• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خاندان حسینی‌قزوینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حسینی قزوینی، خاندانی شیعی مشهور به علم و فقاهت، از فرزندان محمد فَصیح‌بن میراولیاء در سده‌های یازدهم تا سیزدهم است.
درباره محمد فصیح همین‌قدر می‌دانیم که اصالتاً تبریزی بوده و به قزوین کوچ کرده است و اعقابش در قزوین مانده‌اند.
برخی از مشاهیر این خاندان در ذیل ذکر می‌شود.



میرمحمد معصوم، فرزند محمد فصیح، فقیه و متکلم امامی، سرسلسله این خاندان است.
وی در ۱۰۰۷ در تبریز به دنیا آمد.
ریاضیات را در قزوین نزد محمدباقر یزدی آموخت و فلسفه و کلام را از میرزا رفیع نائینی فراگرفت و از وی اجازه روایت اخذ کرد.
[۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، ج۱، ص۵۷۳، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
[۲] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۲۸۳، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.

محمدمعصوم در فقه ، اصول ، حدیث ، حکمت و ریاضی تبحر داشت و محمدعلی جزینی از شاگردان او بود.
[۳] محمدبن حسن حرّعاملی، امل‌الآمل، ج۱، ص۳۰۷، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۹۶۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.
[۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۵۱۴، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.

محمدمعصوم در ۱۰۹۱ در قزوین درگذشت و در امامزاده حسین دفن شد.
[۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۱۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.


۱.۱ - آثار


شرح اصول‌الکافی؛ الوَجیزة فی‌التوحید؛ مُنْتَخَبُ الْمِلل و النحل، گزیده اثر محمدبن عبدالکریم شهرستانی؛ حاشیه بر بخش الهیات شرح الاشارات و التنبیهات خواجه نصیرالدین طوسی؛ حاشیه بر شرح التذکرةالنصیریة عبدالعلی بیرجندی.
شمس‌الدین محمد خفری و نیز جلال‌الدین محمد دوانی بر شرح جدید تجرید، اثر علی‌بن محمد قوشچی، حاشیه نوشته بودند و میرمحمدمعصوم بر حاشیه هر دو آن‌ها حاشیه نوشته است.
[۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۶۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۶۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۱۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۹] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۱۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۴۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۱۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۲] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۲، ص۴۳۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۵، ص۵۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.



سید محمدابراهیم (میر ابراهیما/ ابراهیم)، فرزند میرمحمدمعصوم، فقیه ، حکیم و متکلم  است.
وی در ۱۰۵۷ در قزوین به دنیا آمد.
نزد پدر خود علم آموخت، سپس به اصفهان رفت و نزد استادان بزرگی چون محمدباقر مجلسی ، آقا جمال خوانساری ، جعفربن عبداللّه کَمَره‌ای (قاضی و شیخ‌الاسلام اصفهان) درس خواند و از دو استاد اول، اجازه روایت گرفت.
سپس به قزوین بازگشت و به تدریس ، افتا و تصدی امور دینی پرداخت.
علاوه بر فرزندش محمدمهدی، شیخ‌عبدالنبی قزوینی (صاحب تتمیم امل‌الامل) و قطب‌الدین محمد ذهبی‌شیرازی نزد او درس خوانده بودند و از او روایت می‌کردند.
[۱۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۵] احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ج۱، ص۸ـ۹، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.

محمدابراهیم در فقه و اصول و حکمت و کلام تبحر داشت و به فارسی و عربی شعر می‌سرود.
[۱۶] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۲، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
[۱۷] احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ج۱، ص۹، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.
[۱۸] عبدالحسین شهیدی صالحی، «مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی: جنبشهای فکری و اصولی و اخباری»، ج۱، ص۱۸۷، حوزه، سال ۱۰، ش ۴ (مهر و آبان ۱۳۷۲).

وی بسیار عابد ، زاهد و محتاط بود
[۱۹] محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانةالادب، ج۴، ص۴۵۰، تهران ۱۳۶۹ش.
و کتابخانه بزرگی داشت که بسیاری از کتابهای آن را تصحیح و مقابله کرده یا بر آن‌ها حاشیه نوشته بود.
همچنین حدود هفتاد جلد کتاب تألیف یا استنساخ کرده بود.
[۲۰] عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۵۳، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.


۲.۱ - فوت


محمدابراهیم در ۱۱۴۵ یا ۱۱۴۹ وفات یافت و در امامزاده حسین قزوین دفن شد.
[۲۱] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۲ـ۳۳، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
[۲۲] احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ج۱، ص۹، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.


۱.۱ - آثار


تَحصیل الاطمینان، در شرح زُبْدةُالبیان محقق اردبیلی، که آقاجمال خوانساری بر آن تقریظی نگاشته است؛ حاشیه بر مدارک الاحکام سیدمحمد عاملی؛ سِلاح‌المؤمنین، منتخبی از دعاها و حرزها به فارسی ؛ رسالة فی‌العلم الالهی؛ البداء؛ و شرح الصحیفةالسجادیة.
[۲۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۳۹۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۳، ص۵۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۳، ص۳۹۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۹۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۲، ص۲۰۹ـ۲۱۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۸] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۳۴۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۹] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۵، ص۳۱۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۹۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۰، ص۵۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۲] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۰، ص۶۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۰، ص۹۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.


۲.۳ - فرزندان


فرزندان ابراهیم نیز عالم و اهل فضل بودند.
افزون بر سیدحسین، که از همه برجسته‌تر بود، دیگر فرزندان وی، سیداحمد، سید محمدمهدی، سیدعلی و سیدحسن بودند.

۲.۳.۱ - سید احمد


سید احمد در علوم ادبی مهارت داشت و چون از علمای بزرگ قزوین به شمار می‌رفت، نادرشاه افشار وی را به گردهمایی دشتِ مغان در ۱۱۴۸ دعوت کرد.
[۳۴] عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۶۵، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
[۳۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۴۴، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
[۳۶] حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۶، ص۲۰، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.


۲.۳.۲ - سیدمحمدمهدی


سیدمحمدمهدی در علوم عقلی ، رجال و حدیث تبحر داشت.
[۳۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸ـ۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

او از طریق پدرش، و گاهی بدون واسطه، از علامه مجلسی روایت کرده است.
[۳۸] حسین‌بن محمدتقی نوری، فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ج۱، ص۱۶۴، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.

گفته‌اند محمدمهدی در حمله محمود افغان به پایتخت (اصفهان)، که در ۱۱۳۵ به سقوط آن انجامید، فتوای جهاد داده بود.
وی در ۱۱۶۳ درگذشت.
[۳۹] پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹، تهران ۱۳۷۷ش.
[۴۰] جمال‌الدین زرآبادی، «میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او»، ج۱، ص۱۲۹، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.


۲.۳.۳ - سیدعلی


سیدعلی در علوم غریبه ، کلام ، ریاضی و طب دست داشت.
[۴۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۵۴۲، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
[۴۲] پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹، تهران ۱۳۷۷ش.


۲.۳.۴ - سیدحسن


سیدحسن (متوفی ۱۱۹۸) منطق ، حکمت ، کلام ، فقه ، اصول و تفسیر را از برادران خود، محمدمهدی و حسین، آموخت.
یکی از معروف‌‌ترین شاگردان او، آخوند ملاعلی نوری، استاد شهیر فلسفه در اصفهان (متوفی ۱۲۴۶) بود.
[۴۳] عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۱۰۸، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
[۴۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۱۷۵، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.

کتاب مجموعةالادعیة و الختوم از او برجای مانده است.
[۴۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۳۹۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.



سیدحسین،
[۴۶] فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.
فرزند میرابراهیم، وی در حدود ۱۱۲۶ در قزوین به دنیا آمد.
ابتدا نزد پدرش درس خواند.
علوم عقلی و رجال و حدیث را از برادر خود، محمدمهدی، آموخت.
[۴۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸ـ۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

وی از نصراللّه حائری، حسین ماحوزی، محمدعلی جزینی و ملامحمدقاسم تنکابنی روایت نقل کرده است.
[۴۸] محسن امین، ج۵، ص۴۱۴.

سیدمحمد مهدی طباطبایی بحرالعلوم و میرزا ابوالقاسم قمی (صاحب قوانین‌الاصول ) از او اجازه روایت داشتند.
[۴۹] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۱۳۸ـ ۱۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۵۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۱۸۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

سیدحسین معاصر شیخ یوسف بحرانی بود و پس از احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در حوزه علمیه قزوین به تدریس و افتا پرداخت.
[۵۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۵۲] عبدالحسین شهیدی صالحی، «سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری»، ج۱، ص۱۷۶، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).

تراجم‌نویسان از حسینی قزوینی با عظمت بسیار یاد کرده‌اند.
[۵۳] عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۱۳۰ـ۱۳۱، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
[۵۴] خوانساری، ج۲، ص۳۶۵ـ ۳۶۶.

بحرالعلوم در اجازه خود به علی‌بن محمد بحرانی ، سیدحسین را با اوصافی چون مایه افتخار عالمان، کوه رفیع دانش و ستون استوار فضل و بینش وصف کرده است.
[۵۵] خوانساری، ج۲، ص۳۶۶.

سرجان ملکم
[۵۶] جان‌ملکم، تاریخ ایران، ج۲، ص۲۲۵ـ ۲۲۶، ترجمه اسماعیل حیرت، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ش.
نیز وی را در زمره چهار مجتهد معروف ایرانِ آن زمان دانسته که پس از فوت هم از او با احترام یاد می‌شده است.
زهد و تقوای او را ستوده‌اند.
[۵۷] محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانةالادب، ج۴، ص۴۴۹، تهران ۱۳۶۹ش.

وی شعر نیز می‌سرود و نسیب تخلص می‌کرد.
[۵۸] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۴۲۸، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.


۳.۱ - وفات


سیدحسین در ۱۲۰۸ در قزوین درگذشت و در امامزاده حسین دفن شد.
[۵۹] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، قسم ۱، ص۳۷۴، مشهد ۱۴۰۴الف.
[۶۰] محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۵، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.

مرقدش زیارتگاه مردم شده است.
[۶۱] عباس قمی، فوائد الرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، ج۱، ص۱۲۸، تهران ۱۳۲۷ش (.
[۶۲] خوانساری، ج۲، ص۳۶۵.


۱.۱ - آثار


سیدحسین تألیفات بسیاری داشته، که از آن جمله است: الدّر (الدراری) الثمین، مشتمل بر چهل رساله در مسائل فقهی
[۶۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲، ص۴۹۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۶۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۸، ص۵۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۶۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۱، ص۲۴۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۶۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۲، ص۴۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۶۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۷، ص۹۹ـ۱۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۶۸] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۳، ص۲۴۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
مُسْتَقصی الاجتهاد، در شرح ذخیرةالمعاد محقق سبزواری
[۶۹] سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتابشناسی، ج۱، ص۱۱۳، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.
البَراهینُ السَّداد فی شرح‌الارشاد، در شرح کتاب فقهی ارشاد الاذهان علامه حلّی ؛ المعاملات، به فارسی ؛ اللالی الثَّمینة و الدرَّاری الرزَّینة، در علم تراجم ، که از منابعِ مؤلفِ اعیان‌الشیعة بوده است؛ تذکرةالعقول، در اصول دین ؛ نظم‌البرهان فی سَمَط‌الایمان، منظومه‌ای در اعتقادات و اصول دین ، که خود آن را شرح کرده است؛ دیوان اشعار
[۷۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۳، ص۸۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۴، ص۴۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۲] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۹، ص۲۴۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۲۷۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۸، ص۲۵۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۲۰۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۴، ص۲۰۰ـ۲۰۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
رساله در اخلاق ، به فارسی، که چندبار چاپ شده است.
[۷۸] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۳۷۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷۹] جمال‌الدین زرآبادی، «میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او»، ج۱، ص۱۳۱، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.
[۸۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۴، ص۴۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۱، ص۱۷۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۲] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۲، ص۲۶۰ـ ۲۶۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۳] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۵، ص۲۹۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۴] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۴، ص۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۶، ص۲۴۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

معروف‌‌ترین اثر سیدحسین، معارج الاحکام فی شرح مسالک الافهام و شرایع الاسلام است که شرحی است استدلالی و مبسوط بر شرایع‌الاسلام محقق حلّی ، با توجه به آرای شهیدثانی در مسالک الافهام.
وی که مسالک الافهام را برای برخی شاگردانش تدریس می‌کرد، به درخواست برادرش، سیدحسن، آن مباحث را در این اثر گردآورد.
معارج‌الاحکام، که جامع همه ابواب فقه است، از مهم‌‌ترین منابع مکتب فقهی قزوین به شمار می‌رود.
فصل سوم مقدمه مهم کتاب، تلخیصی است از جامع‌الرواة محمدبن علی اردبیلی و مشترکات یا هدایةالمحدّثین الی طریقةالمحمدین تألیف محمدامین‌بن محمدعلی کاظمی.
سیدحسین در پایان مقدمه، منابعی را که برای نگارش کتاب استفاده کرده، بررسی نموده و به شرح‌حال بسیاری از علمای متقدم و متأخر، از جمله مشایخ خود و پدرش، پرداخته است.
[۸۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸ـ۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۲، ص۲۰۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۸۸] احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی مرعشی نجفی، ج۵، ص۲۸۷، قم ۱۳۵۴ـ ۱۳۷۶ش.
[۸۹] عبدالحسین شهیدی صالحی، «سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری»، ج۱، ص۱۷۷، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
[۹۰] سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتابشناسی، ج۱، ص۹۱، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.



تاریخ تولد او معلوم نیست.
ابتدا نزد پدرش و دیگر علمای قزوین، از جمله ملّامحمد صالح برغانی، درس خواند.
سپس به کربلا رفت و بعد از تکمیل مدارج علمی، به قزوین بازگشت و به تدریس و تصدی امور دینی پرداخت.
وی داماد استادش، سیدمحمد مجاهد ، بود و یازده پسر داشت که همگی از علما بودند.
او در ۱۲۷۸ وفات کرد.
خاندان حاج سیدجوادی قزوین بدو منسوب‌اند.
[۹۱] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، ج۱، ص۲۸۱، مشهد ۱۴۰۴الف.
[۹۲] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، ج۱، ص۵۷۲، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
[۹۳] حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۱۷، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
[۹۴] پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹، تهران ۱۳۷۷ش.

از این خاندان علما و چهره‌های سرشناسی برخاسته‌اند از جمله سیدمهدی، نوه عبدالجواد، عالم دینی، نماینده مردم قزوین در دوره چهاردهم مجلس و عضو جبهه ملی (متوفی ۱۳۴۲ش) و سیدعباس، مدرّس حوزه علمیه قزوین و مفسر قرآن (متوفی ۱۳۶۳ش/۱۴۰۴)

۲.۳ - فرزندان


از جمله نوه‌های او، سیدجعفر است.
وی تحصیل خود را در قزوین آغاز کرد، سپس به نجف رفت و نزد شیخ مرتضی انصاری و سیدحسین کوه‌کمری به تحصیل ادامه داد.
پس از آن به قزوین بازگشت و به خدمات دینی اشتغال یافت.
وی در ۱۳۱۶ درگذشت.
آثاری از او به‌جا مانده‌است.
[۹۵] محمدحسن‌بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۱۸، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش.
[۹۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: نقباء البشر فی‌القرن الرابع‌عشر، ج۱، ص۲۸۸، مشهد ۱۴۰۴ب.

فرزند جعفر، سیدحسین معروف به مجتهد خیابانی، نیز عالم دینی بود.
وی ابتدا در قزوین به تحصیل پرداخت و سپس به عتبات رفت و از درس فقهایی مانند آخوند خراسانی بهره برد.
پس از آن به قزوین بازگشت و به تدریس علوم دینی پرداخت و زعامت دینی یافت.
سیدحسین از مشروطه‌خواهان بود.
وی در ۱۳۱۲ش/۱۳۵۲ در قزوین فوت کرد.
[۹۷] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، ج۱، ص۵۷۲، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
[۹۸] پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹ـ۱۹۸۰، تهران ۱۳۷۷ش.



او در حدود ۱۱۷۲ در قزوین به دنیا آمد.
ابتدا نزد پدر و عموی خود، سیدحسن، درس خواند و بعد از ازدواج با شیخ محمدعلی قزوینی ، فقه و اصول را نزد او آموخت.
فاطمه خانم زنی دانشمند، باتقوا و حافظ قرآن بود و در علوم عقلی و نقلی تبحر داشت.
او در حدود ۱۲۶۰ درگذشت و در امامزاده حسین قزوین دفن شد.
[۹۹] حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۵۹، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.

ملاعبدالوهاب قزوینی ملقب به شریف، که از علمای بزرگ قزوین در عهد محمدشاه قاجار بود، فرزند همین بانو بوده است.
[۱۰۰] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، ج۱، ص۸۰۹ـ۸۱۳، مشهد ۱۴۰۴الف.
[۱۰۱] حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۳۶ـ۱۳۷، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.



(۱) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
(۳) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، مشهد ۱۴۰۴الف.
(۴) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
(۵) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: نقباء البشر فی‌القرن الرابع‌عشر، مشهد ۱۴۰۴ب.
(۶) محمدحسن‌بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش.
(۷) حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
(۸) محسن امین.
(۹) محمدبن حسن حرّعاملی، امل‌الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۹۶۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.
(۱۰) احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.
(۱۱) احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی مرعشی نجفی، قم ۱۳۵۴ـ ۱۳۷۶ش.
(۱۲) خوانساری.
(۱۳) جمال‌الدین زرآبادی، «میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او»، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.
(۱۴) عبدالحسین شهیدی صالحی، «سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری»، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
(۱۵) عبدالحسین شهیدی صالحی، «مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی: جنبشهای فکری و اصولی و اخباری»، حوزه، سال ۱۰، ش ۴ (مهر و آبان ۱۳۷۲).
(۱۶) عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
(۱۷) عباس قمی، فوائد الرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، تهران ۱۳۲۷ش (.
(۱۸) محمدعلی گلریز، مینودر، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
(۱۹) محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانةالادب، تهران ۱۳۶۹ش.
(۲۰) سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتابشناسی، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.
(۲۱) جان‌ملکم، تاریخ ایران، ترجمه اسماعیل حیرت، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ش.
(۲۲) حسین‌بن محمدتقی نوری، فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.
(۲۳) پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، تهران ۱۳۷۷ش؛

 
۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، ج۱، ص۵۷۳، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
۲. ↑ محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۲۸۳، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۳. ↑ محمدبن حسن حرّعاملی، امل‌الآمل، ج۱، ص۳۰۷، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۹۶۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.
۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۵۱۴، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۱۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۶۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۶۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۱۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۹. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۱۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۴۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۱۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۲. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۲، ص۴۳۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۵، ص۵۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۵. ↑ احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ج۱، ص۸ـ۹، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.
۱۶. ↑ محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۲، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۱۷. ↑ احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ج۱، ص۹، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.
۱۸. ↑ عبدالحسین شهیدی صالحی، «مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی: جنبشهای فکری و اصولی و اخباری»، ج۱، ص۱۸۷، حوزه، سال ۱۰، ش ۴ (مهر و آبان ۱۳۷۲).
۱۹. ↑ محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانةالادب، ج۴، ص۴۵۰، تهران ۱۳۶۹ش.
۲۰. ↑ عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۵۳، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
۲۱. ↑ محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۲ـ۳۳، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۲۲. ↑ احمد حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ج۱، ص۹، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰.
۲۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۳۹۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۳، ص۵۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۳، ص۳۹۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۱۹۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۲، ص۲۰۹ـ۲۱۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۸. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۳۴۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۹. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۵، ص۳۱۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۶، ص۹۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۰، ص۵۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۲. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۰، ص۶۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۰، ص۹۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۴. ↑ عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۶۵، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
۳۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۴۴، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
۳۶. ↑ حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۶، ص۲۰، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
۳۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸ـ۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۸. ↑ حسین‌بن محمدتقی نوری، فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ج۱، ص۱۶۴، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.
۳۹. ↑ پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹، تهران ۱۳۷۷ش.
۴۰. ↑ جمال‌الدین زرآبادی، «میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او»، ج۱، ص۱۲۹، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.
۴۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۵۴۲، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
۴۲. ↑ پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹، تهران ۱۳۷۷ش.
۴۳. ↑ عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۱۰۸، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
۴۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی‌القرن الثانی بعدالعشرة، ج۱، ص۱۷۵، چاپ علی‌نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش.
۴۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۳۹۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۴۶. ↑ فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷ـ ۱۱۱۰ه ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش.
۴۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸ـ۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۴۸. ↑ محسن امین، ج۵، ص۴۱۴.
۴۹. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۱۳۸ـ ۱۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۵۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۱۸۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۵۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۵۲. ↑ عبدالحسین شهیدی صالحی، «سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری»، ج۱، ص۱۷۶، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
۵۳. ↑ عبدالنبی‌بن محمدتقی قزوینی، تتمیم امل الآمل، ج۱، ص۱۳۰ـ۱۳۱، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۷.
۵۴. ↑ خوانساری، ج۲، ص۳۶۵ـ ۳۶۶.
۵۵. ↑ خوانساری، ج۲، ص۳۶۶.
۵۶. ↑ جان‌ملکم، تاریخ ایران، ج۲، ص۲۲۵ـ ۲۲۶، ترجمه اسماعیل حیرت، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ش.
۵۷. ↑ محمدعلی مدرس‌تبریزی، ریحانةالادب، ج۴، ص۴۴۹، تهران ۱۳۶۹ش.
۵۸. ↑ محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۴۲۸، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۵۹. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، قسم ۱، ص۳۷۴، مشهد ۱۴۰۴الف.
۶۰. ↑ محمدعلی گلریز، مینودر، ج۲، ص۳۵، یا، باب‌الجنه قزوین، (قزوین) ۱۳۶۸ش.
۶۱. ↑ عباس قمی، فوائد الرضویه: زندگانی علمای مذهب شیعه، ج۱، ص۱۲۸، تهران ۱۳۲۷ش (.
۶۲. ↑ خوانساری، ج۲، ص۳۶۵.
۶۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲، ص۴۹۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۸، ص۵۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۱، ص۲۴۲، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۲، ص۴۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۷، ص۹۹ـ۱۰۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶۸. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۳، ص۲۴۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۶۹. ↑ سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتابشناسی، ج۱، ص۱۱۳، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.
۷۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۳، ص۸۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۴، ص۴۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۲. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۹، ص۲۴۶، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۳، ص۲۷۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۸، ص۲۵۸، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۲۰۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۴، ص۲۰۰ـ۲۰۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۸. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱، ص۳۷۳، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۷۹. ↑ جمال‌الدین زرآبادی، «میرحسینا و رساله‌ای در علم کلام از او»، ج۱، ص۱۳۱، در نسیم فرهنگ و هنر و ادب قزوین، دفتر۲، به کوشش محمدعلی حضرتی، قزوین: بنیاد فرهنگی قزوین‌ شناسی، ۱۳۷۶ش.
۸۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۴، ص۴۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۱، ص۱۷۰، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۲. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۲، ص۲۶۰ـ ۲۶۱، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۳. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۱۵، ص۲۹۷، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۴. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۴، ص۳۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۶، ص۲۴۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۱، ص۱۷۸ـ۱۷۹، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف‌الشیعة، ج۲۲، ص۲۰۴، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۸۸. ↑ احمد حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیةاللّه العظمی مرعشی نجفی، ج۵، ص۲۸۷، قم ۱۳۵۴ـ ۱۳۷۶ش.
۸۹. ↑ عبدالحسین شهیدی صالحی، «سهم حوزه علمیه قزوین در نهضت فقه جعفری»، ج۱، ص۱۷۷، حوزه، سال ۱۱، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۷۳).
۹۰. ↑ سیدحسین مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای برفقه شیعه: کلیات و کتابشناسی، ج۱، ص۹۱، ترجمه محمد آصف‌فکرت، مشهد ۱۳۶۸ش.
۹۱. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، ج۱، ص۲۸۱، مشهد ۱۴۰۴الف.
۹۲. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، ج۱، ص۵۷۲، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
۹۳. ↑ حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۱۷، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
۹۴. ↑ پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹، تهران ۱۳۷۷ش.
۹۵. ↑ محمدحسن‌بن علی اعتمادالسلطنه، المآثر و الآثار، ج۱، ص۲۱۸، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ ایرج افشار، ج۱، تهران: اساطیر، ۱۳۶۳ش.
۹۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: نقباء البشر فی‌القرن الرابع‌عشر، ج۱، ص۲۸۸، مشهد ۱۴۰۴ب.
۹۷. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، ج۱، ص۵۷۲، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
۹۸. ↑ پرویز ورجاوند، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، ج۱، ص۱۹۷۹ـ۱۹۸۰، تهران ۱۳۷۷ش.
۹۹. ↑ حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۵۹، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.
۱۰۰. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، ج۱، ص۸۰۹ـ۸۱۳، مشهد ۱۴۰۴الف.
۱۰۱. ↑ حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، ج۳، ص۱۳۶ـ۱۳۷، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۶/ ۱۹۸۷ـ۱۹۹۶.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان حسینی‌قزوینی»، شماره۶۲۵۴.    



جعبه ابزار