تشکیل خانواده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ازدواج در میان همه اقوام و ملل و جوامع انسانی از قداستی خاص برخوردار است و به همین دلیل نیز،آداب و رسوم ویژه خود را دارد که به تناسب عقیده و مرام، نژاد و زبان، جغرافیا و عوامل دیگری، گوناگون و متنوع است.

---

‏
دست توانمند آفرینش، غریزه قدرتمند جنسی را با ذات آدمی، عجین کرده که خود، عامل تکامل انسان، تحکیم عواطف و احساسات، بقای نسل و بسیاری مواهب دیگر است. از دیدگاه شریعت مقدّس اسلام و دیگر ادیان الهی، برای ارضای غریزه جنسی، راهی جز ازدواج وجود ندارد؛ بنابراین، ازدواج، ناموس طبیعت بشری، خواست فطرت و حکمت آفرینش است؛ چنان که هسته مرکزی و سنگ زیرین جامعه بشری را نیز تشکیل می‏دهد.

---

قرآن مجید در این راستا می‏فرماید:
«وَ مِنْ ایاتِهِ انْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ انْفُسِکُمْ ازْواجاً لِتَسْکُنوُا الَیْها وَ جَعَلَ‏ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً...»و از نشانه‏های او، این که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان، مودّت و رحمت قرار داد.
همچنین از ازدواج با عنوان «پیوند محکم» یاد کرده، می‏فرماید:
«... وَ اخَذْنَ مِنْکُمْ میثاقاً غَلیظاً»زنان (هنگام عقد) از شما پیمان محکمی گرفته‏اند.

---

رهبر بزرگوار اسلام، حضرت محمّد صلّی الّله علیه و آله درباره ازدواج می‏فرماید:«ما بُنِیَ بِناءٌ فِی الْاسْلامِ احَبَّ الَی الَّلهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ التَّزْویجِ»
در اسلام هیچ بنیادی پی‏ریزی نشده که مانند ازدواج، محبوب خدای بزرگ باشد.

---

امام صادق علیه‏السّلام، ازدواج را سبب افزونی ارزش عبادت دانسته، می‏فرماید:
«رَکْعَتانِ یُصَلّیهِمَا الْمُتَزَوِّجُ افْضَلُ مِنْ سَبْعینَ رَکْعَةً یُصَلّیها غَیْرُ مُتَزَوِّجٍ»
دو رکعت نمازی که متأهل به ‏جای می‏آورد از هفتاد رکعت نمازی که مجرّد به‏جای می‏آورد، برتر است.

---

در متون اسلامی به ‏موازات تمجید و تشویق به ازدواج، از تجرّد، نهی و نکوهش شده است، از جمله رسول اکرم صلّی الّله علیه و آله می‏فرماید:
«اکْثَرُ اهْلِ النَّارِ العُزَّابُ»
بیشتر دوزخیان را مجرّدان تشکیل می‏دهند.

---

ازدواج، برای زن یا مرد، به ‏خودی خود از مستحبات بسیار مؤکّد است.که گاه واجب می‏شود؛کسی که به‏ واسطه نداشتن زن به حرام می‏افتد، واجب است زن بگیرد.

---

‏
نخستین گام در تشکیل خانواده «خواستگاری» است که اگر بر مبنای صحیح صورت پذیرد، بیشترین سهم را در استحکام و سعادت خانواده تأمین می‏کند.

۷.۱ - مواردی که باید در خواستگاری رعایت شود

از دیدگاه اسلام، رعایت امور زیر در خواستگاری ضروری است؛
۱- سزاوار است انسان در صفات همسر آینده خویش دقّت کند و همسری خوش ‏نام و خوش‏اخلاق برگزیند و همانگونه که مرد باید در صفات نامزد خویش توجّه کند، سزاوار است زن و اولیای او نیز در صفات خواستگار، نیک بنگرند.
۲- در انتخاب همسر نباید به زیبایی و ثروت او بسنده کرد، بلکه باید همسری را اختیار کند که از صفات نیکو برخوردار باشد.

---

- ولود و بسیارزا؛
- ودود و بامحبّت؛
- عفیف و پاکدامن؛
- عزیز و محترم در میان خانواده خویش؛
- متواضع و مطیع در برابر شوهر؛
- خودآرایی برای همسر.

---

- نسبت به شوهر عزیز (و پرتوقّع) است.
- در میان خانواده خود، خوار و بی‏مقدار است.
- کینه‏توز و حسود است.
- در برابر گناه، ورع و تقوا ندارد.
- در غیاب شوهر برای دیگران آرایش می‏کند، ولی در حضور شوهرش از چنین کاری دریغ می‏ورزد.
- سخن شوهرش را نمی‏شنود و از او اطاعت نمی‏کند.
- چون اسب سرکش، از شوهرش تمکین نمی‏کند.
- هیچ عذری را از شوهر نمی‏پذیرد و هیچ‏گونه گذشتی نسبت به او ندارد.

---

- ازدواج با زن زناکار و زنازاده.
- ازدواج با زنی که هنگام تولّد، قابله انسان بوده و دختر قابله.

---

- بداخلاقی؛
- زن‏صفتی و نامردی؛
- فسق و فجور؛
- شرابخوری.

---

- قصد لذت نداشته باشد، گرچه به‏طور ناخواسته لذّت نیز ببرد.
- نگاه کردن، بصیرت و شناخت او را نسبت به زن، افزون کند.
- زن در حال حاضر ممنوعیت ازدواج نداشته، و احتمال توافق، وجود داشته باشد.
- احتیاط واجب آن است به نگاه بر صورت، دست‏ها تا مچ، مو و برخی زیبایی‏ها بسنده کند.
- احتیاط واجب آن است نگاه کردن از پشت لباس نازک باشد.

---

ازدواج به دو شکل؛ دایم و موقّت، انجام می‏گیرد و هریک از آن‏ها نیازمند صیغه عقدی است که مشتمل بر «ایجاب و قبول» است؛ یعنی گفتن دو جمله‏ای که دلالت بر انشا و رضایت به مفهوم خود داشته باشند؛
بنابراین، تنها رضایت قلبی دو طرف، یا به شکل معاطاتی (ازدواج عملی بدون عقد و صیغه) همین‏طور صیغه عقد کتبی یا اشاره‏ای که دلالت بر ازدواج کند کافی نیست(افرادی که لال هستند از این حکم استثنا هستند.)
صیغه عقد بنابر احتیاط لازم باید به عربی خوانده شود و اگر مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند، با هر زبانی که صیغه را بخوانند صحیح است و لازم نیست وکیل بگیرند، ولی باید جمله‏ای بگویند که معنای «زَوَّجْتُ وَ قَبِلْتُ» لغت عربی را بفهماند.
صیغه عقد، چه توسّط خود زوجین خوانده شود، چه توسّط وکیل آن‏ها، باید بعد از بیان شرایط و توافق و تعیین مهریه، اجرا شود و احتیاط واجب آن است که «ایجاب» از طرف زن و «قبول» از طرف مرد باشد.

---

۱- کسی که صیغه عقد را جاری می‏کند -خواه برای خود یا برای دیگری-، باید بالغ و عاقل باشد، همچنین باید صیغه را صحیح و با قصد جدّی پیوند ازدواج، جاری کند.
۲- اگر در عقد، یک حرف غلط خوانده شود که معنای آن را عوض کند، عقد باطل است.
۳- زن و مرد تا یقین نکنند وکیل آنها صیغه را خوانده است، نمی‏توانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند.
۴- رضایت کامل زن و مرد در صحّت عقد، شرط است؛ بنابراین اگر زن یا مرد را مجبور به ازدواج کنند، عقد صحیح نیست، مگر بعد از اجرای صیغه، ازدواج را بپذیرد و راضی شود.
۵- دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص می‏دهد، اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد و اجازه مادر و برادر لازم نیست.
۶- اگر مرد پس از عقد و پیش از عروسی، زنش را طلاق بدهد، باید نصف مهریه را به او بپردازد. همینطور اگر زن یا مرد در این اثنا بمیرند، زن یا وارثان او نصف مهریه را دریافت می‏کنند.
۷- وجود برخی عیبها در زن یا مرد، سبب باطل شدن عقد می‏شود.

---

۱- مستحب است عروسی در شب انجام گیرد و در شب یا روز عروسی، ولیمه داده شود که از سنّت پیامبران است. ولیمه یکی دو روزه مستحب است نه بیشتر و خوب است که مؤمنان ثروتمند و فقیر را به ولیمه دعوت‏ کرد و برای آنان نیز مستحب است این دعوت را بپذیرند، گرچه روزه مستحبی گرفته باشند.
۲- مستحب است داماد هنگام عروسی، دو رکعت نماز و دعاهایی را که از معصومین(علیهم السلام) رسیده بخواند و عروس و داماد با وضو باشند و داماد از خدا بخواهد که فرزندش را مسلمان و سالم قرار دهد و او را از گزند وسوسه شیطان نگه دارد.
۳- بسم‏اللّه بگوید تا شیطان به آنان نزدیک نشود.

---

شب و روزی که ماه و خورشید می‏گیرند؛ روزی که باد سیاه یا زرد می‏وزد یا زلزله رخ می‏دهد، هنگام غروب خورشید، شب اوّل ماه (جز ماه رمضان)، شب نیمه هر ماه، شب چهارشنبه، شب عید فطر و قربان، در مسافرت اگر آب برای غسل کردن یافت نمی‏شود.
همچنین رو به قبله و پشت به قبله، در کشتی، هنگام سیری، ایستاده، زیر آسمان و درخت میوه آمیزش کراهت دارد.

---

۱- وقتی زن در اختیار همسرش قرار بگیرد و مطیع او شود بر شوهر واجب است مخارج او را اعم از خوراک، پوشاک، مسکن و لوازم ضروری‏ زندگی در حدّ متعارف تأمین کند، به‏ شرط آنکه زن، همسر دائمی مرد باشد و بدون اجازه او از منزل خارج نشود (جز برای حج واجب) و مرتد نگردد.
۲- پس از عروسی، بر مرد واجب است همه مهریه زن را به او بپردازد و زن حق دارد آن را پیش از عروسی نیز طلب کند.
۳- بر زن، واجب است در مورد کامجویی‏های حلال، از شوهر خویش تمکین کند.

---