بلد (آبادی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آبادی و
شهر که محل
سکنی و
زندگی انسانها می‌باشد را
بلد و بلدة گویند. از این عنوان در بیشتر
ابواب فقهی همچون
طهارت،
صلات،
زکات،
خمس،
صوم،
حج،
جهاد،
تجارت،
ضمان،
وکالت،
نکاح،
اطعمه و اشربه،
غصب و
قضاء به مناسبت سخن رفته است.
بلد که جمع آن بلدان می‌باشد به معنای شهر آمده است؛ لیکن مراد از آن در کلمات فقها محلّ سکنی و زندگی انسانها-اعم از شهر و
روستا- است.
احکام بلد در باب طهارت
جابه‌جا کردن
میّت از بلدی به بلد دیگر جز به
مشاهد مشرّفه مکروه، و به مشاهد مشرّفه
مستحب است.
احکام بلد در باب صلات
اعتماد به
قبلۀ بلاد مسلمانان در صورت عدم
علم به انحراف آن
جایز است.
نماز آیات بر اهالی بلدی
واجب می‌شود که سبب آن در همان بلد رخ داده است.
مبدأ
مسافت شرعی در بلاد دارای دیوار،
دیوار آنها و در بلاد فاقد دیوار آخرین خانه‌های بلد است. در
بلاد کبیره اختلاف است که ملاک آخرین خانه‌های بلد است یا آخرین خانه‌های محله‌ای که شخص در آن زندگی می‌کند.
احکام مربوط به بلد در باب
زکات و
خمس
انتقال زکات یا خمس به بلدی دیگر در صورت عدم وجود
مستحق در بلد مبدأ جایز است و با وجود مستحق، اختلافی است.
در صورت تلف شدن عین مال
متعلّق زکات، قیمت آن به عنوان زکات باید پرداخت گردد؛ لیکن در اینکه مبنا قیمت بلدی است که زکات در آن بلد پرداخت می‌گردد یا بلدی که عین در آن
تلف شده و یا بالاترین
قیمت از دو قیمت یاد شده، اختلاف است. این اختلاف در فرض وجود عین
مال، چنانچه شخص بخواهد قیمت آن را جهت زکات پرداخت کند نیز وجود دارد که
ملاک، قیمت بلد اخراج است یا بلدی که مال در آنجا است و یا بالاترین قیمت از دو قیمت یاد شده.
میزان در جواز پرداخت زکات و خمس به
ابن‌سبیل فقر او در بلد استحقاق زکات یا خمس است گرچه در بلد خودش نیازمند نباشد.
احکام مربوط به بلد در باب صوم
در بلادی که
افق آنها نزدیک به یکدیگر است با
رؤیت هلال در بلدی
حکم به
ثبوت آن در دیگر بلاد می‌شود. در نتیجه اوّل
رمضان و نیز اوّل
شوّال برای همۀ آن بلاد، هم‌زمان ثابت می‌گردد.
احکام مربوط به بلد در باب حج
اجیر گرفتن برای
میّت جهت
حج نیابتی، بنابر مشهور
واجب نیست از بلد میّت باشد. آنچه واجب است
اجیر گرفتن از نزدیک‌ترین
میقاتها به
مکّه است.
احکام مربوط به بلد در باب
جهاد
برای
اهل کتاب جایز نیست در
بلاد اسلامی معابد خود را بازسازی کنند.
احکام مربوط به بلد در باب تجارت
از شرایط
بیع سلم وجود
کالا (
مسلم فیه) به‌طور غالب در زمان تحویل آن است و میزان در تحقّق این
شرط یافت شدن آن در بلدی است که -براساس شرط یا
اطلاق- تحویل کالا در آن بلد باید صورت گیرد.
احکام مربوط به بلد در باب ضمان
اطلاق عقد
کفالت نسبت به تحویل
مکفول عنه، منصرف به بلد عقد می‌باشد مگر آنکه قرائن برخلاف آن دلالت کند.
احکام مربوط به بلد در باب وکالت
مقتضای اطلاق وکالت در
بیع، بیع به ثمن مثل به قیمت نقدی بلد است.
احکام مربوط به بلد در باب نکاح
اگر زن ضمن
عقد شرط کند که شوهرش او را از بلدش خارج نکند در لزوم وفای به این
شرط بر
شوهر بین فقها اختلاف است.
احکام مربوط به بلد در باب
اطعمه و اشربه
حیوانی که در بلدی موطوء انسان واقع شده در صورتی که مقصود از نگهداری
حیوان گوشت آن نباشد- همچون
الاغ و
اسب-
واجب است از آن
بلد اخراج گردد.
احکام مربوط به بلد در باب غصب
مال غصبی‌ای که از بلد
غصب به بلدی دیگر منتقل شده در صورتی که
مالک آن در بلد غصب باشد باید بدانجا بازگردانده شود و اگر مالک در غیر بلد غصب باشد و
غاصب، آن را به مالک بازگرداند، مالک بین قبول آن و بین وادار کردن غاصب به عودت دادن مال به بلد غصب، مخیّر است؛ هرچند برخی این نظر (تخییر مالک) را مورد اشکال قرار داده‌اند.
احکام مربوط به بلد در باب
قضاء
در تبعید
مجرم، تعیین محلّ
تبعید به اختیار
حاکم است.
بر
حاکم شرع واجب است هنگام تبعید
محارب به بلدی، به اهالی آن بلد بنویسد که با وی همنشین و هم‌غذا نشوند و از
دادوستد با وی خودداری کنند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۱۲۹-۱۳۱.
