ۴۶۰، برای دانش اندوزی ،به مرورود رفت.
[۱۹] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۶، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.


از بزرگترین استادان وی در آن‌جا قاضی حسین بن محمد مرورودی بود.
[۲۰] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۴، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
[۲۱] محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۲] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۴، ص۴۹، بیروت.
به گفته ابن تَغری بردی ،سفرهای متعددی کرد و از شیوخ بسیاری دانش اندوخت و در تفسیر ،حدیث ،فقه ،ادبیات و علوم دیگر به مراتب عالی رسید
[۲۳] ابن تغری بردی، النّجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۵، ص۲۲۳، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).
[۲۴] زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۲۲۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
استادان او را در فنون مختلف تا ۳۷ تن ذکر کرده‌اند.
[۲۵] حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۱، ص۲۸ـ ۳۵، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
[۲۶] محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، ص۴۴۰، ج۱۹، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۲۷] محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۷ـ ۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
[۲۸] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵ـ۷۶، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
[۲۹] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۳، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
[۳۰] محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.


بسیاری نیز نزد بغوی دانش اندوخته و از او روایت کرده‌اند
[۳۱] محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، ص۴۴۱، ج۱۹، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۳۲] محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
[۳۳] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵ـ۷۶، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
[۳۴] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۳، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
[۳۵] محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
از جمله ضیاءالدین عمر ،پدر فخرالدّین رازی .
[۳۶] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
[۳۷] احمدبن مصطفی طاش کبری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج۲، ص۱۰۳، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.


بغوی زبان فارسی را نیک می‌دانست و افزون بر تألیف دو اثر مستقل به زبان فارسی، در تفسیر عربی خود نیز کلمات فارسی آورده است.
[۳۸] حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۲، ص۳۹۷، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.


تاریخ درگذشت او را به اختلاف ثبت کرده‌اند، اما بنابر مشهور ،در شوّال ۵۱۶ در ۸۳ سالگی وفات یافت
[۳۹] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
[۴۰] محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
[۴۱] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۶۳، ج۱۳، چاپ محمد حجیری، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۴۲] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۷، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
و در کنار استادش ،قاضی حسین مرورودی، به خاک سپرده شد.
[۴۳] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
[۴۴] محمدبن احمد ذهبی، العبرفی خبر من غبر، ج۴، ص۳۷، ج۴، چاپ صلاح الدین منجِّد، کویت ۱۹۸۴.
[۴۵] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۶۳، ج۱۳، چاپ محمد حجیری، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۴۶] ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج۱۲، ص۱۹۳، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.


بغوی زندگی زاهدانه‌ای داشت و بیش‌تر اوقات خود را به عبادت ،تألیف و تدریس می‌گذراند.
[۴۷] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
[۴۸] محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
[۴۹] عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة مایعتبر من حوادث الزمان، ج۳، ص۱۶۲، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
[۵۰] ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج۱۲، ص۱۹۳، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
[۵۱] غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.


از آثار اوست:

۱۱.۱ - معالم التنزیل یا تفسیر بغوی

معالم التنزیل یا تفسیر بغوی ،که به گفته بروکلمان مختصرِ تفسیر الکشف والبیان احمدبن محمّد ثعلبی (متوفی ۴۲۷) است.
[۵۲] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۱۵۲، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
[۵۳] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۳ـ۲۴۴، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
زرکلی
[۵۴] خیرالدین زرکلی، الا علام، ج۲، ص۲۵۹، بیروت ۱۹۸۶.
نام تفسیر را لباب التأویل فی معالم التنزیل نوشته است، ولی این، عنوانِ کتاب علی بن محمد بغدادیِ صوفی معروف به خازن (متوفی ۷۴۱) است که معالم التنزیل را خلاصه کرده است.
[۵۵] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۵۴۰ـ۱۵۴۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
تفسیر بغوی چندین بار خلاصه شده که نشان دهنده اهمیت آن است
[۵۶] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ،ج ۲، ستون ۱۷۲۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۵۷] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۴، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
برخی منابع، کتاب تفسیر دیگری نیز به او نسبت داده‌اند که اثری از آن در دست نیست.

۱۱.۱.۱ - ویژگی‌های تفسیر بغوی فراء

بغوی در مقدمه تفسیر، دیدگاه‌های خود را درباره تفسیر، تأویل ،ظاهر ،باطن و تفسیر به رأی آورده است.
[۵۸] حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۱، ص۳۴ـ۳۶، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
این تفسیر از نوع روایی ( مأثور ) است،
و ویژگی‌هایی از این قبیل دارد:
تفسیر آیه با دیگر آیات،
[۵۹] بقره/سوره۲، آیه۱۵.    
ذکر احادیث مختلف در تفسیر آیه ،
[۶۰] مائده/سوره۵، آیه۵۵.    
پذیرش قول «اکثرالمفسّرین»،
[۶۱] ابراهیم/سوره۱۴، آیه۲۷.    
دقت در معانی لغوی کلمات،
[۶۲] بقره/سوره۲، آیه۲۸۶.    
توجه به قواعد صرفی و نحوی در تفسیر،
[۶۳] بقره/سوره۲، آیه۶۱.    
[۶۴] بقره /سوره۲، آیه۱۷۷.    
[۶۵] بقره/سوره۲، آیه۲۴۳.    
حلّ تعارض ظاهری میان برخی آیات،
[۶۶] آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۳.    
[۶۷] مائده/سوره۵، آیه۶۷.    
[۶۸] انعام/سوره۶، آیه۶۲.    
اشاره به مطالب علمی و نجومی در تفسیر،
[۶۹] توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
[۷۰] یونس/سوره۱۰، آیه۵.    
اشاره به چگونگی نزول و ترتیب سوره‌های قرآن ،
[۷۱] بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.    
[۷۲] بقره /سوره۲، آیه۲۸۱.    
[۷۳] اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۶.    
توجه به قرائت‌های قرآنی ،
[۷۴] حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۱، ص۳۰، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.

[۷۵] بقره/سوره۲، آیه۱۶۴.    
نقد و بررسی قرائت‌های مختلف و اثرات آن‌ها بر معانی کلام ،
[۷۶] بقره/سوره۲، آیه۱۰۲.    
[۷۷] نور/سوره۲۴، آیه۳۵.    
توجه به « اصول فقه » در تفسیر آیات،
[۷۸] بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
[۷۹] مائده/سوره۵، آیه۲.    
ارائه نظریات کلامی در تفسیر
[۸۰] بقره/سوره۲، آیه۱۸۶.    
[۸۱] مائده/سوره۵، آیه۶۴.    
و تفسیر برخی آیات با دیدگاه‌های کلامی اشعری .
[۸۲] بقره/سوره۲، آیه۷.    
[۸۳] انعام/سوره۶، آیه۱۰۳.    
[۸۴] اعراف/سوره۷، آیه۱۴۳.    


۱۱.۲ - مصابیح السنه

کتاب دیگر وی مصابیح یا مصابیح السنه ،در حدیث است که شهرت بغوی بیش‌تر به سبب تألیف آن است.
[۸۵] د.اسلام ،چاپ دوم ،ذیل «بغوی »
بروکلمان نام آن را مصابیح الدجی و مصابیح السنن نیز ضبط کرده است.
[۸۶] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.


۱۱.۲.۱ - خصوصیات مصابیح السنه

برخی تعداد احادیث آن را ۷۱۹، ۴ دانسته‌اند
[۸۷] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۶۹۸، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۸۸] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، ستون ۳۱۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۸۹] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج۱، ستون ۵۷۳، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
که از این تعداد ۳۲۵ حدیث از صحیح بخاری ،۸۷۵ حدیث از صحیح مسلم ،۱۰۵۱ حدیث از کتب مورد اتّفاق، و باقی از کتاب‌های دیگر گرفته شده است.
[۹۰] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۶۹۸، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۹۱] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج۱، ستون ۵۷۳، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
تعداد احادیث این کتاب در چاپ بیروت ،۹۳۱، ۴ است
بغوی در این کتاب، اسناد اخبار را حذف کرده و خبر را به راوی اصلی ـ که از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم نقل کرده ـ نسبت داده است. او احادیث هر باب را به « صحاح » (احادیثی که در صحیح بخاری یا مسلم آمده) و « حِسان » (احادیثی که در دیگر « سنن » آمده) تقسیم کرده است.
[۹۲] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج۱، ص۱۱۰، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.

برخی علما براین تقسیم بندی خرده گرفته‌اند.
[۹۳] ابن صلاح، مقدمه ابن الصلاح فی علوم الحدیث، ج۱، ص۱۸، بیروت ۱۳۹۸.
[۹۴] یحیی بن شرف نووی، التّقریب والتّیسیر لمعرفة سنن البشیر النذیر، ج۱، ص۲۰، چاپ صلاح محمد محمد عویضة، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۹۵] محمدبن جعفر کتانی، الرّسالة المستطرفة، ج۱، ص۱۴۵، کراچی ۱۳۷۹/۱۹۶۰.
این کتاب مورد عنایت علما قرار گرفت و شروح متعددی برآن نگاشته شد.
[۹۶] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۶۹۸ـ۱۷۰۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۹۷] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵ـ۲۳۷، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
مختصری نیز از آن در دست است.
[۹۸] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
مؤلف ،خود « مدخلی » برکتاب نوشت
[۹۹] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
و خطیب عمری (متوفی بعد از۷۴۰) تکمله‌ای بر آن نگاشت و منبع احادیث را مشخص کرد و احادیث مناسب دیگری بر هر باب افزود و آن را مشکاة المصابیح نامید.
[۱۰۰] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ص۶ـ ۸، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
این تکمله ۵۱۱، ۱ حدیث دارد.
[۱۰۱] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۱، مقدمة ألبانی، صح، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
خطیب عمری، سپس ذیلی بر مشکاة المصابیح با عنوان کتاب اسماء رجال المشکاة نگاشت.
[۱۰۲] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۹، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
مشکاة المصابیح به فارسی ترجمه و شرح،
[۱۰۳] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۰ـ۲۴۲، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
و به انگلیسی ترجمه و چاپ شده است.
[۱۰۴] د.اسلام ،چاپ دوم ،ذیل «بغوی »


۱۱.۳ - شرح السنه

 بغوی کتابی به نام شرح السنه نیز نوشته که مجموعه بزرگی است در حدیث ؛ قدیمترین منبعی که نام آن را آورده معجم البلدان یاقوت حموی است.
[۱۰۵] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.


۱۱.۳.۱ - خصوصیات شرح السنه

بغوی در مقدمه آن اشاره می‌کند که در این کتاب مشکلات احادیث را حل، و غرایب آن را تفسیر ،و از ذکر احادیث مجعول و نادرست خودداری کرده است.
[۱۰۶] حسین بن مسعود بغوی فرّاء، شرح السّنه، ج۱، ص۵۱ ـ۵۳، چاپ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
تعداد احادیث آن ۳۱۸، ۴ است. این کتاب چندبار خلاصه شده است.
[۱۰۷] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۰۴۰ـ ۱۰۴۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۰۸] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۲، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.


۱۱.۴ - الجمع بین الصحیحین

اثر دیگر او الجمع بین الصحیحین است
[۱۰۹] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۶، چاپ احسان عباس، بیروت .
که در تاریخ حبیب السیر نام آن جمع الجامعَین ذکر شده است.
[۱۱۰] غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.


۱۱.۵ - التهذیب فی الفقه

التهذیب فی الفقه ،اثر دیگر بغوی، در فروع مذهب شافعی
[۱۱۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
و تلخیصی است از تعلیقه قاضی حسین مرورودی
[۱۱۲] عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّة، ج۱، ص۱۰۱، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۱۳] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۵۱۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
که غالباً بدون ذکر ادلّه فقهی است .
[۱۱۴] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۰۴۰ـ ۱۰۴۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۱۵] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۳، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.


۱۱.۶ - الانوار فی شمائل النبیّ المختار

الانوار فی شمائل النبیّ المختار یا ارشادالانوار فی شمائل النبی المختار نیز کتاب دیگر بغوی است .
[۱۱۶] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۱۹۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۱۷] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین،ج ۱، ستون ۳۱۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۱۸] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۴، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
[۱۱۹] عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، ج۴، ص۶۱، دمشق ۱۹۵۷ـ ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.


۱۱.۷ - الکفایه فی الفروع

الکفایه فی الفروع یا الکفایه فی الفقه را بغوی به فارسی نوشته است.
[۱۲۰] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۴۹۹، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۲۱] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۳۱۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۲۲] غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.


۱۱.۷.۱ - اهمیت کتاب الکفایه فی الفروع

 اهمیت این کتاب در ذکر یا تعریف غالب و نزدیک به تمام اصطلاحات فقهی به فارسی است .
[۱۲۳] ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۲، ص۹۲۹، ج۲، تهران ۱۳۶۹ ش.


۱۱.۸ - ترجمة الاحکام

ترجمة الاحکام ،کتاب دیگر او در فقه ،نیز به زبان فارسی است.
[۱۲۴] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ص۳۹۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۲۵] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، ج۱، ستون ۳۱۲،بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.


۱۱.۹ - آثار دیگر تفسیر بغوی

الکفایة فی القراءة
[۱۲۶] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۴۹۹، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۲۷] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۳۱۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
الاربعون حدیثاً
[۱۲۸] محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، ص۴۴۰، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
شرح الجامع للترمذی
[۱۲۹] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ۲۴۴، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
فتاوی ،و نیز تعلیقات او بر فتاوی استادش قاضی حسین مرورودی
[۱۳۰] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
[۱۳۱] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۵، ص۱۴۴، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
[۱۳۲] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۲۸۱، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۳۳] غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.
[۱۳۴] محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۲، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
شرح مختصر المزنی
[۱۳۵] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۲۸۱، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۳۶] یحیی بن شرف نووی، المجموع، ج۹، ص۲۲۹، شرح المهذّب، بیروت.
[۱۳۷] یحیی بن شرف نووی، المجموع، ج۹، ص۲۳۱، شرح المهذّب، بیروت.
و معجم الشیوخ یا المعجم
[۱۳۸] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۳۱۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۳۹] کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ۲۴۴، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
آثار دیگر بغوی‌اند.

(۱) قرآن.
(۲) ابن تغری بردی، النّجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهره، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).
(۳) ابن خلّکان، وفیات الاعیان، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
(۴) ابن صلاح، مقدمة ابن الصلاح فی علوم الحدیث، بیروت ۱۳۹۸.
(۵) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت.
(۶) ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۷) ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
(۸) عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّه، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۹) کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
(۱۰) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۱۱) حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
(۱۲) حسین بن مسعود بغوی فرّاء، شرح السّنه، چاپ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۱۳) حسین بن مسعود بغوی فرّاء، مصابیح السّنّه، چاپ یوسف عبدالرحمان مرعشلی، محمد سلیم ابراهیم سماره، و جمال حموی ذهبی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۱۴) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۱۵) محمدبن عبدالله خطیب عمری، مشکاة المصابیح، چاپ محمد ناصرالدین ألبانی، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
(۱۶) غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.
(۱۷) محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۸) محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۱۹) محمدبن احمد ذهبی، العبرفی خبر من غبر، ج۴، چاپ صلاح الدین منجِّد، کویت ۱۹۸۴.
(۲۰) محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
(۲۱) محمدبن احمد ذهبی، المشتبه فی الرجال: اسمائهم و انسابهم، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۲.
(۲۲) خیرالدین زرکلی، الا علام، بیروت ۱۹۸۶.
(۲۳) عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
(۲۴) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
(۲۵) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۲۶) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
(۲۷) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۲، تهران ۱۳۶۹ ش.
(۲۸) خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۳، چاپ محمد حجیری، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
(۲۹) احمدبن مصطفی طاش کبری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
(۳۰) زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
(۳۱) محمدبن جعفر کتانی، الرّسالة المستطرفة، کراچی ۱۳۷۹/۱۹۶۰.
(۳۲) عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
(۳۳) یحیی بن شرف نووی، التّقریب والتّیسیر لمعرفة سنن البشیر النذیر، چاپ صلاح محمد محمد عویضة، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۳۴) یحیی بن شرف نووی، المجموع، شرح المهذّب، بیروت.
(۳۵) عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة مایعتبر من حوادث الزمان، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
(۳۶) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

۱. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲. ↑ خیرالدین زرکلی، الا علام، ج۲، ص۲۵۹، بیروت ۱۹۸۶.
۳. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۱، ص۳۷۴، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۴. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۷، چاپ احسان عباس، بیروت .
۵. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۶. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۷، چاپ احسان عباس، بیروت.
۷. ↑ زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۲۲۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
۸. ↑ محمدبن احمد ذهبی، المشتبه فی الرجال: اسمائهم و انسابهم، ج۱، ص۸۶، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۲.
۹. ↑ عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۱۰۱، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۰. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۲۸۱، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۱. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۳۶، چاپ احسان عباس، بیروت.
۱۲. ↑ زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۲۲۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
۱۳. ↑ محمدبن احمد ذهبی، العبرفی خبر من غبر، ج۴، ص۳۷، ج۴، چاپ صلاح الدین منجِّد، کویت ۱۹۸۴.
۱۴. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۱۵. ↑ محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
۱۶. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۳، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
۱۷. ↑ محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۸. ↑ عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة مایعتبر من حوادث الزمان، ج۳، ص۱۶۲، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
۱۹. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۶، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۲۰. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۴، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
۲۱. ↑ محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۲. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۴، ص۴۹، بیروت.
۲۳. ↑ ابن تغری بردی، النّجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۵، ص۲۲۳، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).
۲۴. ↑ زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، ج۱، ص۲۲۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
۲۵. ↑ حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۱، ص۲۸ـ ۳۵، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
۲۶. ↑ محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، ص۴۴۰، ج۱۹، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
۲۷. ↑ محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۷ـ ۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
۲۸. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵ـ۷۶، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۲۹. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۳، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
۳۰. ↑ محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۱. ↑ محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، ص۴۴۱، ج۱۹، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
۳۲. ↑ محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
۳۳. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵ـ۷۶، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۳۴. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، کتاب طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۳، چاپ مورسینگ، لیدن ۱۸۳۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۰.
۳۵. ↑ محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۶. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
۳۷. ↑ احمدبن مصطفی طاش کبری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج۲، ص۱۰۳، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
۳۸. ↑ حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۲، ص۳۹۷، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
۳۹. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۴۰. ↑ محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
۴۱. ↑ خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۶۳، ج۱۳، چاپ محمد حجیری، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
۴۲. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۷، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۴۳. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
۴۴. ↑ محمدبن احمد ذهبی، العبرفی خبر من غبر، ج۴، ص۳۷، ج۴، چاپ صلاح الدین منجِّد، کویت ۱۹۸۴.
۴۵. ↑ خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۶۳، ج۱۳، چاپ محمد حجیری، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
۴۶. ↑ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج۱۲، ص۱۹۳، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
۴۷. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۵۲، چاپ احسان عباس، بیروت ه.
۴۸. ↑ محمدبن احمد ذهبی، کتاب تذکرة الحفّاظ، ج۴، ص۱۲۵۸، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/۱۹۶۸ـ۱۹۷۰.
۴۹. ↑ عبدالله بن اسعد یافعی، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة مایعتبر من حوادث الزمان، ج۳، ص۱۶۲، چاپ خلیل منصور، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.
۵۰. ↑ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج۱۲، ص۱۹۳، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
۵۱. ↑ غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.
۵۲. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۱۵۲، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۵۳. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۳ـ۲۴۴، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۵۴. ↑ خیرالدین زرکلی، الا علام، ج۲، ص۲۵۹، بیروت ۱۹۸۶.
۵۵. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۵۴۰ـ۱۵۴۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۵۶. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ،ج ۲، ستون ۱۷۲۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۵۷. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۴، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۵۸. ↑ حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۱، ص۳۴ـ۳۶، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
۵۹. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۵.    
۶۰. ↑ مائده/سوره۵، آیه۵۵.    
۶۱. ↑ ابراهیم/سوره۱۴، آیه۲۷.    
۶۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۸۶.    
۶۳. ↑ بقره/سوره۲، آیه۶۱.    
۶۴. ↑ بقره /سوره۲، آیه۱۷۷.    
۶۵. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۴۳.    
۶۶. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۳.    
۶۷. ↑ مائده/سوره۵، آیه۶۷.    
۶۸. ↑ انعام/سوره۶، آیه۶۲.    
۶۹. ↑ توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۷۰. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۵.    
۷۱. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.    
۷۲. ↑ بقره /سوره۲، آیه۲۸۱.    
۷۳. ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۶.    
۷۴. ↑ حسین بن مسعود بغوی فرّاء، تفسیر البغوی، ج۱، ص۳۰، المسمّی معالم التّنزیل، چاپ خالد عبدالرحمان العک و مروان سوار، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
۷۵. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۶۴.    
۷۶. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۰۲.    
۷۷. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۳۵.    
۷۸. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۸۲.    
۷۹. ↑ مائده/سوره۵، آیه۲.    
۸۰. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۸۶.    
۸۱. ↑ مائده/سوره۵، آیه۶۴.    
۸۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۷.    
۸۳. ↑ انعام/سوره۶، آیه۱۰۳.    
۸۴. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۱۴۳.    
۸۵. ↑ د.اسلام ،چاپ دوم ،ذیل «بغوی »
۸۶. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۸۷. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۶۹۸، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۸۸. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، ستون ۳۱۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۸۹. ↑ یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج۱، ستون ۵۷۳، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
۹۰. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۶۹۸، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۹۱. ↑ یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج۱، ستون ۵۷۳، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
۹۲. ↑ یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج۱، ص۱۱۰، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
۹۳. ↑ ابن صلاح، مقدمه ابن الصلاح فی علوم الحدیث، ج۱، ص۱۸، بیروت ۱۳۹۸.
۹۴. ↑ یحیی بن شرف نووی، التّقریب والتّیسیر لمعرفة سنن البشیر النذیر، ج۱، ص۲۰، چاپ صلاح محمد محمد عویضة، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۹۵. ↑ محمدبن جعفر کتانی، الرّسالة المستطرفة، ج۱، ص۱۴۵، کراچی ۱۳۷۹/۱۹۶۰.
۹۶. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۶۹۸ـ۱۷۰۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۹۷. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵ـ۲۳۷، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۹۸. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۹۹. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۵، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۰۰. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ص۶ـ ۸، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۰۱. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۱، مقدمة ألبانی، صح، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۰۲. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۳۹، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۰۳. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۰ـ۲۴۲، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۰۴. ↑ د.اسلام ،چاپ دوم ،ذیل «بغوی »
۱۰۵. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۱۰۶. ↑ حسین بن مسعود بغوی فرّاء، شرح السّنه، ج۱، ص۵۱ ـ۵۳، چاپ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۱۰۷. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۰۴۰ـ ۱۰۴۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۰۸. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۲، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۰۹. ↑ ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۳۶، چاپ احسان عباس، بیروت .
۱۱۰. ↑ غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.
۱۱۱. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۶۹۵، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۱۱۲. ↑ عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّة، ج۱، ص۱۰۱، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۱۳. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۵۱۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۱۴. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۰۴۰ـ ۱۰۴۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۱۵. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۳، ج۶، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۱۶. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۱۹۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۱۷. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین،ج ۱، ستون ۳۱۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۱۸. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ص۲۴۴، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۱۹. ↑ عمررضا کحّاله، معجم المؤلفین، ج۴، ص۶۱، دمشق ۱۹۵۷ـ ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت.
۱۲۰. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۴۹۹، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۲۱. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۳۱۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۲۲. ↑ غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.
۱۲۳. ↑ ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج۲، ص۹۲۹، ج۲، تهران ۱۳۶۹ ش.
۱۲۴. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ص۳۹۷، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۲۵. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، ج۱، ستون ۳۱۲،بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۲۶. ↑ مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲، ستون ۱۴۹۹، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۲۷. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۳۱۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۲۸. ↑ محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۱۹، ص۴۴۰، چاپ شعیب ارنؤوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
۱۲۹. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ۲۴۴، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.
۱۳۰. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۷، ص۷۵، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۱۳۱. ↑ عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیّة الکبری، ج۵، ص۱۴۴، چاپ محمود محمد طناحی وعبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۷.
۱۳۲. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۲۸۱، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۳۳. ↑ غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، ج۲، ص۳۱۹، چاپ محمد دبیر سیاقی، تهران ۱۳۵۳ ش.
۱۳۴. ↑ محمدبن علی داودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۱۶۲، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۳۵. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّه، ج۱، ص۲۸۱، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۱۳۶. ↑ یحیی بن شرف نووی، المجموع، ج۹، ص۲۲۹، شرح المهذّب، بیروت.
۱۳۷. ↑ یحیی بن شرف نووی، المجموع، ج۹، ص۲۳۱، شرح المهذّب، بیروت.
۱۳۸. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۱، ستون ۳۱۲، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۱۳۹. ↑ کارل بروکلمان، تاریخ الا دب العربی، ج۶، ۲۴۴، نقله الی العربیة یعقوب بکر، قاهره ۱۹۷۷.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بغوی فراء »، شماره۱۵۳۵.    



جعبه ابزار