• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمعه‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



هفتمین و آخرین روز از ایام هفته روز جمعه می‌باشد که آداب و احکام خاصی دارد و از احکام و اعمال آن در باب‌هایى نظیر طهارت، صلات، نکاح، اطعمه و اشربه و قضاء سخن گفته‌اند.



جمعه از اعیاد چهارگانه اسلامى (فطر، قربان، غدیر و جمعه) بلکه برتر از عید فطر و عید قربان است.
جمعه، روز ظهور مهدی (علیه‌السلام) است.
جمعه، روز پایانی هفته، مورد احترام مسلمانان است. به عقیدۀ برخی، جمعه از آن‌رو جمعه نامیده شده است که در آن برای نماز اجتماع می‌کنند.


در روایتى از امام صادق علیه السّلام آمده است: «خداوند از هرچیزى، چیزى را برگزیده است ... و از روزها جمعه را اختیار کرده است».
در روایتى از رسول خدا صلّى اللّٰه علیه و آله، روز جمعه به عنوان سرور و آقاى روزها معرفى شده است.
در روایات متعددى آمده است: جمعه روز عبادت و تقرب به خداى متعال با عمل صالح و ترک گناه است و ثواب عبادت در این روز بیش از روزهاى دیگر مى‌باشد.
از این رو، بر‌ بسیار دعا کردن و درخواست رحمت و آمرزش نمودن در روز جمعه و بسیار صلوات فرستادن بر محمّد و آل محمّد صلّى اللّٰه علیه و آله در این روز سفارش شده است.
و نیز از امیر مؤمنان علیه السّلام روایت شده که فرمود: «در روز جمعه ساعت مبارکى است که بنده در آن ساعت چیزى از خدا نمى‌خواهد مگر آنکه به او عطا مى‌کند».


روز جمعه متعلّق به امام عصر صلوات اللّٰه علیه است که در آن به زیارت و توجه به آن حضرت سفارش شده است.


جمعه به جهت برخوردارى از قداست و حرمت، از اسباب تغلیظ در قسم (سوگند دادن) شمرده شده است.


نماز جمعه با وجود شرایط آن در روز جمعه، واجب است و از نماز ظهر کفایت مى‌کند.


اهمیت شب و روز جمعه، در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیه فراوانی برای آن مقرر گشته است.
از مهم‌ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) و انتظار فرج آن بزرگوار است. در این روز، زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است؛ زیرا طبق برخی روایات و زیارات، امید ظهور آن حضرت در روز جمعه بیش از سایر روزهاست.
[۱۲] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۱۵.


۶.۱ - حدیثی از امام صادق

امام صادق (علیه‌السلام) در این‌باره فرموده است:

«... و یخرج قائمنا اهل البیت یوم الجمعة...»؛ «... و قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌کند».

۶.۲ - حدیثی دیگر

هم‌چنین در روایاتی آمده است:

«و کان الیوم الّذی نصب فیه رسول اللّه (صلي‌الله‌عليه‌وآله) امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بغدیر خمّ یوم الجمعة و قیام القائم (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) یکون فی یوم الجمعة و تقوم القیامة فی یوم الجمعة...»؛ «روزی که پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) حضرت علی (علیه‌السلام) را در غدیر خم نصب فرمود، جمعه بود و روز قیام قائم (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) جمعه خواهد بود و روز برپایی رستاخیز جمعه خواهد بود».
البته بین این سه رخداد عظیم، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد. از ویژگی‌های دیگر این روز با عظمت، آن است که حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) در آن روز شریف پای به عرصه گیتی نهاد.


خواندن سوره‌هاى جمعه و اعلی در نماز مغرب و عشاى شب جمعه به قول مشهور
و سوره‌هاى جمعه و توحید به قول برخى یا سوره‌هاى جمعه و منافقون بنابر قول برخى دیگر در نماز صبح روز جمعه،و بنابر مشهور سوره‌هاى جمعه و منافقون در نماز جمعه یا نماز ظهر و نیز نماز عصر روز جمعه مستحب است.


در روز جمعه، گزاردن چهار رکعت ، علاوه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر- که در مجموع بیست رکعت مى‌شود- مستحب است و بنابر نظر بسیارى مستحب است بیست رکعت یاد شده قبل از زوال خوانده شود و نیز بنابر قول اکثر، مستحب است شش رکعت آن هنگام گسترده شدن نور خورشید در آسمان (تقریباً یک ساعت پس از طلوع)، شش رکعت دوم زمان بالا آمدن خورشید (حدود سه ساعت پس از طلوع) و شش رکعت دیگر قبل از زوال (تقریباً نیم ساعت پیش از ظهر) و دو رکعت آخر، نزدیک زوال خوانده شود.


نوافل زیادى در روز جمعه وارد شده که خواندن آنها در این روز مستحب است؛ از قبیل نماز پیامبر صلّى اللّٰه علیه و آله ، نماز جعفر طیار و نماز اعرابى . بنابر نظر گروهى، بلند خواندن قرائت در نماز ظهر روز جمعه مستحب است.
از دیگر مستحبات شب یا روز جمعه اعمال زیر است: غسل جمعه به قول مشهور ؛ حمام کردن؛ استعمال بوى خوش؛آراستن خویش و پوشیدن پاکیزه‌ترین لباسها؛ گرفتن ناخن و چیدن شارب ؛ خوردن انار ؛ زیارت پیامبر صلّى اللّٰه علیه و آله و امامان علیهم السّلام؛ بویژه زیارت امام حسین علیه السّلام؛ زیارت اهل قبور قبل از طلوع خورشید؛ صدقه دادن؛ آمیزش با همسر در شب و عصر جمعه و توسعه بر خانواده در خوراک.
البته در شب و روز جمعه اعمال فراوان دیگرى مستحب است که در منابع روایى همچون وسائل الشیعة، بحار الانوار و نیز کتابهاى ادعیه ، از قبیل اقبال و مفاتیح الجنان بدانها اشاره شده است.


حجامت کردنو شعر خواندن در روز جمعه و نیز ذبح حیوان تا ظهر آن در روز جمعه کراهت دارد.


• برای اطلاع بیشتر به جمعه در فرهنگ اسلامی و جمعه در قرآن و حدیث رجوع شود.


۱. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۸۱-۳۸۲.    
۲. اصفهانی، راغب، مفردات في غريب القرآن، ج۱، ص۹۷.    
۳. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۷۵.    
۴. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۷۶.    
۵. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۷۵-۳۸۲.    
۶. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۸۳.    
۷. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۷۹.    
۸. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۸۶.    
۹. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۷۹.    
۱۰. حلی، ابن فهد، الرسائل العشر، ص۴۳۳.    
۱۱. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۰، ص۲۳۱.    
۱۲. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۱۵.
۱۳. ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، الخصال، ص۳۹۴، ح۱۰۱.    
۱۴. ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۴۲۲، م۱۲۴۱.    
۱۵. طوسی، ابی‌جعفر محمد بن الحسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص۳۹۳.    
۱۶. ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ح۲، ص۴۳۲، ح۱۲ و ۱۳.    
۱۷. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۴۰۵.    
۱۸. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۴۰۶-۴۰۷.    
۱۹. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۴۰۷.    
۲۰. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۱۸ ۳۲۰.    
۲۱. علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۲۹۵-۲۹۶.    
۲۲. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، ج۳، ص۴۰۴.    
۲۳. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۳۷۰-۳۷۱.    
۲۴. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۵،‌ ص۲.    
۲۵. شهید اول، الدروس الشرعیة، ج۱، ص۱۲۸.    
۲۶. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۶۴.    
۲۷. مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، ج۲،‌ ص۳۹۳.    
۲۸. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۵۵.    
۲۹. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۱۵.    
۳۰. شهید اول، الدروس الشرعیة، ج۲،‌ ص۱۶.    
۳۱. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۴۷۹.    
۳۲. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۱۵.    
۳۳. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۱۲.    
۳۴. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۴۸۳.    
۳۵. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۱.    
۳۶. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۳۶۳.    
۳۷. عاملی، حر، وسائل الشیعة، ج۷، ص۴۰۲.    
۳۸. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۱۳۵.    




فرهنگ‌نامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۱۶۱، برگرفته از مقاله «جمعه».    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۱۱۰-۱۱۲.    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | فضیلت ایام




جعبه ابزار