شداد بن اوس انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

شَدّاد بن أوس، بن ثابت انصاری نجاری مدنی، یکی از محدّثین و صحابی است.

---

شدّاد از قبیلۀ بنی‌حُدَیله بود که نسب آنها به عمروبن مالک‌بن نجّار می‌رسید. وی برادرزادۀ حسان‌بن ثابت، شاعر مشهور صدر اسلام، بود.

---

کنیۀ او را أبویَعلی و أبوعبدالرحمن ذکر کرده‌اند.

---

پدر شدّاد، اوس، از جمله انصاری بود که در بیعت عقبه حضور داشت و به گفتۀ ابن‌سعد ، عثمان بعد از مهاجرت مسلمانان از مکه به مدینه، در خانۀ اوس‌ بن ثابت اقامت گزید.

۳.۱ - عقد اخوت بین اوس و عثمان

همچنین پیامبر در جریان عقد مؤاخات میان مهاجران و انصار، میان اوس‌بن ثابت و عثمان پیمان برادری بست.

۳.۲ - حضور اوس در جنگ ها در رکاب پیامبر

به نوشتۀ واقدی ، اوس در جنگ بدر و دیگر نبردهای پیامبر حضور داشت و در زمان خلافت عثمان‌بن عفان و به تصریح ابن‌حبان ، در سال ۳۵ درگذشت.

۳.۳ - شهادت اوس در جنگ احد

هرچند ابن‌سعد و ابن‌عبدالبر در خبری دیگر به نقل از عبداللّه‌ بن محمدبن عماره انصاری، از شهادت اوس در جنگ احد سخن گفته‌اند. شعری از حسان‌بن ثابت در ذکر کشته شدن أوس‌بن ثابت، دلیلی بر درستی خبر شهادت اوس در جنگ احد است.
مادر وی، صُرَیمَه یا صُرمَه نیز از بنی‌عَدیبن نجار بود.

---

دربارۀ شدّاد بن أوس و حضور او در نبردهای پیامبر اختلاف‌ نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند اما بخاری در این مطلب تردید کرده است.

---

وی به زهد شهرت داشت و معاصرانش او را بدین خصلت ستوده‌اند. دربارۀ عبادت و ورع وی داستانهایی نقل شده است.

---

شدّاد پس از فتح شام در زمان خلیفۀ دوم به امارت حِمص گماشته شد.

---

ابن‌سعد ، بدون اشاره به تاریخ دقیق، از مهاجرت شدّاد به بیت‌المقدّس سخن گفته و اشاره کرده که شدّاد تا اواخر عمر خود در آنجا به‌سر برده است.

---

شدّاد چهار پسر به نامهای یعلی، محمد، عبدالوهاب و منذر داشت و دختری با نام خزرج.

---

شدّاد از کعب‌الأحبار روایت کرده و از وی أسامةبن عمیر هُذَلی، خالدبن مَعدان، پسرانش محمد و یعلی و کسان دیگری روایت کرده‌اند. روایات وی در صحاح سته نقل شده است.

---

دربارۀ مواضع سیاسی و گرایش کلامی شدّاد، اطلاع چندانی در دست نیست. براساس برخی شواهد، به علویان گرایش داشته است.
و وقتی معاویه از او خواست بر منبر، از علی علیه‌السلام بدگویی کند، از این کار سر باز زد.
همچنین، پیوستن به اصحاب جمل و یاری کردن امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و نقل روایات فضائل علی علیه‌السلام از دیگر شواهد این امر است.

---

شدّاد در سال ۵۸ در ۷۵ سالگی در بیت‌المقدّس درگذشت و همانجا مدفون شد.

---

ابوحاتم رازی از محمدبن عبدالرحمن، نوادۀ او، نام برده و به اقامت او در بیت‌المقدّس اشاره کرده است.
وی از پدر و جدش، شدّادبن أوس، روایت نقل کرده و از او ابراهیم‌بن محمدبن یوسف فریابی حدیث نقل کرده است.

---

(۱) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه‌فی تمییز الصحابه، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
(۲) یوسف‌بن عبداللّه‌بن محمدبن عبدالبر، الاستیعاب فی ممعرفه‌الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره.
(۳) ابوحاتم محمدبن حبان‌بن احمد مشهور به ابن‌حبان بستی، کتاب‌الثقات، حیدرآباد دکن.
(۴) حسان‌بن ثابت، دیوان حسان‌بن ثابت الانصاری، چاپ یوسف عید، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
(۵) ابوعمرو خلیفه‌بن خیاط، کتاب‌الطبقات، چاپ سهیل‌زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
(۶) علی‌بن محمد خزاز قمی، کفایه‌الاثر فی النص علی‌الائمه الاثنی عشر، چاپ عبدالطیف حسینی کوه کمری خویی قم ۱۴۰۱.
(۷) ابن‌سعد(بیروت).
(۸) ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی‌شیری، بیروت ۱۴۱۵.
(۹) اسماعیل‌بن ابراهیم بخاری، کتاب التاریخ‌الکبیر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
(۱۰) ابومحمد عبدالرحمن‌بن محمدرازی، کتاب الجرح و التعدیل، حیدر آباددکن ۱۳۷۱/۱۹۵۳، افست بیروت: دار احیاء التراث‌العربی.
(۱۱) جمال‌الدین یوسف مزی، تهذیب‌الکمال فی اسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
(۱۲) محمدبن محمدبن نعمان مشهور به شیخ مفید، کتاب الامالی، چاپ حسین استاد ولی و علی‌اکبر غفاری، قم۱۴۰۳.

---