ظاهراً وی نخستین شخصیت نامبردار علمی این خاندان است، ولی فرزندش احمد بیش از پدر شهرت دارد. گاهی برای تشخیص این دو از یکدیگر، پدر را «کبیر» و پسر را «صغیر» خوانده اند.
شخصی به نام «منصوربن خالد البرقی» در شمار اصحابامام کاظم علیهالسلام بدون ذکر هیچ مشخصه دیگر، معرّفی شده است که از نظر زمانی میتوان او را برادر محمدبن خالدبرقی دانست؛ ولی تستری
[۱۳] محمدتقی تستری، قاموس الرجال، ج۹، ص۱۲۸، تهران ۱۳۷۹ـ ۱۳۹۱.
منکر وجود این نام در رجال طوسی شده است.
قُهپایی نیز، که اسامی مذکور در کتب پنجگانه رجالی را گرد آورده، این نام را ذکر نکرده است. در نسخههای معتبر خطی موجود نیز این اسم دیده نمیشود. به نظر میرسد که این نام در اصل «محمدبن خالد البرقی» بوده و در برخی نسخهها تحریف شده است.
فقط کتابی با این نام را از آنِ برقی میداند که راوی آن نیز احمد پسر اوست.
بعلاوه طوسی کسی به نام محمدبن خالد اشعری را نام نبرده است. براین اساس، به نظر میرسد که احتمال شوشتری درست باشد. نجاشی درباره ابوموسی اشعری هیچ توضیحی نمیدهد. حال اگر ابوموسی اشعری همان تابعی معروف و حاکم بصره در دوران خلافت عثمان باشد، باید پیوند ولاء را پدرانبرقی برقرار کرده باشند، نه خود او.
البته به نظر خوئی
ابوموسی اشعری مذکور در اینجا غیر از آن شخص معروف است.
به گمان قوی، در پی انتقال اشعریان از کوفه به قم جد برقی قم را برای سکونت خود برگزیده و این شهر به پایگاهی برای پیروانتشیع تبدیل شده است؛ بخصوص که در چند حدیث، که برقی نیز برخی از آنها را با واسطه از امامان شیعهروایت کرده، از آینده درخشان قم و امنیت و رشد علمی آن، همزمان با کم رونق شدن علم در کوفه، سخن گفته شده است.
، برقی را در شمار اصحابامام رضا علیهالسلام (متوفی ۲۰۳) و امام جواد علیهالسلام (متوفی ۲۲۰) نام برده و در هردوجا تصریح کرده که وی از اصحاب امام کاظم علیهالسلام نیز بوده است. این قول، احتمال وقوع تحریف پیشین (منصوربن خالد به محمدبن خالد) را تقویت میکند.
با توجه به اینکه طوسی او را از اصحاب امام هادی علیهالسلام ذکر نکرده، ظاهراً برقیروزگار آن حضرت را درک نکرده یا در سالهای آغاز امامت ایشان (سال ۲۲۰) در گذشته بوده است.
[۲۵] محمدمهدی بن مرتضی بحرالعلوم، رجال السید بحرالعلوم: المعروف بالفوائدالرجالیة، ج۳، ص۲۶۹ـ۲۷۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، تهران ۱۳۶۳ ش.
ظاهراً هیچ یک از کتابهای برقی کبیر در دست نیست و نسبت داشتن قطعی محاسن به برقی صغیر این گمان را که ابن ندیم ـ که در نسبت دادن کتابهایی از جمله محاسن به پدر، منحصر به فرد است ـ دچار اشتباه شده تقویت میکند.
[۳۶] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، ص۳۳۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
او را ضعیف الحدیث خواندهاند، که این هم ناشی از روش او در اخذ و نقل حدیث، و این ویژگی است که در میان حدود چهل راوی از برخی افراد متهم به کذب یا افراد توثیق نشده، مانند عَمْروبن شَمِر، قاسم بن عروه، اسماعیل بن سَهل نیز روایت کرده و به روایات مرسلاعتماد ورزیده است.
به دلیل همخوان نبودن عبارت نجاشی و ابن غضائری با توثیق شیخ طوسی و دیگران، در بیشتر کتب رجالی درباره وثاقت برقی به تفصیل بحث شده است.