• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



شب زمان بین غروب آفتاب تا طلوع فجر صادق و مقابل روز هست؛ و از احکام آن در بابهای زیادی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، نکاح، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن گفته‏اند.




شب که در لغت عرب از آن به «لیل» تعبیر می‏شود، هرچند در لغت بر مدت زمان بین غروب آفتاب و طلوع آن اطلاق شده هست.
[۱] فرهنگ معین




مراد از شب در شرع مقدس و نزد معروف و مشهور فقها مدت زمان بین غروب خورشید (ناپدید شدن قرص آن یا زوال حمره مشرقیه بنابر اختلاف اقوال) و طلوع فجر صادق (آغاز وقت نماز صبح) است.
[۲] کنز العرفان ج۱، ص۲۱۶.

برخی معاصران، شب را- جز در موارد استثنا شده، مانند روزه- همان معنای لغوی دانسته‏اند.
[۵] التنقیح ج۱، ص۲۷۷.




شب، ظرف زمانی برای انجام دادن عباداتی همچون نمازهای واجب مغرب و عشا، نافله‌های شبانه، نماز وحشت ، بیتوته در منی‏ و نزد همسر، قرار داده شده است؛ چنان که شبهای خاصی موضوع تشریع عباداتی مستحب؛ اعم از نماز و دعا و غیر آن قرار گرفته است، مانند شبهای ماه رمضان، شبهای قدر، جمعه، غدیر، عرفه، عید فطر و قربان، مبعث و ... .




۴.۱ - شب و طهارت


روشن کردن چراغ نزد میت در شب بنابر مشهور، مستحب است،چنان که حمل آتش پشت سر جنازه مکروه است، مگر در شب.
ادرار کردن در آب بویژه در شب کراهت دارد.

۴.۲ - شب و صلات


قرائت سوره‏های احقاف،یس،
[۱۱] کشف الغطاء ج۳، ص۴۶۸.
واقعه،فرقان،فاطر،غافر،و سبأدر شب و نیز مزمّلدر آخر شب مستحب است؛چنان که تلاوت معوذتین برای کسی که در شب می‏ترسد،
[۱۸] مصباح المتهجد، ص۱۲۱.
استحباب دارد.

۴.۳ - شب و اقامت ده روزه مسافر


اقامت ده روزه مسافر در مکانی موجب اتمام نماز و صحت روزه او است. مراد از ده روز، همه روزها و شبهای میان آنها است. بنابر این، شبهای اول و آخر جزء آن به شمار نمی‏رود.

۴.۴ - شب و دعا


با فضیلت‏ترین اوقات برای دعا نیمه شب است.
کسی که از احتلام در شب بیم دارد می‏تواند نماز شب را قبل از نیمه شب بخواند.

۴.۵ - شب و بیداری


بیدار ماندن در تمامی شب جز برای عبادت و علم آموزی
[۲۴] نزهة الناظر، ص۴۶.
و نیز خوابیدن تمامی شب
[۲۵] هدایة الأمة ج۳، ص۱۹۹.
مکروه است .

۴.۶ - شب و مسجد


روشن کردن چراغ مسجد در شب مستحب است.

۴.۷ - شب و نگهداری زباله


نگهداری زباله در منزل در شب کراهت دارد.

۴.۸ - شب و صوم


اگر روزه دار در هوای ابری با ظن به دخول شب افطار کند و سپس معلوم شود شب داخل نشده، روزه‏اش صحیح است و قضا ندارد.
[۲۹] مستمسک العروة ج۸، ص۳۹۲.


۴.۹ - شب و شعر


خواندن شعر در شب جز در موارد استثنا شده همچون مدح یا مصیبت معصومان علیهم السّلام مکروه است.
[۳۱] کشف الغطاء ج۴، ص۱۷.


۴.۱۰ - شب و اعتکاف


شبهای دوم و سوم از سه روز اعتکاف، جزء مدت اعتکاف است، لیکن شب اول، به قول مشهور جزء آن نیست.
در ایام اعتکاف، آمیزش در شب موجب بطلان اعتکاف و ثبوت کفاره است؛ لیکن در بطلان اعتکاف به استمنا در شب اختلاف است؛ هرچند حرام می‏باشد.

۴.۱۱ - یوش شبانه د جنگ


در جنگ، یورش شبانه به دشمن جز در حال ضرورت مکروه است.

۴.۱۲ - شب و نکاح


در عقد دائم به قول مشهور، زن از هر چهار شب، یک شب حق همخوابی با شوهر را دارد و در صورت تعدد زنها، چهار شب میان آنان تقسیم می‏شود. بنابر این، اگر مرد چهار زن داشته باشد، هر شب باید نزد یکی از آنان باشد.

۴.۱۳ - شب و عقد ازدواج


مستحب است مراسم عقد ازدواج در شب برگزار شود.

۴.۱۴ - شب و آمیزش


چنان که آمیزش با همسر در برخی شبها، مانند شب اول ماه رمضان و شبهای دو شنبه، سه شنبه، پنج شنبه و جمعه مستحب است، در مقابل در بعضی شبها، مانند شب اول هر ماه- جز ماه رمضان- مکروه می‏باشد.
[۴۱] العروة الوثقی‏ ج۵، ص۴۹۰.


۴.۱۵ - شب و صید و ذباحه


سر بریدن حیوان در شب، جز در حال ضرورت کراهت دارد.

۴.۱۶ - شب و اطعمه و اشربه


در شب مستحب است آب را نشسته نوشید و ایستاده نوشیدن آن مکروه است.
ترک شام بویژه برای کسی که پا به سن گذاشته، مکروه است.
[۴۵] هدایة الأمة ج۸، ص۹۷.



 
۱. فرهنگ معین
۲. کنز العرفان ج۱، ص۲۱۶.
۳. الحدائق الناضرة ج۶، ص۵۴- ۵۵.    
۴. جواهرالکلام ج۷، ص۲۱۹- ۲۲۰.    
۵. التنقیح ج۱، ص۲۷۷.
۶. جواهر الکلام ج۴، ص۲۰.    
۷. الحدائق الناضرة ج۴، ص۸۳- ۸۴.    
۸. العروة الوثقی‌ ج۲، ص۸۷.    
۹. نهایة الإحکام ج۱، ص۸۳.    
۱۰. وسائل الشیعة ج۷، ص۴۱۱.    
۱۱. کشف الغطاء ج۳، ص۴۶۸.
۱۲. وسائل الشیعة ج۶، ص۱۱۲.    
۱۳. وسائل الشیعة ج۶، ص۲۵۳.    
۱۴. وسائل الشیعة ج۶، ص۲۵۳- ۲۵۴.    
۱۵. وسائل الشیعة ج۶، ص۲۵۳- ۲۵۴.    
۱۶. وسائل الشیعة ج۶، ص۲۵۳- ۲۵۴.    
۱۷. جواهر الکلام ج۹، ص۴۱۸.    
۱۸. مصباح المتهجد، ص۱۲۱.
۱۹. جواهر الکلام ج۱۴، ص۳۰۳.    
۲۰. جواهر الکلام ج۱۴، ص۳۱۱.    
۲۱. العروة الوثقی‌ ج۳، ص۴۷۸.    
۲۲. جواهر الکلام ج۷، ص۲۰۲.    
۲۳. لعروة الوثقی‌ ج۲، ص۲۶۶.    
۲۴. نزهة الناظر، ص۴۶.
۲۵. هدایة الأمة ج۳، ص۱۹۹.
۲۶. جواهر الکلام ج۱۴، ص۸۸.    
۲۷. وسائل الشیعة ج۵، ص۳۱۸.    
۲۸. العروة الوثقی‌ ج۳، ص۶۰۷.    
۲۹. مستمسک العروة ج۸، ص۳۹۲.
۳۰. وسائل الشیعة ج۱۴، ص۵۹۷.    
۳۱. کشف الغطاء ج۴، ص۱۷.
۳۲. مستند الشیعة ج۱۰، ص۵۴۷- ۵۴۹.    
۳۳. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۶۶- ۱۶۸.    
۳۴. جواهر الکلام ج۱۷، ص۲۰۲.    
۳۵. جواهر الکلام ج۱۷، ص۲۰۷- ۲۰۸.    
۳۶. مجمع الفائدة ج۵، ص۳۹۳.    
۳۷. جواهر الکلام ج۲۱، ص۸۱- ۸۲.    
۳۸. جواهر الکلام ج۳۱، ص۱۵۰- ۱۵۶.    
۳۹. جواهر الکلام ج۲۹، ص۴۱.    
۴۰. جواهر الکلام ج۲۹، ص۵۶.    
۴۱. العروة الوثقی‏ ج۵، ص۴۹۰.
۴۲. جواهر الکلام ج۳۶، ص۱۳۴.    
۴۳. وسائل الشیعة ج۲۵، ص۲۳۹.    
۴۴. مستند الشیعة ج۱۵، ص۲۶۶ و ۲۶۸.    
۴۵. هدایة الأمة ج۸، ص۹۷.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۵۹۵.    




جعبه ابزار