• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پوشش

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حالت پوشیده بودن را پوشش گویند. از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و طلاق سخن رفته است.

فهرست مندرجات

۱ - احکام مرتبط با پوشش
۲ - احکام پوشیدن
۳ - احکام مشترک میان زن و مرد
       ۳.۱ - وجوب پوشاندن عورت حتی از محارم
       ۳.۲ - مراد از عورت
       ۳.۳ - واجب در پوشش عورت
       ۳.۴ - جنس ساتر عورت
۴ - احکام اختصاصی زن
       ۴.۱ - احکام ناظر به ارتباط با نامحرم
              ۴.۱.۱ - مقدار واجب در پوشاندن بدن
              ۴.۱.۲ - مراد از نامحرم
              ۴.۱.۳ - پوشش از غیر اولی الإربه
              ۴.۱.۴ - پوشش موی اصلی و مصنوعی
              ۴.۱.۵ - حجاب پیرزنان ناامید از ازدواج
       ۴.۲ - احکام پوشش زن در ارتباط با عبادات
              ۴.۲.۱ - مقدار واجب پوشش در نماز
              ۴.۲.۲ - مقدار پوشش در حال احرام حج
۵ - احکام اختصاصی مرد
       ۵.۱ - مقدار پوشش واجب مرد در نماز
       ۵.۲ - حرمت پوشاندن سر و روی پا در احرام
۶ - ویژگیهای پوشش در نماز
       ۶.۱ - وجوب پوشش در نماز مطلقا
       ۶.۲ - وجوب پوشش در نماز با نوع لباس
۷ - آداب پوشیدن
۸ - احکام پوشیدنی
       ۸.۱ - واجبات پوشیدنی
       ۸.۲ - مستحبات پوشیدنی
       ۸.۳ - محرّمات پوشیدنی
       ۸.۴ - مکروهات پوشیدنی
۹ - پانویس
۱۰ - منبع



پوشش به لحاظ عمل پوشیدن و نیز پوشیدنی دارای احکامی است که بدان اشاره می‌شود.



احکام پوشیدن یا مشترک میان زن و مرد مکلّف است و یا مختصّ به یکی از آن دو.



احکامی که بر پوشش از جهت اشتراک بین زن و مرد بار می‌شود:

۳.۱ - وجوب پوشاندن عورت حتی از محارم


بر هر مکلّفی- جز زن و شوهر و نیز کنیز و مولا نسبت به یکدیگر- پوشاندن عورت از دیگران حتّی محارم بلکه دیوانه و کودک ممیّز (برخوردار از قدرت تمییز و‌ تشخیص زشتی و زیبایی) واجب است.
در وجوب ستر عورت از ممیّزی که هنوز غریزۀ شهوت و میل جنسی در او به هیجان نیامده اختلاف است.

۳.۲ - مراد از عورت


مراد از عورت بنابر نظر مشهور- بلکه ادّعای اجماع شده- در مرد عبارت است از آلت تناسلی، بیضهها و حلقۀ دبر و در زن، قبل و دبر. برخی عورت را- اعم از مرد و زن- به مابین ناف و زانو تعریف کرده و پوشاندن آن مقدار را واجب دانسته‌اند؛ لیکن بنابر نظر مشهور، پوشاندن مابین ناف و زانو مستحب است.

۳.۳ - واجب در پوشش عورت


واجب در پوشش عورت، ستر خود عورت است نه حجم آن؛ البتّه نباید ساتر به قدری نازک باشد که شبح و نمای عورت از روی آن پیدا باشد.

۳.۴ - جنس ساتر عورت


در جنس ساتر، نوع خاصّی شرط نیست؛ بلکه پوشش با هر چیزی تحقّق پیدا کند حتّی با دست کفایت می‌کند.



احکام پوشش مربوط به زن یا ناظر به وظیفۀ وی در ارتباط با نامحرم است و یا ناظر به وظیفۀ او در ارتباط با عبادات.

۴.۱ - احکام ناظر به ارتباط با نامحرم


احکامی که در پوشش مختص به زنان، ناظر به ارتباط زن با نامحرم می‌باشد:

۴.۱.۱ - مقدار واجب در پوشاندن بدن


بر زن واجب است تمامی بدن خود- جز صورت و دست از سر انگشتان تا مچ و نیز پا از سر انگشتان تا مچ- را از نامحرم بپوشاند. در وجوب پوشاندن صورت و دستها از سرانگشت تا مچ و نیز قدمها اختلاف است.

۴.۱.۲ - مراد از نامحرم


مراد از نامحرم هر بینندۀ بالغ و نیز نابالغ ممیّز بجز شوهر و محارم است.

۴.۱.۳ - پوشش از غیر اولی الإربه


به نصّ قرآن کریم بر زن واجب نیست خود را از مردان «غیر اولی الإربه» بپوشاند. در مراد از «غیر اولی الإربه» اختلاف است. برخی آن را به پیرمردانی تفسیر کرده‌اند که بر اثر پیری زیاد رغبتی به زناشویی ندارند.

۴.۱.۴ - پوشش موی اصلی و مصنوعی


پوشاندن موی اصلی از نامحرم واجب است؛ لیکن در وجوب ستر موی مصنوعی، موی‌بند و زیور آلات متّصل به مو- با پوشیده بودن موی اصلی- اختلاف است.

۴.۱.۵ - حجاب پیرزنان ناامید از ازدواج


پیرزنانی که بر اثر پیری امیدی به ازدواج ندارند به نصّ قرآن کریم
از حکم یاد شده مستثنا هستند و نمایاندن آن مقدار از مو که نپوشاندن آن برای پیرزنان، متعارف‌ می‌باشد- مانند بعض مو و ذراع- برای آنان جایز است، مشروط بر آنکه از این کار قصد خودنمایی نداشته باشند؛ هرچند پوشاندن آن مقدار نیز برای آنان افضل است.

۴.۲ - احکام پوشش زن در ارتباط با عبادات


احکامی که در پوشش مختص زنان، ناظر به ارتباط پوشش در عبادات می‌باشد:

۴.۲.۱ - مقدار واجب پوشش در نماز


واجب است زن بالغ آزاد تمام بدن خود را در نماز بپوشاند خواه بیننده‌ای باشد یا نباشد؛ لیکن پوشاندن صورت، دست از سرانگشتان تا مچ و بنابر مشهور قدم (از سر انگشتان پا تا مچ) لازم نیست.
البتّه بنابر قول وجوب پوشیدن آنها از نامحرم، در صورت وجود بینندۀ نامحرم، پوشیدن آنها نیز واجب خواهد بود.
برخی نسبت به وجوب مقدار اضافی موها که بر صورت یا پشت افشانده شده و نیز گردن، تأمّل و تردید کرده‌اند؛ بلکه عدم وجوب ستر مقدار اضافی موها به ظاهر عبارات اکثر فقها نسبت داده شده است.
از بعض قدما نیز قول به عدم وجوب پوشاندن سر نقل شده است.
پوشاندن سر در نماز بر کنیز بالغ و دختر نابالغ واجب نیست.

۴.۲.۲ - مقدار پوشش در حال احرام حج


پوشاندن صورت با روبند یا غیر آن‌که متّصل به صورت باشد در حال احرام حرام است.
در اینکه پوشاندن روی پا نیز حرام است یا نه، اختلاف می‌باشد.



احکامی که مربوط به پوشش اختصاصی مردان می‌باشد:

۵.۱ - مقدار پوشش واجب مرد در نماز


پوشاندن عورت در نماز واجب است، خواه بیننده- اعم از محرم و نامحرم- وجود داشته باشد یا نباشد.
عریان نماز گزاردن در صورتی که عورت پوشیده باشد جایز است، هرچند کراهت دارد.

۵.۲ - حرمت پوشاندن سر و روی پا در احرام


پوشاندن سر و نیز- بنابر مشهور- روی پا در حال احرام، حرام است.



پوشش در نماز از جهاتی با غیر نماز تفاوت دارد، از جمله:

۶.۱ - وجوب پوشش در نماز مطلقا


پوشش در نماز واجب است؛ هرچند بیننده‌ای نباشد ولی در غیر نماز تنها با وجود بینندۀ نامحرم واجب خواهد بود.

۶.۲ - وجوب پوشش در نماز با نوع لباس


پوشش در غیر نماز با هر ساتر مانع از نگاه دیگران تحقّق می‌یابد؛ لیکن در نماز- در غیر حال ضرورت- باید از نوع لباس باشد. در کفایت پوشش به گیاهان‌ و برگ درختان در غیر حال ضرورت و نیز در اینکه پوشش به مثل گل در حال اختیار کافی است یا تنها در حال ضرورت؛ و یا حتّی در حال ضرورت نیز کفایت نمی‌کند- و در نتیجه چنین کسی فاقد ساتر محسوب می‌شود- اختلاف است.



آغاز کردن از طرف راست بدن در پوشیدن لباس؛ و خواندن دعاهای وارد شده هنگام پوشیدن لباس نو مستحب است. نشسته پوشیدن شلوار مستحب و ایستاده پوشیدن آن و نیز کفش مکروه است.
[۳۱] مهذب الاحکام ج۵، ص۳۷۱-۳۷۲.




پوشش به لحاظ جنس یا صفت پوشیدنی دارای احکامی است که در برخی از آنها زن با مرد تفاوت دارد.
برخی احکام نیز اختصاص به پاره‌ای احوال، همچون نماز و احرام دارد.

۸.۱ - واجبات پوشیدنی


از واجبات احرام پوشیدن دو جامۀ احرام برای مرد است.

۸.۲ - مستحبات پوشیدنی


پوشیدن لباس نظیف، سفید و از جنس پنبه یا کتان، مستحب است.
[۳۳] مهذب الاحکام ج۵، ص۳۶۸-۳۶۹.


۸.۳ - محرّمات پوشیدنی


پوشیدن لباس ابریشم خالص یا لباسی که آستر آن ابریشم خالص باشد
[۳۵] توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۸۵-۴۸۶ م۸۳۴.
[۳۶] توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۸۵-۴۸۶ م۸۳۵
و نیز لباس زرباف، بر مرد حرام و نماز خواندن با آن باطل است.
در حرمت یا کراهت پوشیدن لباس شهرت و بنابر قول به حرمت، در بطلان نماز با آن، اختلاف است.
پوشیدن لباس اختصاصی زن بر مرد و مرد بر زن در صورتی که عنوان تشبّه بر آن صادق باشد حرام است؛ لیکن در بطلان نماز با آن اختلاف می‌باشد.
[۴۰] العروة الوثقی (و حواشی) ج۱، ص۵۶۸.

پوشیدن لباس دوخته بر مرد و قفّازین (نوعی دستکش) بر زن در حال احرام حرام است. پوشیدن لباس زینتی برای زن در حال عدّۀ وفات حرام است.

۸.۴ - مکروهات پوشیدنی


پوشیدن لباس سیاه، لباس شهرت- بنابر قول به عدم حرمت آن- لباس کفّار و دشمنان دین، و نیز در نماز پوشیدن لباس نازک و بدن‌نما، چرکین و لباسی که دارای نقش موجود دارای‌ روح همچون حیوان و انسان است مکروه می‌باشد.
[۴۴] مهذب الاحکام ج۵، ص۳۴۷.
[۴۵] مهذب الاحکام ج۵، ص۳۴۹.
[۴۶] مهذب الاحکام ج۵، ص۳۵۶-۳۵۸.



 
۱. مستمسک العروة ج۲، ص۱۸۵-۱۸۶.    
۲. مستمسک العروة ج۲، ص۱۸۹.    
۳. جواهر الکلام ج۲۹، ص۸۲.    
۴. مستمسک العروة ج۲، ص۱۸۷.    
۵. مستمسک العروة ج۲، ص۱۹۰.    
۶. التنقیح (الطهارة) ج۳، ص۳۵۷.    
۷. جواهر الکلام ج۲، ص۲.    
۸. مستمسک العروة ج۲، ص۱۹۰-۱۹۱.    
۹. جواهر الکلام ج۲، ص۴.    
۱۰. جواهر الکلام ج۲۹، ص۷۵-۸۰.    
۱۱. نور/سوره۲۴، آیه۳۱.    
۱۲. جواهر الکلام ج۲۹، ص۹۴-۹۶.    
۱۳. مستمسک العروة ج۵، ص۲۴۸-۲۴۹.    
۱۴. کتاب الصلاة (محقق داماد)، ص۸۷-۹۰.    
۱۵. نور/سوره۲۴، آیه۶۰.    
۱۶. جواهر الکلام ج۲۹، ص۸۵.    
۱۷. جواهر الکلام ج۸، ص۱۶۲-۱۷۵.    
۱۸. کفایة الاحکام، ص۱۶.    
۱۹. مستند الشیعة ج۴، ص۲۴۶-۲۴۷.    
۲۰. مدارک الاحکام ج۳، ص۱۸۹-۱۹۰.    
۲۱. مختلف الشیعة ج۲، ص۹۶.    
۲۲. جواهر الکلام ج۸، ص۲۲۱.    
۲۳. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۸۹.    
۲۴. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۵۱.    
۲۵. مستمسک العروة ج۵، ص۲۵۲.    
۲۶. جواهر الکلام ج۸، ص۱۷۵.    
۲۷. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۸۲.    
۲۸. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۴۹-۳۵۰.    
۲۹. جواهر الکلام ج۸، ص۱۸۶-۱۹۲.    
۳۰. مستمسک العروة ج۵، ص۲۷۴-۲۷۷.    
۳۱. مهذب الاحکام ج۵، ص۳۷۱-۳۷۲.
۳۲. جواهر الکلام ج۱۸، ص۲۳۲.    
۳۳. مهذب الاحکام ج۵، ص۳۶۸-۳۶۹.
۳۴. جواهر الکلام ج۸، ص۱۱۴.    
۳۵. توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۸۵-۴۸۶ م۸۳۴.
۳۶. توضیح المسائل مراجع ج۱، ص۴۸۵-۴۸۶ م۸۳۵
۳۷. جواهر الکلام ج۸، ص۱۰۹-۱۱۰.    
۳۸. جواهر الکلام ج۸، ص۱۴۷.    
۳۹. وسائل الشیعة ج۵، ص۲۴.    
۴۰. العروة الوثقی (و حواشی) ج۱، ص۵۶۸.
۴۱. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۳۵.    
۴۲. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۴۱.    
۴۳. جواهر الکلام ج۳۲، ص۲۷۶-۲۸۰.    
۴۴. مهذب الاحکام ج۵، ص۳۴۷.
۴۵. مهذب الاحکام ج۵، ص۳۴۹.
۴۶. مهذب الاحکام ج۵، ص۳۵۶-۳۵۸.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۲۸۲-۲۸۶.    




جعبه ابزار