استهزاهای اهل‌کتاب (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

فقدان تعقل و تبهکاری اهل کتاب سبب انکار و استهزاء آنها به مسلمانان و شعائر دینی آنان است.

---

اهل کتاب اسلام را نیز به تمسخر گرفته بودند:
... لاتتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا ولعبا من الذین اوتوا الکتـب من قبلکم والکفار اولیآء...
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! افرادی که آئین شما را به باد استهزاء و بازی می‌گیرند (از اهل کتاب و مشرکان) ولی خود انتخاب نکنید، و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید!

این آیات از دوستی کفار و اهل کتابی که خدا و آیات خدا را استهزا می‌کنند نهی می‌کند و زشتی‌ها و صفات پلید آنان و عهدشکنی‌شان را نسبت به خدا و مردم بر می‌شمرد و در ضمن مردم مسلمان را به رعایت عهد و پیمان تحریک نموده و نقض عهد و پیمان شکنی را مذمت می‌کند و با اینکه ممکن است شأن نزول آنها مختلف باشد لیکن همه دارای یک سیاقند. یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا الذین اتخذوا دینکم...، و معلوم است که وقتی چیزی را به باد مسخره می‌گیرند که دارای وصفی باشد که داشتن آن وصف آن را از نظرها ساقط و غیر قابل اعتنا کند و اشخاص برای این، آن را مسخره می‌کنند که به سایرین بفهمانند که آن چیز در نظرهایشان غیر قابل اعتنا است، و آنان آن چیز را به بی اعتنایی تلقی کرده‌اند و همچنین است، لعب، یعنی وقتی چیزی را بازیچه می‌گیرند که هیچ گونه استفاده عقلایی از آن برده نشود، مگر اینکه غرض صحیح و عقلایی متعلق شود به یک امر غیر حقیقی مانند تفریح و ورزش.
بنابراین اگر مردمی دینی از ادیان را استهزا می‌کرده‌اند خواسته‌اند بگویند که این دین جز برای بازی و اغراض باطل به کار دیگری نمی‌خورد، و هیچ فایده عقلایی و جدی در آن نیست، وگرنه کسی که دینی را حق می‌داند و شارع آن دین و داعیان بر آن و مؤمنین به آن را در ادعا و عقیده مصاب و جدی می‌داند و به آنان و عقیده‌شان به نظر احترام می‌نگرد، هرگز آن دین را مسخره و بازیچه نمی‌گیرد، پس اینکه می‌بینیم در صدر اسلام کسانی دین اسلام را مسخره می‌کرده‌اند می‌فهمیم که آنان هم اسلام را یک امر واقعی و جدی و قابل اعتنا نمی‌دانسته‌اند.

---

گروهی از اهل کتاب نماز یا اذان را به بازیچه گرفته و آنان را به استهزاء می‌گرفتند:
... لاتتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا ولعبا من الذین اوتوا الکتـب من قبلکم والکفار اولیآء... • واذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا ولعبا ذلک بانهم قوم لایعقلون.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! افرادی که آئین شما را به باد استهزاء و بازی می‌گیرند (از اهل کتاب و مشرکان) ولی خود انتخاب نکنید، و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید! آنها هنگامى كه (اذان مى‌گوييد، و مردم را) به نماز فرا مى‌خوانيد، آن را به مسخره و بازى مى‌گيرند اين بخاطر آن است كه آنها جمعى نابخردند.

مرجع ضمیر فاعلی «اتخذوها»، «الذین اوتوا الکتاب» و «الکفار» است و مرجع ضمیر مفعولی «اتخذوها» می‌تواند «مناداة» مصدر «نادیتم» که مقصود از آن اذان است باشد و نیز می‌تواند «الصلوة» باشد.
این آیه ثابت می‌کند آن ادعای گذشته را که فرمود: کفار دین مؤمنین را به بازی و مسخره می‌گیرند، و مراد از نادیتم اذانی است که در اسلام قبل از هر نماز واجب یومیه تشریع شده است، و بطوری که گفته می‌شود جز در این آیه در هیچ جای دیگر قرآن ، از اذان اسمی برده نشده است.

---

۳.۱ - عدم تعقل اهل‌کتاب

فقدان تعقل در اهل کتاب، عامل استهزای شعائر اسلامی از سوی آنان است:
... لاتتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا و لعبا من الذین اوتوا الکتـب من قبلکم والکفار اولیآء... • واذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا ولعبا ذلک بانهم قوم لایعقلون.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! افرادی که آئین شما را به باد استهزاء و بازی می‌گیرند (از اهل کتاب و مشرکان) ولی خود انتخاب نکنید، و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید! آنها هنگامى كه (اذان مى‌گوييد، و مردم را) به نماز فرا مى‌خوانيد، آن را به مسخره و بازى مى‌گيرند اين بخاطر آن است كه آنها جمعى نابخردند.

جمله ((ذَلِک بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْقِلُونَ)) از قبیل تذییل به منزله جواب از عمل آنان و بیان این جهت است که صدور استهزا از آنان و به مسخره گرفتن نماز و اذان براى اینست که آنان مردمى سبکسر و بى عقلند، و نمى توانند از نظر تحقیق به این اعمال دینی و عبادت‌هائى که عبادت حقیقی است بنگرند، و فواید آن را که همانا نزدیکى به خداى تعالى و تحصیل سعادت دنیا و آخرت است درک کنند.

۳.۲ - ایمان مؤمنان

ایمان مؤمنان به خدا و کتاب آسمانی، بر انگیزنده اهل کتاب به تمسخر نماز و اذان است:
یـایها الذین ءامنوا لاتتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا ولعبا من الذین اوتوا الکتـب من قبلکم والکفار اولیآء... • واذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا و لعبا ذلک بانهم قوم لایعقلون• قل یـاهل الکتـب هل تنقمون منآ الا ان ءامنا بالله و ما انزل الینا و ما انزل من قبل...
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! افرادی که آئین شما را به باد استهزاء و بازی می‌گیرند (از اهل کتاب و مشرکان) ولی خود انتخاب نکنید، و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید! آنها هنگامى كه (اذان مى‌گوييد، و مردم را) به نماز فرا مى‌خوانيد، آن را به مسخره و بازى مى‌گيرند اين بخاطر آن است كه آنها جمعى نابخردند. بگو: «اى اهل كتاب! آيا به ما خرده مى‌گيريد؟ (مگر ما چه كرده‌ايم) جز اينكه به خداوند يگانه، و به آنچه بر ما نازل شده، و به آنچه پيش از اين نازل گرديده، ايمان آورده‌ايم.

برداشت بر این اساس است که «ان آمنا» به تقدیر «لام»، بیانگر علت کراهت و ناخرسندی اهل کتاب از مسلمانان باشد. یعنی «ما تنقمون منا دیننا و صلاتنا لشیء الا لایماننا بالله».

۳.۳ - تبهکاری اهل کتاب

تبهکاری اهل کتاب، عامل استهزا و انکار شعائر اسلام و مسلمانان: نماز یا اذان از سوی آنان است:
واذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا ولعبا... • قل یـاهل الکتـب هل تنقمون منآ الا ان ءامنا بالله... وان اکثرکم فـسقون.
آنها هنگامی که (اذان می‌گویید، و مردم را) به نماز فرا می‌خوانید، آن را به مسخره و بازی می‌گیرند.
بگو: «ای اهل کتاب! آیا به ما خرده می‌گیرید؟ (مگر ما چه کرده‌ایم) جز اینکه به خداوند یگانه، و به آنچه بر ما نازل شده، و به آنچه پیش از این نازل گردیده، ایمان آورده‌ایم. و این، بخاطر آن است که بیشتر شما، از راه حق، خارج شده‌اید.»

در پایان آیه جمله‌ای می‌بینیم که در حقیقت بیان علت جمله قبل است این جمله می‌گوید: اگر شما توحید خالص و تسلیم در برابر تمام کتب آسمانی را بر ما ایراد می‌گیرید به خاطر آن است که بیشتر شما فاسق و آلوده به گناه شده‌اید، چون خود شما آلوده و منحرفید اگر کسانی پاک و بر جاده حق باشند در نظر شما عیب است.

---

تمسخر نماز یا اذان از سوی اهل کتاب دلیل تحریم روابط دوستی با آنان است:
... لاتتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا ولعبا من الذین اوتوا الکتـب من قبلکم والکفار اولیآء... • و اذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزوا ولعبا...
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! افرادی که آئین شما را به باد استهزاء و بازی می‌گیرند (از اهل کتاب و مشرکان) ولی خود انتخاب نکنید،... آنها هنگامى كه (اذان مى‌گوييد، و مردم را) به نماز فرا مى‌خوانيد، آن را به مسخره و بازى مى‌گيرند.
در این آیه بار دیگر خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد که از انتخاب منافقان و دشمنان به عنوان دوست بپرهیزید، منتها برای تحریک عواطف آنها و توجه دادن به فلسفه این حکم، چنین می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید آنها که آئین شما را به باد استهزاء و یا به بازی می‌گیرند، چه آنها که از اهل کتابند و چه آنها که از مشرکان و منافقانند، هیچیک از آنان را به عنوان دوست انتخاب نکنید.
(یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا و لعبا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ الْكُفَّارَ أَوْلِياءَ).
در آیه دوم در تعقیب بحث گذشته در مورد نهی از دوستی با منافقان و جمعی از اهل کتاب که احکام اسلام را به باد استهزاء می‌گرفتند، اشاره به یکی از اعمال آنها به عنوان شاهد و گواه کرده و می‌گوید: هنگامی که شما مسلمانان را به سوی نماز دعوت می‌کنید، آن را به باد استهزاء و بازی می‌گیرند.

---