• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مصحف ابن مسعود سالار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مصحف ابن مسعود به مصحف تهیه شده توسط عبدالله بن مسعود اطلاق می‌شود.



از جمله مصاحف صحابه ، مصحف ابن مسعود است. وی از اصحاب دانشمند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و از نخستین اسلام آورندگان، و جزء چهار نفری است که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود قرآن را از ایشان (عبدالله بن مسعود، سالم مولی حذیفه، معاذ بن جبل ، ابی بن کعب) فراگیرید.


وی صاحب مصحفی با ویژگی‌های ذیل بود:
۱. اختلاف در ترتیب سوره‌ها در مقایسه با مصحف عثمانی ؛
۲. حذف سوره حمد به دلیل عدم نیاز به کتابت آن با توجه به این که همگان آن را از بر بودند و نیز معوذتین، با این توجیه که این دو سوره صرفا برای تعویذ و دفع سحر و چشم زخم نازل شده‌اند البته گروهی در صحت این انتساب تردید کرده‌اند؛
۳. اختلاف قرائت وی با نص مشهور در بسیاری از آیات ؛
۴. داشتن اضافات تفسیری.
مصحف ابن مسعود پیش از نشر مصحف عثمانی و پس از آن شهرت بسزایی داشت و رقیبی برای مصحف عثمانی به شمار می‌آمد.
متاسفانه از این مصحف - همانند دیگر مصحف‌ها - اثری در دست نیست.


سیوطی از «کتاب المصاحف» ابن اشته ترتیب سوره‌ها در مصحف ابن مسعود را به شرح ذیل نقل می‌کند:

۳.۱ - سور طوال

۱. بقره (۲)؛ ۲. نساء (۴)؛ ۳. آل عمران (۳)؛ ۴. اعراف (۷)؛ ۵. انعام (۶)؛ ۶. مائده (۵)؛ ۷. یونس (۱۰)؛

۳.۲ - سور مئین

۸. توبه (۹)؛ ۹. نحل (۱۶)؛ ۱۰. هود (۱۱)؛ ۱۱. یوسف (۱۲)؛ ۱۲. کهف (۱۸)؛ ۱۳. بنی اسرائیل (۱۷)؛ ۱۴. انبیاء (۲۱)؛ ۱۵. طه (۲۰)؛ ۱۶. مؤمنون (۲۳)؛ ۱۷. شعراء (۲۶)؛ ۱۸. صافات (۳۷)؛

۳.۳ - سور مثانی

۱۹. احزاب (۳۳)؛ ۲۰. حج (۲۲)؛ ۲۱. قصص (۲۸)؛ ۲۲. نمل (۲۷)؛ ۲۳. نور (۲۴)؛ ۲۴. انفال (۸)؛ ۲۵. مریم (۱۹)؛ ۲۶. عنکبوت (۲۹)؛ ۲۷. روم (۳۰)؛ ۲۸. یس (۳۶)؛ ۲۹. فرقان (۲۵)؛ ۳۰. حجر (۱۵)؛ ۳۱. رعد (۱۳)؛ ۳۲. سبا (۳۴)؛ ۳۳. فاطر (۳۵)؛ ۳۴. ابراهیم (۱۴)؛ ۳۵. ص (۳۸)؛ ۳۶. محمد (۴۷)؛ ۳۷. لقمان (۳۱)؛ ۳۸. زمر (۳۹)؛

۳.۴ - سور حوامیم

۳۹. مؤمن (۴۰)؛ ۴۰. زخرف (۴۳)؛ ۴۱. سجده (۴۱)؛ ۴۲. شوری (۴۲)؛ ۴۳. احقاف (۴۶)؛ ۴۴. جاثیه (۴۵)؛ ۴۵. دخان (۴۴)؛

۳.۵ - سور ممتحنات

۴۶. فتح (۴۸)؛ ۴۷. حشر (۵۹)؛ ۴۸. سجده (۳۲)؛ ۴۹. طلاق (۶۵)؛ ۵۰. قلم (۶۸)؛ ۵۱. حجرات (۴۹)؛ ۵۲. تبارک (۶۷)؛ ۵۳. تغابن (۶۴)؛ ۵۴. منافقون (۶۳)؛ ۵۵. جمعه (۶۲)؛ ۵۶. صف (۶۱)؛ ۵۷. جن (۷۲)؛ ۵۸. نوح (۷۱)؛ ۵۹. مجادله (۵۸)؛ ۶۰. ممتحنه (۶۰)؛ ۶۱. طلاق (۶۶)؛

۳.۶ - سور مفصل

۶۲. الرحمن (۵۵)؛ ۶۳. نجم (۵۳)؛ ۶۴. طور (۵۲)؛ ۶۵. ذاریات (۵۱)؛ ۶۶. انشقاق (۵۴)؛ ۶۷. واقعه (۵۶)؛ ۶۸. نازعات (۷۹)؛ ۶۹. معارج (۷۰)؛ ۷۰. مدثر (۷۴)؛ ۷۱. مزمل (۷۳)؛ ۷۲. مطففین (۸۳)؛ ۷۳. عبس (۸۰)؛ ۷۴. دهر (۷۶)؛ ۷۵. مرسلات (۷۷)؛ ۷۶. قیامت (۷۵)؛ ۷۷. نبا (۷۸)؛ ۷۸. تکویر (۸۱)؛ ۷۹. انفطار (۸۲)؛ ۸۰. غاشیه (۸۸)؛ ۸۱. اعلی (۸۷)؛ ۸۲. لیل (۹۲)؛ ۸۳. فجر (۸۹)؛ ۸۴. بروج (۸۵)؛ ۸۵. انشقاق (۸۴)؛ ۸۶. علق (۹۶)؛ ۸۷. بلد (۹۰)؛ ۸۸. ضحی (۹۳)؛ ۸۹. طارق (۸۶)؛ ۹۰. عادیات (۱۰۰)؛ ۹۱. ماعون (۱۰۷)؛ ۹۲. قارعه (۱۰۱)؛ ۹۳. بینه (۹۸)؛ ۹۴. شمس (۹۱)؛ ۹۵. تین (۹۵)؛ ۹۶. همزه (۱۰۴)؛ ۹۷. فیل (۱۰۵)؛ ۹۸. قریش (۱۰۶)؛ ۹۹. تکاثر (۱۰۲)؛ ۱۰۰. قدر (۹۷)؛ ۱۰۱. زلزال (۹۹)؛ ۱۰۲. عصر (۱۰۳)؛ ۱۰۳. نصر (۱۱۰)؛ ۱۰۴. کوثر (۱۰۸)؛ ۱۰۵. کافرون (۱۰۹)؛ ۱۰۶. مسد (۱۱۱)؛ ۱۰۷. اخلاص (۱۱۲)؛ ۱۰۸. انشراح (۹۴).
در این فهرست علاوه بر سوره‌های فلق و ناس (معوذتین) و حمد، سه سوره دیگر، یعنی: ق (۵۰)، حدید (۵۷)، و حاقه (۶۹)، هم از قلم افتاده است.
ابن ندیم به نقل از فضل بن شادان فهرستی ارائه می‌دهد که در موارد متعدد با ترتیب ابن اشته مخالف است.
[۱] زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص (۱۲۷-۱۲۸)..
[۲] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص (۲۴۴-۸۷)..
[۳] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص (۶۵-۸۰)..
[۴] زنجانی، ابو عبدالله بن نصر الله، ۱۳۰۹ - ۱۳۶۰ق، تاریخ القرآن، ص۱۴۵.
[۵] شاهین، عبد الصبور، تاریخ القرآن، ص (۱۳۱-۱۴۸)..
[۶] رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ج۱، ص (۳۵۳-۳۶۴)..
[۷] ابیاری، ابراهیم، -۱۹۹۴م، الموسوعة القرآنیة، ج۱، ص۳۴۰.
[۸] معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص (۳۱۲-۳۲۳)..



۱. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص (۱۲۷-۱۲۸)..
۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص (۲۴۴-۸۷)..
۳. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص (۶۵-۸۰)..
۴. زنجانی، ابو عبدالله بن نصر الله، ۱۳۰۹ - ۱۳۶۰ق، تاریخ القرآن، ص۱۴۵.
۵. شاهین، عبد الصبور، تاریخ القرآن، ص (۱۳۱-۱۴۸)..
۶. رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ج۱، ص (۳۵۳-۳۶۴)..
۷. ابیاری، ابراهیم، -۱۹۹۴م، الموسوعة القرآنیة، ج۱، ص۳۴۰.
۸. معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص (۳۱۲-۳۲۳)..



علوم قرآن، برگرفته از مقاله«مصحف ابن مسعود».    



جعبه ابزار