تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة» اثر
علامه حلی، از کتب فتوایی
شیعه در سده هشتم هجری و شامل مجموعه‌ای از
احکام و فروعات
عبادات،
معاملات،
ایقاعات و احکام می‌باشد.
بیان آنچه از مسایل و احکام شرعی برای یک
مسلمان ضروری است.
مؤلف تمام فقه را بر اساس
مذهب شیعه و مبانی و ادله فقهی بدون تمسک به استدلال و تنها به صورت فتوا طرح کرده است. از لحاظ گستردگی، این اثر حاوی جزییات و مسایل و فروعات بسیاری است و تعداد مسایل آن به ۴۰۰۰ مسئله می‌رسد.
در مقدمه کلیاتی راجع به اهمیت، معنا و فضایل
فقه بحث کرده است. این مقدمه در کتب فتوایی و تفریعی ظاهرا سابقه ندارد، مؤلف می‌خواهد به سبک مفسران که در مقدمه، کلیاتی از
علوم قرآنی مطرح می‌کنند، در هفت مطلب از ارزش و موضوع
علم فقه و مقام
عالم و اهمیت
علم سخن بگوید.
این کتاب با تحقیق آقای شیخ ابراهیم بهادری و با مقدمه استاد آیة الله جعفر سبحانی از سوی مؤسسه
امام صادق علیه‌السّلام در قم در شش جلد منتشر شده است.
آن گونه که در این تصحیح شماره گذاری شده است؛ این کتاب مشتمل بر ۷۳۴۵ مسئله فقهی و فروعات و جزییات بی شماری است که در ذیل هر یک از مسئله‌ها طرح شده است.
مؤلف، همه فقه را در چهار بخش عبادات، عقود، ایقاعات و احکام تنظیم کرده و به کشف قواعد مربوط به هر باب اقدام کرده است. او ذیل هر کدام از این عناوین، کتاب‌های خاصی آورده و در آن کتاب‌ها طبقه بندی ویژه خود را طرح کرده و معمولا هر کتاب به چند مقصد تقسیم شده است.
کتاب
طهارت شامل پنج مقصد در احکام آب‌ها،
وضو،
غسل،
تیمم و
نجاسات و کتاب
الصلاه در چهار مقصد ارائه شده است.
در مقصد اول طی شش فصل اوقات و مقدمات
نماز، در مقصد دوم افعال و تروک نماز، در مقصد سوم
نماز جمعه و عیدین و
کسوف و نمازهای مستحب، در مقصد چهارم از خلل نماز و قضا و
جماعت و
نماز خوف و
مسافر بحث شده است.
کتاب
زکات هم بعد از مقدمه‌ای کوتاه به شش مقصد تقسیم شده در بیان واجبات و مستحبات زکات،
وقت اخراج زکات،
مستحق زکات، اصناف مستحقان،
زکات فطره و
خمس.
در کتاب
صوم در نه مقصد فروعات، مسایل و فتاوی مرتبط با مبطلات
روزه،
اقسام روزه و
اعتکاف و اهمیت
ماه رمضان آمده است. مؤلف، علاوه بر فتاوی علمای شیعه، متعرض آرا و اقوال اختلافی دیگر مذاهب هم شده است.
در ابواب گذشته و در باب
حج،
جهاد،
متاجر و معاملات،
عقود،
قصاص و
دیات و همه ابواب فقه گنجینه وسیعی از این آرا را پوشش داده است.
در بخش
متاجر از
احکام خیار،
مکاسب محرمه،
ربا،
احکام عقود و
دیون که مسایل مربوط به جلد اول و دوم بود.
در جلد سوم احکام
صلح،
وکالت،
اجاره،
مزارعه،
سبق و رمایه،
مساقات،
ودیعه،
عاریه،
شرکت،
قراض،
هبه،
وقف، سکنی و صدقات
وصایا و
نکاح آمده است. کتاب، نکات و تقسیم بندی‌های متعددی دارد و شامل جزییات و فروعات و آرا و فتاوی زیادی پیرامون عقد،
محرم،
رضاع، عیوب،
صداق و
مهریه،
قسم،
نشوز و
شقاق و اختلافات خانوادگی می‌باشد.
در جلد چهارم مسایل و فتاوی زیادی در باره ادامه احکام نکاح، فراق یا
طلاق،
عتق،
ایمان،
نذر،
اقرار،
جعاله،
لقطه،
احیای موات،
غصب،
شفعه،
صید و
ذباحه و
اطعمه و
اشربه آمده است. جلد پنجم به احکام
ارث و
میراث،
قضاوت و
شهادات،
حدود،
جنایات و
دیات اختصاص یافته و جلد ششم هم حاوی فهارس متعددی شامل فهارس
آیات،
احادیث، اعلام و روایات، اماکن، جماعات، و قبایل، مذاهب و کتب می‌باشد و توسط گروهی از محققان تهیه شده است.
هر مبحث از ابواب
فقه استدلالی شیعه، از نظر مؤلف وضعیت و مبانی خاصی دارند. او ابواب را به منزله قواعد و پایه‌های اصلی مسایل فقهی بنیان گذاری کرده و با کشف این قواعد به تبیین منطقی و مستدل و استنباط احکام مربوطه و تفریع فروعات گسترده می‌پردازد.
نرم افزار جامع اصول الفقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
